Ik kom om je mijn hart aan te bieden

De cassette is terug. Bands brengen nieuwe uit en jonge luisteraars zoeken oude exemplaren op, aangetrokken door hun mechanische kneedbaarheid. Ze verschijnen in de apocalyptische verhalen van The Last of Us en El Eternauta ; verouderde technologie met een tweede leven. Misschien werkt het oude materiaal, of misschien schuilt het avontuur juist in het gebrek eraan. Als het gebrek aan spelers de tekst op de cassette ontgaat, dan bevindt zich achter het plastic hoesje een leegte die de digitale maalstroom van verwante titels en complete discografieën decomprimeert en je navigatie verstikt.

Waar zijn de nieuwe cassettefans dan naar op zoek? De fetisj natuurlijk. Maar ook de mogelijkheid van een autonoom verhaal, een capsule die ongevoelig is voor het algoritme. Een superschrift, de sleutel tot het succes van de cassette en alle popmuziek: een flexibel en ambigu materiaal, geschikt voor vele soorten leven. Mauro Libertella (Mexico-Stad, 1983) vertrok vanuit deze mogelijkheid van persoonlijk superschrift in Canción llevame lejos . Hij selecteerde een dozijn nummers, rangschikte ze in een A-kant en een B-kant, en dacht na over de persoonlijke betekenis van elk nummer. Maar in plaats van een cassette op te nemen en te versieren met handgetekende illustraties en een pen, zoals hij midden jaren negentig zou hebben gedaan, begon hij te schrijven op dat membraan dat kleeft aan het hoorbare oppervlak van elk nummer: ervaringen van ontdekking, fanliturgieën, nachtelijke discussies, intieme sokkels en nostalgie naar de vurigheid van het luisteren.

Maar in wat een encyclopedische monoloog aan de voet van de disco had kunnen zijn, stuitte Libertella op de diepte van de band die ons verbindt met onze favoriete nummers. Waaruit bestaat die, hoe wordt die verstevigd? Is het slechts een emotionele band, of zijn de nummers die we kiezen om met ons mee te dragen ook een gemeenschappelijk geschenk, een verlangen om deel uit te maken van een groter geheel? Dit is een onopgeloste spanning voor elke muziekliefhebber. Een slingerbeweging tussen een persoonlijke voorliefde voor verborgen albums en bands die alleen bekend zijn bij kenners en populaire artiesten, en hun onvermijdelijke meesterwerken.

Voor dit boek kiest de auteur voor het laatste. Tenminste deze keer, en binnen een canon die niet gevormd wordt door hitlijsten, maar door de textuur van de populaire smaak van de twintigste eeuw. Het gaat om The Rolling Stones, The Beatles, Bob Dylan, Charly García, Fito Páez, Nirvana en Oasis, maar ook om Nick Cave en Franco Battiato : de mix die uiteindelijk elke compilatie impliceert en die de paradox van de titel onderstreept (een citaat van Babasónicos). De nummers zullen ons ver voeren, voorbij onszelf en ons heden, maar ze zullen ons altijd terugbrengen naar hoe we ze in de loop der tijd hebben gehoord, en het membraan waarmee we ze ons eigen hebben gemaakt, dikker maken.

Als de kunst van een compilatie bestaat uit het sturen van de emoties van de luisteraar, zoals Libertella suggereert in de proloog, dan is de opening een oproep tot het zoetsappige epos van stadionrock. Guns N' Roses' "November Rain", met zijn bombastische introductie en opera-achtige opbouw, is een uitnodiging om terug te keren naar die popbijeenkomsten uit de jaren 90, waar de belachelijke luchtgitaar en revolutionaire tics helemaal hip waren.

Libertella laat zich meeslepen door die ambivalenties die we geen tegenstellingen meer kunnen noemen: de dreigende verschijning van een gecommercialiseerde rock die nog steeds in staat was de pers te choqueren en jongeren te erotiseren, en wat er van de meeslepende ervaring alleen nog maar lijkt te zijn overgebleven, een ervaring die doet denken aan het vorige tijdperk dat universele fenomenen zoals de grande finale van "November Rain" voortbracht. Maar hoewel er misschien naar deze ideeën wordt verwezen, legt de auteur ze alleen bloot via de scènes waarin hij zelf betrokken is en met vele anderen wordt gedeeld. Zoals in de aanloop naar die eerste landing van de outlaws Guns tijdens het Menem-tijdperk en vervolgens hun terugkeer in het tweede decennium van dit millennium, nu met Axl Rose opgeblazen door medicatie en de auteur ver van het volle Ferro-auditorium, luisterend naar het concert vanaf een terras.

Het naspelen van de eerste impact van een liedje is een veelgebruikte bron als het over muziek gaat. Hoewel, zoals "Song Take Me Away" bewijst, bijna alles goed is. Een recent nieuwsbericht, een droom, de herinnering aan een reis, een vraag van een kind, of een terloops opgevangen zin: allemaal dragen ze bij aan de gevoelige intensiteit van muziek. De rest kan bijzaak en onbeduidend zijn als iemand nog steeds gelooft dat puur persoonlijke ervaringen bestaan.

Libertella kiest ervoor om de liederen in te passen in autobiografische verhalen, als we daarmee het bedrieglijke verhaal van de herinnering bedoelen. Maar in werkelijkheid zijn het scenario's van mogelijkheden om de kracht en het bereik van muziek te meten. Het is het theater waar de auteur de empathische versterking biedt van de gevoelens die bij een lied passen. De twaalf teksten zijn persoonlijk, maar geen ervan is vreemd: het zijn gedeelde persoonlijke ervaringen, gedeïndividualiseerde intimiteiten.

Canción llevame lejos is misschien wel een 20e-eeuws boek. De sentimentele opvoeding van de auteur en de geselecteerde artiesten is eigen aan dat tijdperk van platen, radio en popmuziek. Een periode waarin muziek een ongekende verspreiding genoot en wereldwijd haar aantrekkingskracht bewees. Vandaag de dag, nu er meer muziek is dan ooit, is luisteren een geprivatiseerde trance: elke luisteraar is een afzetmarkt en elke artiest streeft ernaar zijn niche te ontdekken en te koesteren.

Hoe kun je twee weken lang leven met slechts één plaat per dag, zoals Mauro Libertella met "La hija de la lágrima" (De dochter van de tranen) door de landschappen van het zuiden? Wat voor gehechtheid hebben we vandaag de dag nog aan liedjes, wanneer ze een verwisselbare schakel vormen, gesuperponeerd op andere stimuli? Wat gebeurt er in deze eeuw, dat muziek ook als isolator functioneert? Gezien het groeiende gebrek aan muziekkritiek die debatten bijeenbrengt, is wat Libertella doet in Canción llevame lejos (Lied Neem me mee) misschien wel de ultieme vorm van betrokkenheid bij muziek: een open gesprek over de obsessies en emoties die ons minder alleen laten.

Liedje Take Me Away van Mauro Libertella. Vinyl, 128 pagina's.