Voormalig Spaans minister van Buitenlandse Zaken: Laten we hard optreden tegen de tarieven van Donald Trump
Als je kijkt naar het aantal landen dat bij ons aanklopt, is er een grote wens om toe te treden tot de EU. Ik denk dus niet dat we verliezers zijn. Dat de VS zich specifiek op de EU richten, laat ook zien dat ze Europa als een gevaarlijke – zeg maar – rivaal zien.
Wat zou Europa's standpunt moeten zijn ten aanzien van Trumps tarieven? Hebben we hier voordelen?Optie nummer één: laten we vertrouwen op onze binnenlandse markt [EU – red.]. Dat ligt volledig in onze handen. Laten we niet afhankelijk zijn van de VS, China of wie dan ook. We kunnen elk verlies van 1% marktaandeel in de VS compenseren met een verdieping van de EU-markt van 0,1%.
Maar hoe doen we dat? Europa is al relatief rijk. Natuurlijk groeien Polen en de Baltische landen snel omdat ze een inhaalslag maken, maar ik zie in de EU weinig ruimte voor decennia van snelle economische groei.We hebben de potentie om ons te ontwikkelen, omdat er in veel sectoren, zoals de dienstensector, nog steeds te veel barrières tussen lidstaten zijn. En als we deze barrières verlagen, zal de intensiteit van handel en diensten in de EU toenemen. Dit kan meer zakelijke kansen creëren voor onze bedrijven, wanneer ze moeite hebben met de toegang tot de Amerikaanse markt.
De tweede optie die we hebben, is om meer handelsovereenkomsten toe te voegen aan de overeenkomsten die we al hebben ondertekend. De Mercosur-overeenkomst is erg belangrijk. Laten we India, Thailand, Maleisië, Australië, Indonesië en de Emiraten toevoegen.
Maar contractonderhandelingen kosten tijd.Nou ja, sommige onderhandelingen kosten tijd, maar sommige zijn al afgerond. De overeenkomst tussen de EU en Mercosur is klaar.
Laten we niet vergeten dat EU-handelsverdragen met gekwalificeerde meerderheid worden goedgekeurd. Unanimiteit is hier niet nodig.
Bestaat er een gekwalificeerde meerderheid voor een overeenkomst met Mercosur?Elk land zal ze moeten analyseren. Gezien de geopolitieke omstandigheden zou elk land ze zeer zorgvuldig moeten bekijken en populisme moeten vermijden. De meest gevoelige sector is de landbouw, gevoelig voor Polen, Frankrijk en ook voor Spaanse boeren. Maar als je kijkt naar de concessies die [in de overeenkomst – red.] zijn gedaan, zijn die vrij beperkt. En als je kijkt naar de waarborgen die in de overeenkomst zijn opgenomen om overstroming van de EU-markt te voorkomen, denk ik dat er [voldoende – red.] bescherming is. Elk EU-lid moet hierover een beslissing nemen, maar aangezien we problemen hebben met de Amerikaanse markt, zullen we elders kansen moeten creëren. De veerkracht van Europa betreedt dus andere markten. Het derde puzzelstukje: Trumps tarieven moeten intelligent worden bestreden.
Intelligent, maar hoe dan?Samen. Hij houdt niet van de EU, omdat hij weet dat de EU samen kan werken...
Het kan me niet schelen wat hij zegt. Het kan me schelen wat we doen. Verenigd, bereid om te onderhandelen, maar zeer standvastig in wat we onderhandelen. Het kan geen eenzijdige "ontwapening" zijn. Je kunt de verdediging van je eigen belangen niet opgeven. De VS is bijvoorbeeld niet te spreken over onze technologieregelgeving. Maar dit zijn regels die democratisch in de EU zijn overeengekomen door regeringen en het Europees Parlement. We zullen geen wijzigingen in onze technologieregelgeving accepteren om de VS tevreden te stellen. Er zijn andere sectoren waar een overeenkomst met de VS mogelijk is. We moeten bijvoorbeeld meer gas inkopen. Kunnen we dat van de VS kopen? Perfect.
