Als militantie faalt

Lid worden van een partij is op zichzelf al een verbintenis: een gevoel van missie en een verlangen om bij te dragen aan het algemeen belang. Vandaag de dag zijn we echter getuige van de uitholling van deze grondleggersmatrix. Partijen zijn gesloten structuren geworden, gegijzeld door interne formaliteiten die vrij denken en kritische moed onderdrukken. Verdienste wordt afgemeten aan loyaliteit, en macht, wanneer absoluut, raakt los van het doel.

De tekenen van erosie zijn onmiskenbaar. De afnemende deelname, de moeilijkheid om nieuwe leden aan te trekken en de toenemende maatschappelijke onverschilligheid tonen aan dat het vertrouwen in de politiek afneemt. Denk bijvoorbeeld aan de laatste parlementsverkiezingen in Portugal: links raakte verdwaald in een doolhof van onzekerheden en de PSD aarzelt tussen haar historische basis en de verleiding om zich aan te sluiten bij de PS en Chega, met het risico haar eigen identiteit uit te wissen.

Op Madeira is deze tendens eveneens duidelijk zichtbaar. Partijen raken verward met de uitoefening van institutionele macht, en zijn er vooral op uit deze te behouden ten koste van allianties en gemakzucht van degenen die hen het meest na staan, waarbij ze buitenstaanders vaak meer waarderen dan insiders. Degenen die anders durven te denken, worden het zwijgen opgelegd. Degenen die hun eigen visie naar voren brengen, worden gestigmatiseerd. De politiek is in feite een omgeving geworden waarin kritisch denken vaak geïsoleerd en in diskrediet gebracht wordt, allemaal in naam van vermeende stabiliteit. Wanneer goed verdraaid en onrecht genormaliseerd wordt, wordt het legitiem om je af te vragen of het algemeen belang nog wel prioriteit heeft.

Het was deze omgeving die mij ertoe bracht de PSD te verlaten, waar ik dertig jaar lang in jongerenorganisaties en verschillende partijstructuren heb gediend en mijn best heb gedaan met intens en actief activisme. Ik vertrek met respect voor het pad dat de partij op Madeira heeft gebaand en getransformeerd, met bewondering en dankbaarheid voor de essentiële invloeden in haar geschiedenis, van de populaire en altruïstische grassroots-activist tot de meest vooraanstaande leiders, zoals Dr. Alberto João Jardim en Dr. Francisco Sá Carneiro, wier visie en toewijding onuitwisbaar verbonden zijn met de identiteit van Madeira. Dit blijft bij mij en blijft ook in de partij, als onderdeel van een erfenis die niet kan worden afgenomen. Maar ik vertrek met de overtuiging dat er geen ruimte meer was voor mij om bij te dragen. Activisme was gehoorzaamheid geworden, kritiek werd gezien als ontrouw en stilte was een voorwaarde voor bestendigheid geworden.

Ik heb mijn maatschappelijke en politieke betrokkenheid, en de doelen waar ik in geloof, niet opgegeven. Maar er zijn persoonlijke, professionele en politieke grenzen die niet genegeerd kunnen worden. Ik wil blijven bijdragen aan vrije participatie, waarbij de waarde van mensen en ideeën geen reden is voor uitsluiting, maar juist voor inclusie en ontwikkeling.

Politiek kan niet gereduceerd worden tot relativisme, slogans en marketing. Het moet meer zijn. Het moet een nobele functie zijn die luistert, verenigt en moedig handelt, en met integriteit en passie echte verandering in het leven van mensen bevordert.

Wanneer activisme faalt, kan individuele verantwoordelijkheid voor maatschappelijke en politieke participatie nooit falen. We hebben positieve ruimtes nodig die er weer toe doen. Die aan mensen denken. Die oplossingen bieden. Die identiteit en betekenis teruggeven aan stemmen en burgeractie. De samenleving wordt sterker naarmate de participatie toeneemt, en partijen en instellingen worden sterker naarmate ze opener staan voor iedereen.