Israël kondigt de bezetting van Gaza-Stad aan. Zorgen over het lot van Palestijnen en gijzelaars.

De Israëlische autoriteiten hebben de inname van Gaza-Stad aangekondigd, wat een intensivering betekent van de bijna twee jaar durende oorlog met Hamas in de Gazastrook. Het besluit is binnen Israël en internationaal met kritiek ontvangen. De vrees groeit dat de nieuwe campagne de penibele situatie van Palestijnse burgers zal verergeren en Israëlische gijzelaars in gevaar zal brengen.

BESLUIT OM GAZA TE BEZETTEN

Het Israëlische veiligheidskabinet heeft donderdagavond tijdens een nachtelijke vergadering besloten Gaza-Stad, de grootste stad in de Gazastrook, in te nemen. Een korte verklaring van het kantoor van premier Benjamin Netanyahu luidde: "De strijdkrachten zullen zich voorbereiden om Gaza-Stad in te nemen en tegelijkertijd humanitaire hulp te bieden aan burgers buiten de gevechtszone." Er werden geen datum of verdere details voor de nieuwe operatie gegeven.

SITUATIE IN DE GAZASTROOK

Momenteel controleert het Israëlische leger ongeveer 75 procent van de Gazastrook. Deze gebieden worden ofwel direct bezet door het leger, ofwel staan er evacuatiebevelen op het spel. Het resterende gebied wordt bezet door ongeveer 2,1 miljoen Palestijnen die gedwongen de Gazastrook zijn binnengetrokken. De gebieden die nog niet door Israël zijn bezet, omvatten voornamelijk drie regio's: Gaza-stad in het noorden, het gebied rond de centrale stad Deir al-Balah en de zogenaamde humanitaire zone in het zuiden, nabij de stad al-Mawasi.

Volgens het leger zijn er naast burgers nog steeds Hamas en andere terroristische organisaties actief in deze gebieden. Zij houden ongeveer twintig overlevende Israëlische gijzelaars verborgen.

Gaza-Stad zelf is, net als het grootste deel van het Palestijnse gebied, grotendeels verwoest en hoewel er momenteel geen Israëlische troepen aanwezig zijn, is de stad het doelwit geweest van herhaaldelijke luchtaanvallen en aanvallen door grondtroepen.

HUMANITAIRE CRISIS IN DE GAZASTROOK

De nieuwe operatie zal de toch al nijpende situatie voor Palestijnse burgers vrijwel zeker verergeren. De door oorlog geteisterde Gazastrook kampt met een steeds ernstiger wordende humanitaire crisis, waaronder hongersnood. Volgens de door Hamas gecontroleerde lokale autoriteiten zijn 212 mensen, waaronder 98 kinderen, door honger omgekomen.

Israël krijgt steeds meer kritiek van de wereldwijde publieke opinie en heeft onlangs een verhoging van de hulpstromen goedgekeurd. Humanitaire organisaties waarschuwen echter dat de leveringen nog steeds onvoldoende zijn.

De activiteiten van de door de VS en Israël gesteunde stichting GHF, die eind mei een groot deel van de voedseldistributie overnam, zijn controversieel. Er vonden schietpartijen plaats in de buurt van de distributiepunten, waarbij honderden Palestijnen omkwamen. Israël benadrukt dat GHF garandeert dat de zendingen niet in handen van Hamas zullen vallen. Critici, waaronder de VN, beschuldigen de stichting van ineffectiviteit, politisering en militarisering van humanitaire hulp.

De Amerikaanse ambassadeur in Israël, Mike Huckabee, kondigde aan dat GHF, dat over vier grote voedseldistributiecentra beschikt, er nog twaalf zal opzetten.

HOE DE NIEUWE OPERATIE ERUIT ZOU KUNNEN ZIEN

Volgens Israëlische media voorziet het offensiefplan in de verovering van Gaza binnen vier tot zes maanden en zal het de verplaatsing van 800.000 tot 1 miljoen Palestijnen die daar nog verblijven, met zich meebrengen. Burgers zullen naar het zuiden worden verplaatst. Dit proces kan enkele weken tot twee maanden duren. Israëlische troepen zullen vervolgens Gaza binnenvallen om de resterende Hamas-militanten te vernietigen.