Spanje ook. Maar we moeten standvastig zijn in het verdedigen van onze belangen. Want als we dat niet doen, zullen niet alleen de VS leren dat we zwak zijn. De rest van de wereld zal er ook van leren. Dus als we zwakte tonen, zullen we geen goede onderhandelingspositie hebben met andere landen.
De VS heeft een enorm overschot in digitale handel met de EU. Heeft Europa hier voordelen? Bijvoorbeeld de mogelijkheid om een digitale belasting in te voeren?Handel tussen de EU en de VS is tweerichtingsverkeer. We moeten het blijven herhalen, we moeten president Trump uitleggen dat zakendoen met de EU goed is voor de VS. Maar als hij dat niet begrijpt, moeten we bereid zijn onze voordelen te benutten. Niet als eerste optie. De eerste optie zou altijd moeten zijn om een overeenkomst te zoeken. We verhandelen dagelijks voor 4 miljard dollar [aan goederen en diensten], het is de belangrijkste handelsrelatie ter wereld, die we moeten beschermen. Het is belangrijk voor onze bedrijven. Maar als de VS ons hard willen aanpakken, moeten wij hen ook hard aanpakken. En diensten zijn onze troefkaart.
Wat kan er in het geval van diensten gedaan worden om Donald Trump ervan te overtuigen een akkoord met Europa te sluiten? De digitale belasting wordt door individuele landen opgelegd, en het is voor bijvoorbeeld Google gemakkelijk om investeringen in Polen te beloven om de Poolse regering ervan te overtuigen deze belasting niet in te voeren.Europeanen staan niet vijandig tegenover Amerikaanse technologiebedrijven. We profiteren enorm van hun investeringen in heel Europa. Maar het gaat er niet om aardig te zijn tegen Amerikaanse big techbedrijven. Het gaat erom klaar te staan om te reageren op president Trump als hij de Europese Unie bedreigt. De EU beschikt over een antidwanginstrument waarmee de EU kan reageren op landen die economische dwang tegen Europa gebruiken, wat de huidige Amerikaanse regering ook doet. Dit instrument stelt de EU in staat om met alle beschikbare middelen te reageren, zoals het bepalen van EU-belastingen. Het stelt de EU ook in staat om boetes op te leggen aan bedrijven en sommige van hen te beperken om in de EU te opereren. De EU beschikt over de instrumenten die ze nodig heeft om haar belangen te verdedigen, en diensten kunnen een sector zijn waar ze kunnen worden gebruikt. Uiteraard willen we Amerikaanse bedrijven niet straffen voor het leveren van diensten, maar we willen er juist voor zorgen dat ze druk uitoefenen op de Amerikaanse regering om te stoppen met het uitoefenen van druk op de Europese Unie.
Laten we het even over China hebben. Het doel van de huidige Amerikaanse president is een economische scheiding [ontkoppeling] van China. Is dat mogelijk?De Amerikaanse president is niet van plan de betrekkingen met China te verbreken.
En wat doet hij dan?Doet alsof hij ontkoppelt.
Tot president Biden waren de Verenigde Staten bezig met het afbouwen van risico's voor China. Hij legde beperkingen op aan de handel tussen de VS en China, met name in sectoren die van invloed konden zijn op defensie. Het idee was om China te beletten waardevolle militaire technologie te verwerven die in de VS was ontwikkeld. President Trump besloot iets anders te doen. Hij besloot duidelijk om het risico te verminderen, niet te verminderen. Maar dat pakte averechts uit voor de VS.
Waarom is het hem niet gelukt?Omdat de economieën van de VS en China sterk geïntegreerd zijn. De meeste consumentenelektronica in de VS komt uit Azië. Maar ook meubels, speelgoed, textiel en veel consumptiegoederen.
