Zal het Hooggerechtshof de verkiezingen goedkeuren? De strijd om de Kamer van Buitengewone Controle gaat door.

Karol Nawrocki haalde Rafał Trzaskowski in met 369.591 stemmen en won daarmee de presidentsverkiezingen. Dit is het kleinste verschil in steun tussen kandidaten in de geschiedenis van de Derde Poolse Republiek. De golf van verkiezingsprotesten die onlangs het Hooggerechtshof heeft bereikt, is eveneens uitzonderlijk. We hebben het over het aantal van ongeveer 55.000 klachten van kiezers, wat de omvang van het geschil over de verkiezingsuitslag perfect weerspiegelt. De temperatuur werd ook flink opgestookt door sommige politici en advocaten, die zich bijna openlijk uitlieten over mogelijke verkiezingsfraude.

Dit hield verband met meldingen van afwijkingen in de verkiezingsuitslagen die in sommige kiescommissies verschenen. Ze gaven aan dat de uitslagen van beide kandidaten mogelijk verwisseld waren of dat het aantal stemmen onjuist was toegekend. KO-parlementslid Roman Giertych was bijzonder actief in het aanvechten van de verkiezingsuitslag en diende een protest in tegen deze kwestie, waarbij hij een hertelling van de stemmen in alle commissies eiste. De voorbeeldbrief die hij verstrekte, werd gebruikt door meer dan 49,5 duizend kiezers die identieke klachten indienden, maar zonder succes.

Het Hooggerechtshof liet deze protesten, evenals enkele duizenden andere brieven die formele fouten bevatten of geen specifieke beschuldigingen bevatten over onregelmatigheden binnen een bepaalde kiescommissie, zonder verdere actie. Slechts een tiental protesten werd gerechtvaardigd geacht, maar zonder de verkiezingsuitslag te beïnvloeden. Bij deze beslissing constateerde het hof fouten in de telling en toewijzing van de stemmen in een tiental commissies.

Dit is echter niet het einde van de procedure voor het oplossen van verkiezingskwesties; het Hooggerechtshof heeft hierin nog steeds de belangrijkste taak, namelijk het nemen van een besluit over de geldigheid van de verkiezingen. Dit moet op 1 juli gebeuren door de Kamer van Buitengewoon Toezicht en Publieke Zaken. Deze Kamer is volgens de Wet op het Hooggerechtshof verantwoordelijk voor de goedkeuring van de verkiezingsuitslag.

De zitting in deze zaak begint om 13.00 uur en is, in tegenstelling tot de meeste beslissingen in zaken over verkiezingsprotesten, openbaar. – De zitting in deze zaak is altijd openbaar en wordt bijgewoond door het publiek. De zitting wordt geleid door de voltallige kamer en voorgezeten door de voorzitter. De zitting wordt bijgewoond door de procureur-generaal of diens vertegenwoordiger, die een standpunt over het verloop van de verkiezingen presenteert. De zitting omvat doorgaans informatie over de strafprocedures die zijn gevoerd in gevallen van misdrijven tegen de verkiezingen en een beoordeling van de verkiezingsprotesten – legt de voormalige voorzitter van de Nationale Kiescommissie en president van het Hooggerechtshof, Wiesław Kozielewicz, uit.

Zoals hij uitlegt, neemt ook de voorzitter van de Nationale Kiescommissie deel aan deze zitting en presenteert hij zijn standpunt over de geldigheid van de verkiezingen. Daarnaast brengt de rapporterende rechter verslag uit over het verloop van de procedure in geval van verkiezingsprotesten. "Deze drie elementen, het verslag over het onderzoek naar de protesten, de standpunten van de procureur-generaal en de Nationale Kiescommissie, vormen de basis voor de beslissing over de geldigheid van de verkiezingen. Na beoordeling hiervan en een vergadering ondertekent de volledige Kamer een resolutie, waarin uiteraard afwijkende meningen kunnen worden ingediend. Bovendien werden na de presidentsverkiezingen van 1995 vijf van dergelijke afwijkende meningen ingediend", aldus rechter Kozielewicz.

De zitting eindigt met de bekendmaking van de resolutie en de afwijkende meningen in de kamer van het Hooggerechtshof. Belangrijk is dat deze beslissing definitief is, niet aan enige controle onderhevig is en dat er geen beroep mogelijk is. De resolutie wordt ter publicatie naar de voorzitter van de Sejm gestuurd. Op basis van deze resolutie roept de voorzitter van de Sejm de Nationale Vergadering bijeen om de eed af te leggen van de nieuwe president, aldus het voormalige hoofd van de Nationale Kiescommissie.

