De El Teniente-mijn en de postdoctorale cursus in biribiri

Laten we even nadenken: als je werd verteld dat je je in een mijn van 700 meter diep zou bevinden, dat je het hart van de berg zou binnengaan via een tunnel met twee rijstroken, zoals Christus de Verlosser die wij Mendozans gebruiken als we naar Chili gaan, in een ultramoderne elektrische bus, en dat je er ongeveer 20 minuten doorheen zou reizen (slechts een fractie van de meer dan 4.500 km aan wegen die er in het hart van de Andes bestaan), totdat je het operationele centrum van de Esmeralda-mijn bereikt, een van de 5 ondergrondse mijnen die het mijnbouwcomplex El Teniente vormen, de grootste ondergrondse kopermijn ter wereld, waar meer dan 20.000 mensen 365 dagen per jaar werken, hun werk doen en elke dag naar huis terugkeren... Hoe zou je het zien?

Dit is wat een groep inwoners van Mendoza konden ervaren. Zij maakten deel uit van een delegatie van de Pilares Foundation , een privaat en publiek initiatief dat zich in Mendoza inzet om van mijnbouw een vector te maken van provinciale ontwikkeling en groei.

Een manier om te definiëren wat El Teniente vertegenwoordigt, is ongetwijfeld via de cijfers en indicatoren. Sommige zijn al gedetailleerd, terwijl andere kunnen zijn dat van de meer dan 45 miljard dollar aan koper die Chili jaarlijks exporteert, 7% afkomstig is uit de El Teniente-afzetting. Of dat het, als onderdeel van CODELCO (Copper Corporation), een Chileens staatsbedrijf, jaarlijks meer dan 1,5 miljard dollar aan overschotten bijdraagt ​​aan de uitvoering van overheidsbeleid. Een andere mogelijke verklaring is het gemiddelde salaris van 1.200 dollar voor beginnende werknemers.

Ik wil de aandacht vestigen op een ander aspect dat weliswaar ook een statistische of economische dimensie kan hebben, maar meer te maken heeft met een mensgericht perspectief. Het gaat namelijk om geschiedenis, maatschappelijke verantwoordelijkheid, toewijding aan de eigen belangen en trots op het feit dat een land groot is geworden.

Om deze andere dimensie te benaderen, moeten we weten dat het El Teniente-complex 2250 meter boven zeeniveau ligt, op slechts 50 km van het centrum van de gemeente Rancagua , onderdeel van de regio O'Higgins. Dit is een van de belangrijkste regio's in Chili op het gebied van agro-industriële productie. Daarom vind je langs de snelwegen vaak kersenplantages of uitgestrekte wijngaarden, die deel uitmaken van de 1,73 miljard dollar die aan wijnbouw wordt geëxporteerd (vergeet niet dat de totale Argentijnse wijnbouw in 2024 een omzet van 714 miljoen dollar bereikte).

Terwijl we vanuit het centrum van Rancagua de berg opgaan op weg naar El Teniente, langs de Copper Highway, verandert het landschap geleidelijk . Plantages bestemd voor agro-industriële productie maken plaats voor bossen en planten die inheems zijn in dit bergachtige gebied. Alles leeft samen in een geïntegreerd ecosysteem, totdat we de voet van de mijn bereiken, waar alleen eeuwige sneeuw ligt, dezelfde sneeuw die we op de berg naast ons zien.

Landbouw, veeteelt, de voedingsindustrie en mijnbouw bestaan ​​naast elkaar in dezelfde regio. Dit is niets nieuws; El Teniente viert zijn 120-jarig jubileum en plant nog eens 50 jaar werk om koper uit de bergen te winnen . Gedurende deze tijd hebben Chileense burgers zich georganiseerd en besloten dat er in een "kleine" ruimte – vergeleken met de omvang van onze provincie – kansen waren, zijn en zullen zijn voor iedereen die gegrepen moeten worden. Dit was een mandaat van een gemeenschap aan haar leiders: de mechanismen implementeren om "dingen te laten gebeuren".

Hier zouden we het 'staatsbeleid' noemen, en we hebben de neiging onze mond te vullen met grootse toespraken. Daar noemen ze het gewoon 'werk', maar dan wel van de goede soort. Het soort dat op de eenvoudigste manier wordt uitgevoerd, met de grootste techniek en kennis, op de meest professionele manier, en met de deelname van alle belanghebbenden. Zonder de 'biribiri' die we hier hebben. Dit werk waar ik het over heb, zie je bijvoorbeeld in het El Teniente-complex, waar een groot deel van de managers of leiders jongeren onder de 40 zijn, afgestudeerd aan lokale universiteiten, blij en trots op wat ze doen. Ze voeren bijvoorbeeld operaties op afstand uit, met autonome machines, op 100 km afstand van de mijn, ondersteund door datawetenschap en kunstmatige intelligentie. Het komt niet eens bij hen op om het land te verlaten om ergens anders te gaan werken. Sterker nog, als ze Chili verlaten, gaan ze leidinggeven of andere werknemers opleiden bij verschillende toonaangevende bedrijven in de sector. Waarom kunnen onze kinderen diezelfde kans niet krijgen?

En het gaat niet alleen om mijnbouw. ​​Als we kijken naar dit "goede" werk, bijvoorbeeld in de landbouw, zijn de resultaten overweldigend, zeker als we alleen al de kersenexport bekijken, die jaarlijks meer dan 2,5 miljard dollar bedraagt, terwijl die in Mendoza slechts 2 miljoen dollar vertegenwoordigt en in heel Argentinië in 2024 31 miljoen dollar. Hier zullen we verschillende verklaringen en excuses vinden waarom het niet kan, maar als je met eigen ogen ziet wat er "vlakbij" gebeurt, aan de andere kant van de bergketen, besef je dat verschillende van onze politieke leiders een postdoctorale graad in biribiri hebben. Chili slaagt erin de meest veeleisende markten ter wereld te bereiken met wijnen gemaakt van hoogwaardige druiven, of met fruit dat vers wordt geconsumeerd, zoals kersen. En beide plantages bevinden zich onder de grootste mijn ter wereld en gebruiken water uit dezelfde rivieren of zijrivieren – ja, dezelfde – en toch blijven ze markten veroveren met de strengste sanitaire eisen, zoals die van de Europese Gemeenschap, de Verenigde Staten, Japan, het Midden-Oosten of Azië. En met een even belangrijk feit: dezelfde uitdagingen op het gebied van waterschaarste als Mendoza.

Ondanks al dit bewijs, 120 jaar geschiedenis en enorme hoeveelheden wetenschappelijke kennis en ervaring, hebben wij in Mendoza politici die ons hebben geregeerd en degenen die verkozen willen worden, die openlijk beweren dat er geen kansen voor iedereen zijn. Dat het niet kan, dat mijnbouw in Mendoza alleen maar vervuiling, watertekorten, corruptie en misschien wel de zeven plagen van Egypte met zich meebrengt (een platte-aarde-theorie, misschien?). Het probleem is dat wanneer zij regeren, wij niet betalen voor hun beslissingen, maar voor onze kinderen. Zoals mijn grootvader placht te zeggen: vaak is het probleem niet het varken, maar degene die het voedt. Zelfgenoegzaam zijn met een politiek leiderschap dat zo weinig ideeën heeft en zich alleen maar bezighoudt met het bestendigen van zichzelf in een openbaar ambt om van onze belastingen te leven, is het inwijden van een diploma-uitreiking voor de afgestudeerden van biribiri.