Zullen de prijzen stijgen?Producten zullen niet meer beschikbaar zijn voor consumenten. Daarbij komt nog dat een kwart van de ingrediënten die we wereldwijd nodig hebben voor de productie, uit China wordt geïmporteerd. De VS kan dus niet met dat land breken. We moeten niet in de valkuil trappen om de Amerikaanse druk om met China te breken te accepteren, want dat kunnen wij ook niet.
Wat zou het Europese standpunt ten opzichte van China moeten zijn?We zouden hier ons eigen beleid moeten voeren. Zo'n functioneel beleid omvat gebieden waar we het fundamenteel oneens zijn, zoals mensenrechten en burgerlijke vrijheden. Een zeer gevoelige kwestie die zeer belangrijk is voor Europeanen: we willen niet dat China Rusland steunt in de strijd tegen Oekraïne. Dit is zeer belangrijk voor ons en we moeten dit in onze debatten met Peking ter sprake brengen.
Maar hebben we dat gedaan?Ik denk het wel. Misschien moeten we het transparanter doen, want onze positie ten opzichte van China is niet erg duidelijk.
Dan is er nog het gebied van klimaatverandering, waar ik denk dat we kunnen samenwerken. Financiële stabiliteit wereldwijd is belangrijk voor hen en ook voor ons. Tot slot internationale handel, maar dan wel met respect voor eerlijke handel.
China behandelt ons als een zeer rijke exportmarkt, maar verhindert Europese bedrijven om op de Chinese markt te opereren. Dat is niet eerlijk.Laten we het op tafel leggen. We hebben een serieuze discussie met China nodig: een verklaring van wat wij willen, een bereidheid om te reageren op wat zij willen, en een ontmoeting in het midden. Maar we moeten ons eigen plan voor China hebben, een plan dat voor ons van belang is, niet een plan dat voor iemand anders van belang is.
Hebben wij zo’n plan?Wij zeggen dat China op bepaalde gebieden onze partner is, maar op andere gebieden is het onze concurrent en op weer andere gebieden onze systematische rivaal.
Voorlopig zijn dit slechts woorden.Wij moeten ze vertalen naar specifieke samenwerkingsgebieden, specifieke gebieden van lastige onderhandelingen en specifieke gebieden waarop we het oneens zullen moeten zijn.
Laten we teruggaan naar Europa. Je zei dat er in Europa veel dienstenmarkten zijn die gecombineerd kunnen worden. Welke?Bankieren, financiën, telecommunicatie, verzekeringen, gezondheidszorg, onderwijs.
Er zijn twee grote studies van twee voormalige Italiaanse premiers: de rapporten van Letta en Draghi. Ze analyseerden de problemen rond de integratie van markten in de EU en deden zeer specifieke voorstellen. We zouden 2-3% extra groei in de EU kunnen krijgen, afhankelijk van hoeveel we bereid zijn te doen op het gebied van integratie. Veel van de integratie-inspanningen zijn voornamelijk technisch van aard, niet politiek. In principe doet elk land dingen op zijn eigen manier. Ze zouden moeten afspreken om het op een meer Europese manier te doen. Neem het voorbeeld van de kapitaalmarkten...
...waar we aparte beurzen in de EU hebben die niet met elkaar verbonden zijn (technisch en juridisch). Het resultaat: veel spaargeld uit de EU belandt in Amerika. Tegelijkertijd moeten veel Europese bedrijven kapitaal zoeken in de VS.Of Amerikaanse investeerders investeren in Europese bedrijven en besluiten die vervolgens te sluiten omdat ze geen concurrentie willen.
Dat is stom.Ik ben het ermee eens, het is stom. Maar het antwoord ligt noch in Washington, noch in Peking. Het antwoord ligt in Brussel.
…en in de 27 hoofdsteden van de lidstaten.Hun leiders komen in Brussel bijeen.
