Door de tariefverhoging zouden 110.000 banen verloren kunnen gaan en miljarden dollars aan verliezen voor bedrijven kunnen betekenen.

Een nieuw scenario van onzekerheid hangt boven de Braziliaanse economie. De verhoging van de invoerrechten met 50% die de Verenigde Staten per 1 augustus hebben ingevoerd, zal niet alleen de handelsbalans beïnvloeden. Het zou ook kunnen leiden tot miljardenverliezen voor bedrijven en duizenden banen.

Uit onderzoeken van het Nationaal Verbond van Industrie (CNI), de Federale Universiteit van Minas Gerais (UFMG) en analyses van XP Investimentos blijkt hoe deze 'tariefverhoging' - opgelegd door een partner die de belangrijkste afzetmarkt is voor de Braziliaanse maakindustrie - de economie in strategische staten kan raken.

De situatie zou kunnen verergeren als Trump besluit meer "wapens" uit zijn arsenaal aan mogelijke maatregelen in te zetten. Er loopt een handelsonderzoek naar Brazilië. Een andere bron van zorg voor experts zijn mogelijke extra represailles van Trump tegen Brazilië vanwege de operatie die de Federale Politie (PF) afgelopen vrijdag (18) heeft uitgevoerd tegen voormalig president Jair Bolsonaro.

Trumps besluit over de tariefsverhoging, dat hij in een brief aan president Luiz Inácio Lula da Silva (Arbeiderspartij) meedeelde, breekt met eerdere patronen van tariefstoepassing. De belangrijkste rechtvaardiging hiervoor is niet commercieel, maar eerder politiek. Hij baseert zijn beslissing onder meer op de behandeling van voormalig president Jair Bolsonaro en debatten over de regulering van sociale media.

Volgens de Braziliaanse Confederatie voor Landbouw en Veeteelt (CNA) getuigt deze aanpak van een "gekaapte politieke agenda" die blijft draaien om een steriele en verlammende agenda, waardoor Brazilië in het buitenland wordt geconfronteerd met "ideologisch en anti-nationaal radicalisme".

De kosten van de "Tarifaço": R$ 19 miljard minder in BBP en impact op de staten

De prognoses van het Centrum voor Economische Modelleringsstudies (Nemea) van de UFMG zijn somber: de "tariefverhoging" zou resulteren in een daling van 0,16 procentpunt van het Braziliaanse bruto binnenlands product (bbp), wat overeenkomt met R$ 19,2 miljard. Voor dit jaar raamt de financiële markt een stijging van 2,23%, volgens een onderzoek van de Centrale Bank (BC).

De vermindering zal niet gelijkmatig verdeeld zijn. De grootste impact wordt verwacht bij:

• São Paulo : met een daling van R$4,46 miljard in het BBP van de staat.
• Rio Grande do Sul: met een vermindering van R$ 1,92 miljard.
• Paraná: verlies van R$1,91 miljard.
• Santa Catarina : met een negatieve impact van R$1,73 miljard.
• Minas Gerais: dit zou een daling betekenen van R$1,66 miljard.

Deze cijfers weerspiegelen direct het gewicht van de sectoren die het zwaarst getroffen worden door de tariefmaatregelen en hun sterke integratie in nationale en internationale productieketens. De maakindustrie en de agro-industrie zullen naar verwachting het zwaarst getroffen worden.

De UFMG-prognose wijst op een banenverlies van ongeveer 110.000 banen in het hele land. De landbouwsector zou de grootste banenverliezen kennen, met ongeveer 41.000 banen. Daarna volgen de handel (31.000) en de industrie (26.000).

De maakindustrie staat onder grote druk

São Paulo zal naar verwachting vooral getroffen worden in de productie-, handels- en transportsector. Een goed voorbeeld is vliegtuigbouwer Embraer , die ongeveer 23,8% van zijn omzet haalt uit export naar de VS. Het bedrijf, met hoofdkantoor in São José dos Campos, São Paulo, assembleert ook straalvliegtuigen in Florida en betrekt ongeveer 40% van zijn componenten uit de VS.

Het tarief van 50% zal een zware impact hebben op de sector, die al te maken had met een tarief van 10% en nu te maken krijgt met een verhoging van 40 procentpunt. XP Investimentos schat de extra jaarlijkse kosten voor Embraer op 80 tot 90 miljoen dollar per 10 procentpunt tariefverhoging. Dit zou in het meest ongunstige scenario een impact van 5 tot 6 procentpunt kunnen hebben op de EBIT-marge – het percentage van de omzet dat uitsluitend uit de kernactiviteiten wordt omgezet in winst.

De impact is zo groot dat zelfs Amerikaanse bedrijven als Boeing niet geïnteresseerd zijn in het handhaven van deze tarieven, gezien de onderlinge afhankelijkheid van de toeleveringsketens, benadrukt CNI-voorzitter Ricardo Alban.

Ook staal, machines en consumptiegoederen staan in de schijnwerpers

Een ander segment van de maakindustrie dat getroffen zal worden, is de sector machines en apparatuur, waaronder die voor de landbouw. Itaú schat dat de export van tractoren en landbouwmachines met 20% zou kunnen krimpen. Volgens XP Investimentos zouden bedrijven zoals WEG uit Santa Catarina en Randoncorp en Frasle uit Rio Grande do Sul negatief beïnvloed kunnen worden door de tariefverhoging.

