TINA's tante

TINA – There Is No Alternative – was het motto van Thatcher in de jaren tachtig om haar conservatieve neoliberale project in het Verenigd Koninkrijk te implementeren. Het motto blijft de discoursen van leiders en instellingen op internationaal niveau bepalen. Het diende ter rechtvaardiging van de Europese reactie op de staatsschuldencrisis in 2010, vormt de basis voor het optreden van de Europese Centrale Bank (ECB) van mevrouw Lagarde en, meer recent, vormde het de basis voor de boodschap van NAVO-secretaris-generaal Rutte aan de Amerikaanse president over het akkoord over de defensie-uitgaven van het bondgenootschap.

Er zijn altijd alternatieven – vooral wanneer er sprake is van transparantie, een gevoel van algemeen belang, politieke wil, verbeeldingskracht en leiderschap. Wat TINA probeert te doen, is voorkomen dat deze alternatieven zich voordoen, omdat ze de belangen bedreigen die worden beschermd door het discours van onvermijdelijkheid. De Europese reactie op de staatsschuldencrisis van 2010 – het voeren van een begrotingsconsolidatiebeleid in een context van vraaggebrek, een liquiditeitsval en deflatierisico's – werd gepresenteerd als onvermijdelijk. Er waren echter alternatieven, zoals Draghi laat en in tegenspraak aantoonde toen hij aantrad als president van de ECB.

Het Europese project, geboren na de Tweede Wereldoorlog en gebaseerd op het Europese sociale model, leeft nog steeds. Ondanks de zwakheden die in de 21e eeuw aan het licht zijn gekomen, blijft het een wereldwijde referentie. Het bracht vrede op het continent, versterkte de middenklasse, bevorderde de sociale en territoriale cohesie, verdedigde de mensenrechten, de waardigheid van werk, de integratie van immigranten, het recht op asiel, solidariteit, het milieu, gezondheid en vrijheid. Vandaag de dag bevindt het zich echter op een kruispunt. Bedreigd door de oorlogen van Poetin en Trump, staat Europa voor twee opties: i) toegeven aan de TINA en de grillen van de oligarchen (om hen te sussen) en het Europese sociale model opofferen; of ii) zijn collectieve lot in eigen hand nemen en zich vestigen als een referentie voor vrijheid en "de menselijkheid van de mensheid" (in de zin van Edgar Morin).

De G7 is onlangs gezwicht voor de TINA door Amerikaanse multinationals vrij te stellen van de door de OESO voorgestelde wereldwijde minimumvennootschapsbelasting van 15%. Dit is ook wat regeringen doen wanneer ze doelstellingen voor defensie-uitgaven vaststellen zonder eerst de doelstellingen te definiëren. En dit is wat er in Europa gebeurt, wanneer diezelfde defensie geacht wordt te worden gefinancierd ten koste van nationale begrotingen, wat de welvaartsstaat in gevaar brengt en samenspant met het renteniers- en speculatieve gedrag van multinationals en het financiële systeem.

Elke TINA heeft echter zijn TIA – There Is Alternative . Op het gebied van defensie – en zelfs als een manier om beter om te gaan met de spoken uit het verleden – zou dit alternatief een Europees beleid inhouden dat gefinancierd wordt met de eigen middelen van de Europese Unie, en niet ten koste van de nationale begrotingen. De EU heeft de capaciteit om multinationals en het financiële systeem effectief te belasten – iets wat de lidstaten alleen niet kunnen. Bovendien zou ze haar financiële systeem kunnen heroriënteren op het algemeen belang, door het Europese sociale model en de middenklasse te versterken in plaats van deze op te offeren.

Op 4 juli vieren de Verenigde Staten 249 jaar onafhankelijkheid en liberale democratie. Benjamin Franklin, een van de grondleggers van het land, zei: "Wie zijn vrijheid opgeeft voor veiligheid, verdient noch vrijheid noch veiligheid", en verliest beide, voegen we eraan toe. Vrijheid is en blijft de meest essentiële waarde van allemaal.

Professor en onderzoeker aan de Católica Porto Business School