Sinds het uitbreken van de oorlog in de herfst van 2023 is ongeveer 90 procent van de inwoners van Gaza ontheemd geraakt. Velen hebben de oorlog al meerdere keren moeten ontvluchten. De meesten wonen in geïmproviseerde tentenkampen.

HET MILITAIRE POTENTIEEL VAN HAMAS

Israël meldde begin 2025 dat ongeveer 20.000 strijders van deze islamistische groepering tijdens de oorlog waren gedood. Het militaire potentieel van de groepering is aanzienlijk verzwakt. Hamas en andere milities kunnen echter nog steeds beperkt verzet bieden in de Gazastrook, geholpen door factoren zoals een uitgebreid netwerk van tunnels en het feit dat strijders zich tussen burgers verschuilen.

Volgens schattingen van de Amerikaanse inlichtingendienst is Hamas er begin dit jaar al in geslaagd om zo'n 10.000-15.000 nieuwe rekruten aan te trekken tijdens de oorlog. Zij zijn echter minder goed getraind en minder goed uitgerust dan hun voorgangers, die door Israël werden gedood.

In de Israëlische media wordt beweerd dat een poging om Hamas volledig uit te schakelen, lange en moeilijke gevechten met zich mee zal brengen op terrein dat door de vijand vooraf is voorbereid, waarbij ernstige verliezen kunnen ontstaan.

SPANNING TUSSEN HET ISRAËLISCHE LEGER EN DE REGERING

Volgens berichten in de media heeft de kwestie van de toekomst van de oorlog geleid tot een ernstig meningsverschil tussen de regering en militaire commandanten, waaronder de chef van de generale staf, generaal Eyal Zamir.

De generaal zou zich tegen uitbreiding van het offensief hebben verzet, omdat dit de gijzelaars en soldaten in gevaar zou brengen. Eerder waren er berichten opgedoken over de vermoeidheid van het leger door de bijna twee jaar durende oorlog, de terughoudendheid van de reservisten om zich te melden en materiaaltekorten.

Critici betoogden dat het betreden van door burgers bezette gebieden ook zou betekenen dat men de verantwoordelijkheid daarvoor op zich zou nemen. Dit zou voor Israël een organisatorische en financiële inspanning vergen waar de staat niet op is voorbereid.

Na het besluit van het veiligheidskabinet verzekerde Zamir echter dat het leger het goedgekeurde plan "zo goed mogelijk" zou uitvoeren.

EEN NIEUW OFFENSIEF EN DE TOEKOMST VAN DE GAZASTROOK

Netanyahu heeft eerder zijn voornemen aangekondigd om de hele Gazastrook in te nemen, maar hij heeft de beschuldigingen dat hij van plan is de strook te bezetten, verworpen. Hij benadrukte dat de controle over het gebied zal worden overgedragen aan een burgerlijk, vreedzaam bestuur. Hij heeft echter elke betrokkenheid bij Hamas of de Palestijnse Autoriteit uitgesloten.

Er zijn echter zorgen in commentaren dat het nieuwe offensief een groter plan bevordert dat openlijk is geformuleerd en gepromoot door extreemrechts in Israël. Het omvat de verovering en bezetting van de hele Gazastrook, het verdrijven van Palestijnen naar het zuiden en het aanmoedigen van zoveel mogelijk van hen om vrijwillig te emigreren, en de herbouw van Joodse nederzettingen in de Gazastrook.

Israëlische gijzelaars in de Gazastrook en protesten tegen regeringsplannen

Vijftig Israëlische gijzelaars zijn nog steeds in handen van terroristische organisaties. Volgens het leger zijn er al minstens 28 dood.

Terwijl de regering over een nieuw offensief besliste, protesteerden duizenden mensen tegen de maatregel. Zij beschuldigden de premier ervan de gijzelaars in de steek te laten en hen ter dood te veroordelen.

Hamas heeft eerder gedreigd de ontvoerden te doden als hun soldaten hun detentiecentra naderen. Volgens mediaberichten is de Israëlische regering hiervan op de hoogte, maar heeft dit geen gevolgen gehad voor haar plannen.

