Sánchez en Spanje, in hun labyrint

Er zijn politieke crises die generaties definiëren. En er zijn crises die staten afschilderen. De zaak Cerdán (en, bij uitbreiding, wat Pedro Sánchez ermee meesleept) lijkt in deze tweede categorie te willen passen. Niet als zomaar een schandaal, maar als symptoom. Als bevestiging. Als het zichtbare hoogtepunt van een terugkerende pathologie: die van een staat die keer op keer in zijn institutionele voegen scheurt. Spanje als een mislukte staat, niet door technisch onvermogen, maar door morele uitputting.

Want deze crisis lijkt oppervlakkig gezien slechts een zoveelste politiek-mediastorm in de geschiedenis van het Sánchezisme. Maar als je het patroon bekijkt, is de institutionele déjà vu te veelzeggend om te negeren. Felipe González viel niet alleen vanwege de GAL (Spaanse Arbeiderspartij), maar vanwege wat zij symboliseerden: de verwarring tussen staat en apparaat. Aznar werd verstoten, niet vanwege de oorlog in Irak, maar omdat hij loog over 11-M, wat de angst van de machthebbers aantoonde om het volk te laten weten. Zapatero viel niet vanwege de economische crisis zelf, maar omdat hij die ontkende en de Tovenaar van Oz speelde met de markten. Rajoy werd verslonden door de kranten van Bárcenas, de parallelle PP (Partij van de Volkspartij) die (theoretisch) in de schaduw van de officiële partij groeide. En nu, zal Sánchez vallen vanwege Cerdán?

Rechtvaardigt het feit dat je "de ergste tegenstand" hebt het allemaal? Verzet je je alleen om in leven te blijven?

Niet vanwege Cerdán zelf. Wat op het spel staat, is niet een bijfiguur, maar het verhaal van wedergeboorte dat Sánchez heeft geprobeerd (en nog steeds probeert) te belichamen. Als de PSOE het bolwerk tegen de riolen van het verleden had moeten zijn, wat doet ze dan nu, gevangen tussen gesprekken, vroegtijdige ontslagen en steeds ongemakkelijker stiltes?

Lees ook

De president keerde terug van zijn 'pensioen' en zei dat de politiek waardig moest zijn. Zijn fout (tragisch in de klassieke zin van het woord) was dat hij macht met deugd verwarde. En dat maakt hem tot gijzelaar van zijn eigen beloften, zijn eigen gebaren, zijn eigen labyrint. Want als er een mythologische figuur is die zijn huidige tijd belichaamt, dan is het Theseus wel. Hij betrad vol vertrouwen het labyrint, geleid door een draad waarvan hij dacht dat die vastzat, klaar om hetzelfde oude monster te verslaan. Maar die draad (die van het verhaal, die van de legitimiteit, die van het verzet) lijkt in de knoop te zijn geraakt. En de minotaurus is dit keer niets minder dan zijn eigen politieke kwetsbaarheid.

Ondertussen zijn er mensen (met open ogen) die een kans zien. Junts ziet in deze verwarring bijvoorbeeld een ideale context om de touwtjes strak te trekken en politieke ruimte te creëren voor Catalonië. Niet zozeer omdat de staat nu bereid is toe te geven, maar misschien omdat ze te druk bezig is zichzelf te redden om bepaalde impulsen te weerstaan. We zullen zien of de mannen van Carles Puigdemont weten hoe het moet, of dat Sánchez zich hier in ieder geval tegen zal blijven verzetten, net als in zijn beste dagen.

Is het uiteindelijk de moeite waard om weerstand te bieden als je niet meer weet waarom je bent begonnen? Rechtvaardigt dat alles het hebben van "de ergste tegenstand"? Want als je je verzet puur om de weerstand, verliest de oefening zijn politieke betekenis en wordt het mechanisch. En in de politiek, net als in mythen, vallen we soms niet door gebrek aan kracht, maar doordat we de betekenis van het pad vergeten.