Migratiecontrole, een onmogelijke missie?

De afgelopen maanden is het debat en de controverse rond migratiebeleid wereldwijd toegenomen. Het Trump-effect heeft de wereld zoals wij die kennen geschokt, maar de kwestie was al eerder besproken. Na de aankondigingen van de Amerikaanse president was er een culminatie van kritiek van alle kanten, en geen enkel land bleef immuun voor de gevolgen ervan. Daarvoor, in april 2024, zagen we de goedkeuring van het Nieuwe Pact inzake Migratie en Asiel, dat in 2024 werd geïmplementeerd en in 2025 werd geconsolideerd.

In Midden- en Latijns-Amerika ‘brandt het fenomeen nog steeds als een onzichtbaar vuur’ en worden er volgens een recente analyse van GloboNews dagelijks zo’n 1200 immigranten gedeporteerd of gearresteerd. Dat zijn nog steeds lagere aantallen dan de cijfers die de Amerikaanse regering heeft aangekondigd.

Het fenomeen heeft zich verspreid naar Europa en in landen als Frankrijk, Duitsland, Italië, Zweden, Spanje en Portugal zijn deportatieprocedures begonnen. Onlangs zijn er meer dan 4.500 meldingen gedaan.

In Portugal werd het probleem nog groter toen Chega de tweede macht in het parlement kreeg. De Portugese regering werd hierdoor bijna gedwongen om snel en met zichtbare gevolgen actie te ondernemen om de toch al verhitte gemoederen tot bedaren te brengen. Dit had tot confrontaties kunnen leiden die, in naam van de binnenlandse veiligheid, noodzakelijkerwijs moesten worden bedwongen.

In een context waarin de Europese Unie zelf erkent dat zonder immigratie de Europese bevolking tegen het einde van deze eeuw met maar liefst 34% zou kunnen afnemen, en waarin sectoren als de gezondheidszorg, de bouw, de landbouw en de technologie sterk afhankelijk zijn van migrantenarbeiders, moet dit probleem “met een pincet” worden aangepakt om averechtse effecten te voorkomen.

Verschillende landen hebben hun immigratie- en gezinsherenigingsbeleid daarom geherformuleerd. In Portugal hebben we de aankondiging gezien van de versterking van de grenscontrole en de toegang tot het land, met de oprichting van de Nationale Eenheid voor Buitenlanders en Grenzen (UNEF) binnen de PSP, na de afschaffing van de SEF, met de inzet van systemen zoals Eurodac, EES en ETIAS, met een focus op de bestrijding van illegale migrantennetwerken. Veranderingen in de regels voor het toekennen van nationaliteit, gezien het gebrek aan middelen en de passiviteit van AIMA, suggereren een gespannen klimaat als gevolg van deze onmiddellijke en schaamteloze veranderingen die we nu meemaken.

Erger dan de geïsoleerde maatregelen die worden genomen als gevolg van het felle protest van extreemrechts, is het gebrek aan middelen en organisatie dat deze maatregelen met zich mee kunnen brengen. Hierdoor wordt het leven moeilijk voor degenen die met verworven vaardigheden naar ons land komen of die zich intussen kunnen specialiseren en een toegevoegde waarde voor ons land kunnen vormen.

Gezien deze "snelle denkwijze" is het noodzakelijk om deze in het juiste forum uit te voeren en goed te keuren. En in deze context laten linkse stemmen de alarmbellen rinkelen. Mogelijke constitutionele problemen komen direct aan de orde in de wijzigingen die de regering heeft doorgevoerd in de nationaliteitswet en de vreemdelingenwet, zoals de verlenging van de termijn voor het aanvragen van een nationaliteit of de beperking van de bevoegdheid van de rechtbanken met betrekking tot gezinshereniging, aldus constitutionalist Jorge Miranda en Rui Tavares Lanceiro. Dit advies brengt de problematiek van de mensenrechten aan het licht, evenals verschillende verankerde rechten die mogelijk in strijd zijn met de Portugese grondwet.

Gezien dit scenario, en met de controversiële grondwetsherziening die “in de la” is verdwenen, is het te verwachten dat de problemen nog nijpender zullen worden en dat er heel wat inkt zal vloeien voordat deze recente wetgeving van kracht wordt.

Staan we voor iets nieuws en effectiefs, of is dit een poging om Chega het zwijgen op te leggen en te pacificeren, in de waan dat wat op het eerste gezicht een onmogelijke missie lijkt, toch zal slagen?