Van deze opties heeft WEG de meeste opties om de situatie te boven te komen. Analisten van XP wijzen erop dat een van de eerste mogelijke maatregelen is om de prijzen van producten die naar 's werelds grootste economie worden geëxporteerd, aan te passen. Deze strategie zou zorgvuldig moeten worden afgestemd om de productie niet te beïnvloeden. Een ander alternatief is om de productie te verplaatsen naar landen met WEG-vestigingen waar lagere tarieven gelden, zoals Mexico.

Hoewel de staal- en aluminiumindustrie al belastingplichtig was, verergert het nieuwe tarief van 50% op "auto's en staal uit alle landen" de situatie. Halffabricaten van ijzer en staal behoren tot de belangrijkste exportproducten naar de VS. Bedrijven zoals Tupy, Gerdau, CSN en CBA zullen het zwaarst getroffen worden.

Industriële segmenten zoals huishoudelijke en andere textielproducten, stoffen, bewerkte garens en vezels, houtproducten, schoenen en lederwaren zullen ook te maken krijgen met aanzienlijke exportdalingen – meer dan 10% voor sommige textielproducten en 4,2% voor houtproducten – en een productiedaling. Alpargatas heeft ongeveer 4% van de geconsolideerde omzet beïnvloed.

Alban benadrukt dat deze segmenten weliswaar niet dezelfde omvang hebben als grote sectoren, maar dat ze wel zeer representatief zijn voor de lokale export en dat ze kleine en middelgrote industrieën bereiken. Voorbeelden zijn Ceará, waar 45% van de export naar de VS gaat.

Braziliaanse agro-industrie in de vuurlinie

UFMG voorspelt dat het grootste banenverlies in de landbouw zal plaatsvinden. Minstens 40.000 banen zouden verloren kunnen gaan. Vlees, koffie, suiker en sinaasappelsap zijn enkele van de producten die naar verwachting het zwaarst getroffen zullen worden door Trumps tariefverhoging.

Vlees, koffie en suiker: strategische exportproducten bedreigd

Volgens schattingen van Itaú zal de export van varkensvlees en gevogelte naar verwachting met meer dan 11% dalen, met productiedalingen tot wel 4%. Ook de export van rundvlees zal met 4,1% dalen.

Hoewel Minerva een van de zwaarst getroffen bedrijven is als het gaat om export naar de VS (8% tot 15% van de omzet), kan een mogelijke heroriëntatie op andere markten een deel van de impact verzachten. Dit zal waarschijnlijk echter wel gepaard gaan met verlies aan marges.

Koffiebonen zijn de belangrijkste exportproducten van de agribusiness naar de VS, 's werelds grootste consument. In de eerste helft van het jaar bedroeg de omzet 1,2 miljard dollar – een zesde van de buitenlandse handel van dit segment. BTG Pactual schat dat de verkoop aan de VS met Trumps maatregelen met 6% zou kunnen dalen. De verkoop van bewerkte koffie zou met 1,4% kunnen dalen.

UFMG voorspelt een exportdaling van 5% en een daling van 2,7% in de suikerproductie als gevolg van de tariefmaatregelen. Een van de zwaarst getroffen bedrijven is Jalles Machado, aangezien het grootste deel van de export van biologische suiker – ongeveer 11% van de verwachte omzet – naar de Verenigde Staten gaat. XP wijst erop dat het bedrijf leveringen zou kunnen uitstellen en een deel van de volumes naar Zuid-Korea zou kunnen omleiden. Deze omleiding kan de effecten van de tarieven in de VS echter niet volledig compenseren.

Het dilemma van sinaasappelsap voor de Amerikaanse markt

De door de Verenigde Staten aangekondigde importheffing van 50% zou de verkoop van Braziliaans sinaasappelsap op de Amerikaanse markt in gevaar kunnen brengen, aldus de National Association of Citrus Juice Exporters (CitrusBR). In de eerste helft van het jaar bedroeg de export in totaal 655 miljoen dollar.

Braziliaanse bedrijven zouden moeite hebben om hun productie naar andere markten te verplaatsen. Europa koopt momenteel 52% van het Braziliaanse sap, maar heeft de import al verminderd. Er bestaat angst voor een scherpe prijsdaling.

De politieke factor achter de handelsbarrière

Brazilië onderhoudt een strategische en complementaire relatie met de Verenigde Staten, opgebouwd in 200 jaar economische integratie. Het tarief van 50% wordt als "extreem disproportioneel" beschouwd, aangezien Brazilië in 2023 een gemiddeld reëel tarief van 2,7% hanteerde op de import van Amerikaanse producten.

Geconfronteerd met de dreiging heeft de Braziliaanse industrie via de CNI de dialoog gezocht met Amerikaanse ondernemers en de federale overheid. Alban zegt dat de maatregel een 'verlies-verlies'-situatie is voor beide landen.

Volgens hem is het opleggen van een tarief van 50% "absoluut vergelijkbaar met een embargo". "Dit kan absoluut geen marktregulerende werking hebben. Deze mogelijkheid zal dus zeker leiden tot een reeks werkloosheidscijfers in Brazilië en zeker ook in de Verenigde Staten, omdat we het hier over complementaire producten hebben", benadrukt hij.

De CNA bekritiseert de focus op "persoonlijke politieke crises" die het land afleiden van zijn potentieel als "strategische leverancier van voedsel, schone energie en essentiële mineralen". De organisatie concludeert dat "de economie niet langer gegijzeld kan blijven door politieke verhalen die extremen aanwakkeren en besluitvorming lamleggen. Brazilië moet weer vooruitkijken. En dat vereist volwassenheid van alle kanten."