Het is echter niet voor iedereen vanzelfsprekend en ondubbelzinnig dat de resolutie van de Kamer van Buitengewone Controle die de geldigheid van de verkiezingen vaststelt, de basis zal vormen voor het afleggen van de eed door Karol Nawrocki. Er is een levendige discussie gaande over de rechtmatigheid van de uitspraken van deze Kamer in verkiezingszaken. Sommige juridische kringen en politici van de regeringscoalitie beweren dat de Kamer van Buitengewone Controle geen uitspraak zou mogen doen in verkiezingszaken.

Onder hen bevindt zich ook de minister van Justitie – procureur-generaal Adam Bodnar, die in zijn standpunten over de verkiezingsprotesten verzocht om alle rechters uit te sluiten van de Kamer van Buitengewone Controle en deze zaken over te dragen aan de Kamer voor Arbeid en Sociale Verzekeringen. Hij verwees onder andere naar de uitspraken van Europese rechtbanken waarin de status van de Kamer van Buitengewone Controle in twijfel wordt getrokken. Minister Bodnar diende een soortgelijke motie in met betrekking tot de uitspraak over de geldigheid van de verkiezingen. Zijn woordvoerster, officier van justitie Anna Adamiak, kondigde aan dat de procureur-generaal, indien de zaak niet wordt overgedragen aan de Kamer voor Arbeid, zijn standpunt over de geldigheid van de verkiezingen niet zal presenteren.

Zoals prof. Jacek Zaleśny uitlegde, zal dergelijk gedrag van de procureur-generaal de mogelijkheid van het Hooggerechtshof om een ​​resolutie over de geldigheid van de verkiezingen uit te vaardigen, niet in de weg staan. – Het Hooggerechtshof is niet afhankelijk van het gedrag van de procureur-generaal, mits deze naar behoren van de zaak op de hoogte is gesteld en daadwerkelijk de gelegenheid heeft gehad om zijn standpunt uiteen te zetten. Het feit dat een deelnemer aan de procedure niet verschijnt of zijn standpunt niet presenteert, heeft geen invloed op de juridische betekenis van de handelingen van het Hooggerechtshof – aldus de constitutionalist.

Belangrijk is dat de procureur-generaal tijdens de beoordeling van de verkiezingsprotesten ook om een ​​hertelling van de stemmen in bijna 1,5 duizend districtsverkiezingscommissies verzocht, waar naar zijn mening onregelmatigheden hadden kunnen plaatsvinden. Het Hooggerechtshof ging hier echter niet mee akkoord, noch met een ander verzoek van het Openbaar Ministerie om alle verkiezingsprotesten aan het Hooggerechtshof door te sturen om zijn standpunt te wijzigen. Als gevolg hiervan werden de stembiljetten in een tiental districtsverkiezingscommissies geverifieerd en ontving de procureur-generaal 321 protesten ter beoordeling.

Er kan echter een hertelling van de stemmen plaatsvinden in ten minste 296 andere commissies. Volgens berichten van "Gazeta Wyborcza" zal er een team worden samengesteld binnen het Openbaar Ministerie om de resultaten van 296 kiescommissies te verifiëren, waartoe de onderzoekers bevoegd zijn. Maar zouden deze acties kunnen leiden tot de ongeldigverklaring van de uitslag van de presidentsverkiezingen? Deskundigen die door "Rzeczpospolita" zijn geïnterviewd, zijn hier sceptisch over.

Minister Bodnar zelf lijkt geen grond te zien om de verkiezingen ongeldig te verklaren. In een recent interview voor money.pl verklaarde hij: "We hebben zeker niet alle verkiezingsprotesten in overweging genomen en dat is niet goed of volledig gebeurd. Ik vind het echter vergezocht om te stellen dat de verkiezingen ongeldig zijn."

Hij voegde eraan toe dat maarschalk Szymon Hołownia de verantwoordelijkheid zal moeten nemen voor wat er met het besluit van de Buitengewone Controlekamer moet gebeuren.

De vraag is: wat gaat de voorzitter van de Sejm doen? Szymon Hołownia gaf drie weken geleden tijdens een persconferentie het antwoord. Hij zei dat er een vermoeden bestaat van de geldigheid van de presidentsverkiezingen en dat hij, als het Hooggerechtshof de presidentsverkiezingen niet ongeldig verklaart, de Nationale Vergadering zal bijeenroepen. Hij heeft de tijd tot 6 augustus, wanneer de termijn van Andrzej Duda afloopt.