De toetreding van deze buurlanden tot de EU is ook een geopolitieke kwestie. Het is niet alleen een economische of juridische kwestie. Het gebrek aan vooruitgang bij hun toetreding brengt risico's met zich mee voor hen en natuurlijk ook voor de EU. Onze vijanden weten heel goed dat ze onrust kunnen veroorzaken bij onze buurlanden en daarmee ook in de EU. En aangezien deze landen geen lid zijn van de EU, kunnen we ze niet verdedigen zoals we zouden doen als ze wel lid waren. Dus hoe kunnen we verder met de uitbreiding van de EU? In het verleden deden we het op een alles-of-nietsbasis: ze deden mee of niet. We moeten het toetredingsmechanisme veranderen en dat geleidelijk doen. Integreer delen van de economieën van deze landen terwijl ze de noodzakelijke hervormingen doorvoeren. Wen hen aan de samenwerking met de EU en wen de EU aan de samenwerking met hen. En voer ondertussen in de EU de hervormingen door die nodig zijn om deze landen te accepteren. Accepteer ze wanneer ze een deel van dit werk hebben gedaan, en [voeg dan meer elementen toe] stap voor stap.
Stel dat er een visserijovereenkomst komt, dan zouden [nieuwe] landen zich kunnen integreren in het visserijbeleid van de EU en kunnen deelnemen aan de discussies daarover. Hetzelfde geldt voor kapitaalmarkten: zij doen hun huiswerk, ze kunnen deelnemen aan discussies over financiën. Laten we het dus stap voor stap doen, in plaats van te wachten tot nieuwe EU-lidstaten toetreden tot ze alles gedaan hebben. In zekere zin doen we dat al met Oekraïne en defensie. Kijk maar naar de nieuwe voorstellen van de Europese Commissie voor EU-bewapening: ze zeggen al: laten we Oekraïne wat betreft de defensie-industrie behandelen alsof het een EU-lidstaat is.
Dit is een slimme zet: Oekraïne heeft tijdens de oorlog allerlei wapens ontwikkeld die wij niet hebben.Precies.
Dit is een vraag voor Hongarije en elk ander land dat twijfelt: wil Hongarije echt deel uitmaken van de Europese Unie? De EU is geen keuzemenu. Het is een menu met vaste gerechten. Het draait om drie dingen: economie, solidariteit en democratie. Je kunt geen goede economie en solidariteit hebben zonder democratie. Je kunt geen democratie hebben zonder economie. Deze drie dingen vormen een pakket. Het is geen McDonald's, waar je zelf bepaalt of je er spek, kaas of sla aan toevoegt. Dus ik vraag me af: ziet Victor Orbán Hongarije echt wel in de EU of niet?
Hij wil het beste van zichzelf geven.Maar dat is niet mogelijk. Het is heel belangrijk om duidelijk te definiëren wat de EU-verdragen zijn. Als je de EU-verdragen niet wilt, is dat prima, je kunt buiten de EU staan en bevoorrechte relaties met de EU hebben, zoals Zwitserland of Noorwegen. Niemand dwingt een land om lid te worden van de EU. Maar als je dat wel bent, dan is het duidelijk waar de EU voor staat. Niemand verbergt dat.
De verdragen staan nu veel toe zonder dat hervormingen van de EU nodig zijn. De EU hoeft feitelijk geen 35 commissarissen te hebben [in de toekomst één per land, wanneer er nieuwe landen toetreden – noot van de redactie]. Het was de Raad van de EU die besloot dat de huidige Commissie 27 commissarissen telt [één per land – noot van de redactie]. Er zijn dus dingen die het verdrag verplicht, maar er zijn ook dingen die door de lidstaten worden geaccepteerd. Er is dus nog ruimte voor actie voordat we over het wijzigen van de verdragen gaan praten.
Arancha González Laya
Decaan van de Parijse School voor Internationale Zaken, een faculteit die valt onder het Instituut voor Politieke Wetenschappen in Parijs. In het verleden was ze Spaans minister van Buitenlandse en Europese Zaken en werkte ze voor de Europese Commissie en de Wereldhandelsorganisatie (WTO). Ze studeerde rechten aan de Universiteit van Navarra en voltooide een postdoctorale studie Europees recht aan de Universiteit Carlos III in Madrid.
RP