De premier verzekert dat hij er alles aan doet om de ontvoerden te bevrijden, maar ook om de andere belangrijkste oorlogsdoelen van Israël te verwezenlijken, namelijk de vernietiging van Hamas als politieke en militaire macht.

Critici zeggen dat de regering een akkoord met Hamas moet sluiten in plaats van een nieuw offensief. Uit peilingen blijkt dat een meerderheid van de Israëliërs voorstander is van een staakt-het-vuren dat een einde zou maken aan de oorlog en de bevrijding van alle ontvoerden.

Een dergelijke oplossing zou Hamas echter waarschijnlijk in staat stellen een deel van zijn macht en invloed te behouden, iets wat Netanyahu en zijn extreemrechtse coalitiepartners, van wie het voortbestaan van de regering afhangt, niet willen toestaan.

De Israëlische oppositie bekritiseerde unaniem het plan voor de overname van Gaza en noemde het een ramp die zou leiden tot de dood van gijzelaars en soldaten en een lange en kostbare campagne. Ze herhaalden ook de beschuldiging dat Netanyahu de oorlog voortzette voor politiek gewin.

REACTIES UIT DE WERELD

De goedkeuring van de bezetting van Gaza stuitte op kritiek van vele landen wereldwijd, waaronder zo'n twintig moslim- en Arabische landen, maar ook het Verenigd Koninkrijk, Duitsland, Frankrijk, Italië, Australië, China en de Europese Unie. Op verzoek van onder andere verschillende westerse landen is voor zaterdag een spoedvergadering van de VN-Veiligheidsraad over de Gazastrook gepland.

Vrijdag meldden de media dat Egypte en Qatar aan een nieuw voorstel voor een wapenstilstand werken. Daarin zouden de twistpunten worden opgelost die de oorzaak zijn van het mislukken van de onderhandelingen die al maanden gaande zijn.

Axios meldde dat de Amerikaanse gezant voor het Midden-Oosten, Steve Witkoff, zaterdag in Ibiza, Spanje, een ontmoeting heeft met de premier van Qatar, Mohammed bin Abdulrahman al-Sani. De leiders zullen naar verwachting een project bespreken dat binnen twee weken aan Israël en Hamas zal worden gepresenteerd.

DE OORLOG IS AL BIJNA TWEE JAAR AAN DE GANG

De oorlog in de Gazastrook is aan de gang sinds 7 oktober 2023, toen Hamas, de regerende Gazastrook, Zuid-Israël aanviel, waarbij ongeveer 1200 mensen omkwamen en 251 mensen werden ontvoerd, van wie er 49 nog steeds gegijzeld worden. Het was de grootste terroristische aanslag in de geschiedenis van Israël; de meeste slachtoffers en gijzelaars waren burgers.

Israël voerde kort na de aanval luchtaanvallen uit op de Gazastrook, gevolgd door een grondoperatie in het gebied. Volgens het door Hamas gecontroleerde ministerie van Volksgezondheid zijn er meer dan 61.300 Palestijnen omgekomen in de oorlog. Het ministerie maakt in zijn verklaringen geen onderscheid tussen burgers en militanten, maar meldde wel dat bijna de helft van de slachtoffers vrouwen en kinderen waren.

De Gazaoorlog is het jongste gewapende conflict tussen Israël en Hamas, dat sinds 2007 de Gazastrook bestuurt, en de jongste episode in het Israëlisch-Palestijnse conflict dat al sinds het begin van de 20e eeuw woedt. Het geschil betreft de rechten op het grondgebied van het historische Palestina (vóór 1948) en de rechten van de Palestijnen die daar wonen. Decennialang zijn de spanningen verergerd door opeenvolgende oorlogen en intifada's.

De belangrijkste kwesties die op het spel staan, zijn onder meer het recht op zelfbeschikking van de Palestijnen, de status van Jeruzalem, de grenzen van de staat Israël en de rechten van vluchtelingen – de afstammelingen van Palestijnen die in 1948 uit het huidige Israël verdreven werden. De situatie wordt nog ingewikkelder door de uitbreiding van Joodse nederzettingen in Palestijnse gebieden.

Uit Jeruzalem Jerzy Adamiak (PAP)

adj/ mal/ pad/