Zij bouwen een betere wereld

Deze zondag is het wereldwijd de Internationale Dag van de Coöperatie: coöperatiefisme is een beweging met diepe historische wortels die vandaag de dag antwoorden biedt op enkele van de grootste uitdagingen van onze tijd, zoals de polarisatie die de democratie bedreigt, klimaatverandering, de strijd tegen ongelijkheid, het collectieve eigenaarschap van cultuur en de toegang tot fatsoenlijke en betaalbare huisvesting. Juist vanwege de "vitale rol die coöperaties spelen in duurzame ontwikkeling", hebben de Verenigde Naties 2025 uitgeroepen tot Internationaal Jaar van de Coöperatie, onder de slogan: "Coöperaties bouwen aan een betere wereld."

Het moderne coöperatief activisme ontstond in de 19e eeuw, midden in de Industriële Revolutie, als onderdeel van de strijd voor de emancipatie en waardigheid van de arbeidersklasse. In 1884 richtte een groep textielambachtslieden in Rochdale, een stadje aan de rand van Manchester, de Rochdale Equitable Pioneers Society op: een consumentencoöperatie die toegang bood tot "eerlijk voedsel tegen eerlijke prijzen" en die diende als inspiratiebron voor het moderne coöperatief activisme. Deze democratische en open coöperatie voerde het algemeen kiesrecht voor vrouwen en mannen in, meer dan een halve eeuw vóór de oprichting van de vrouwenkiesrechtbeweging, en introduceerde het minimumloon vijftig jaar voordat Nieuw-Zeeland het eerste land werd dat dit overheidsbeleid invoerde. In Catalonië hebben we ook pioniers zoals Micaela Chalmeta (1863-1951), die via het coöperatief activisme streed voor gelijkheid tussen vrouwen en mannen.

Het coöperativisme roept ons op om onszelf sterker te maken en de controle over ons lot terug te krijgen.

In deze wereld die meerdere crises doormaakt – klimaat, politiek en institutioneel, om er maar een paar te noemen – is coöperativisme een hefboom voor transformatie in handen van burgers en daarmee een hoop voor de mensheid. Geconfronteerd met de opkomst van polarisatie en extremisme, met de haat en uitroeiing die mensen en hun mensenrechten verpletteren, met een economisch model dat ons naar een ongezonde planeet drijft, met de ontmanteling van internationale samenwerking, het systeem van de Verenigde Naties en multilateralisme, geloven sommigen van ons dat coöperativisme deel uitmaakt van een reële en tastbare reactie. Tien procent van de wereldbevolking werkt voor een van de bijna drie miljoen coöperaties.

Catalonië en Spanje zijn rijk aan succesvolle coöperaties, zoals Mondragón, het toonaangevende bedrijfslevenconcern in Baskenland, dat ervoor zorgt dat Gipuzkoa een van de regio's met de minste ongelijkheid ter wereld is (met een GINI-coëfficiënt die lager is dan die van Finland en Noorwegen); innovatieve bedrijven zoals Som Energia en Som Mobilitat, waarmee burgers de energietransitie en duurzame mobiliteit aanjagen; en Abacus, de coöperatie waarvan ik de eer heb voorzitter te zijn: met meer dan een miljoen consumentenleden en zeshonderd werkende leden promoten we een transformatief project ten dienste van het onderwijs en een diverse cultuur.

De sociale economie en het coöperatief gedachtegoed zijn een economie van verzoening en een school voor democratie. In deze moeilijke tijden, waarin "de oude wereld opnieuw sterft en de nieuwe nog moet komen", roept het coöperatief gedachtegoed ons op om onszelf te versterken, de controle over ons lot terug te winnen door middel van collectieve actie en ons een betere toekomst voor te stellen. Om dit te bereiken, hebben we creatieve en dynamische coöperaties nodig, verbonden met de maatschappij, maar toch solide en in staat om op nationaal en Europees niveau op te schalen en zo toonaangevende bedrijven te worden.