De wachtlijst van de NHS en de FFM (Fallacy of Doctor Shortages)

Er is een onderwerp dat moed vereist om met de ernst te worden aangepakt die tot nu toe ontbrak: de wachtlijsten van de National Health Service (SNS). Jarenlang hebben politici, vakbonden en beroepsverenigingen het verhaal herhaald dat het probleem ligt in het "gebrek aan artsen" of "zorgprofessionals". Het is een gemakkelijke verklaring, maar pertinent onjuist. Het is een misvatting die iedereen dient: overheden, de oppositie en professionele organisaties, omdat het hen in staat stelt het werkelijke probleem te blijven ontwijken: het onvermogen om te beheren.

Het is duidelijk dat er specifieke tekorten zijn in bepaalde specialismen of geografische gebieden, en dat de herverdeling van menselijke en technische middelen onvolmaakt is. Maar de kern van de zaak ligt in de inefficiëntie van het beheer van de bestaande middelen, het ontbreken van planning op de middellange en lange termijn, het gebrek aan integratie van informatiesystemen en het onvermogen om beslissingen tijdig te controleren en bij te sturen.

Een voorbeeld uit het echte leven

Afgelopen 28e vergezelde ik een familielid naar een afspraak voor neurochirurgie in het Universitair Ziekenhuis van Coimbra. We vertrokken uit Castelo Branco, reisden zo'n 400 kilometer, verloren een dag werk, en daar komen nog de kosten bij die de Nationale Gezondheidsdienst zelf draagt: administratieve, logistieke en medische kosten voor het uitvoeren van poliklinische consulten bij specialisten.

De patiënte dacht dat het consult bedoeld was om duidelijkheid te krijgen in een probleem aan de achterkant van haar knie, een massa of cyste waar ze al ongeveer een jaar last van had. De oproep van het ziekenhuis vermeldde echter niet de reden voor het consult, alleen de datum, het tijdstip en de specialisatie. Als deze informatie was verstrekt, zou de patiënte zelf niet zijn gekomen, wetende dat de betreffende episode, lage rugpijn die in 2023 optrad, al was verdwenen en geen neurochirurgisch onderzoek nodig had.

Bij aankomst op de afspraak deed de arts wat een professional hoort te doen: hij beoordeelde de situatie op basis van de informatie in het verzoek tot consultatie, die noch aan de huisarts noch aan de patiënt ter beschikking was gesteld. De aandachtige patiënt merkte de absurditeit op: het verzoek verwees naar die oude episode, en niet naar het huidige probleem dat, zo dacht ze, de aanleiding voor het bezoek was geweest. Drie jaar later belde het systeem de patiënt om te beoordelen of een operatie nodig was voor lage rugpijn die niet meer bestond, waarbij het huidige probleem en het simpele feit dat het klinische beeld voor die episode niet meer overeenkwam met de werkelijkheid, volledig werden genegeerd.

Gedurende deze hele periode, en zelfs vóórdat de afspraak werd gemaakt, heeft niemand binnen de National Health Service (SNS) de moeite genomen om te controleren of de patiënt de afspraak nog steeds nodig had, of het probleem op een andere manier was opgelost, of de gezondheidstoestand stabiel was gebleven, of de patiënt zelfs nog in leven was. Er is geen automatische triage of periodieke herbeoordeling. Er is geen systeem dat gegevens vergelijkt tussen consulten, diagnoses, screenings en klinische episodes. Wat er wel is, is een blind, doof en stom management, dat niet in staat is om gegevens om te zetten in beslissingen.

Het resultaat is een onnodig geplande afspraak, een arts die kostbare tijd verspilt, een ziekenhuis dat middelen verbruikt en een patiënt die tijd, geld en vertrouwen verliest. Dit alles vertegenwoordigt nutteloze maatschappelijke kosten en vermijdbare menselijke minachting.

Het ware gewicht van inefficiëntie

Portugal zal in 2025 meer dan € 15 miljard uitgeven aan de Nationale Gezondheidszorg, ongeveer 6% van het bbp. Als slechts 5% van dat bedrag bestaat uit overbodige procedures, consulten zonder triage, herhaalde tests en onnodige reizen, dan hebben we het over een verspilling van € 750 miljoen per jaar. Dat is genoeg geld om 10.000 nieuwe zorgprofessionals op te leiden, aan te nemen en te behouden, of om meer districtziekenhuizen te bouwen of diagnostische centra uit te rusten. Maar het is simpelweg geld dat verloren gaat door inefficiëntie, redundantie en wanbeheer.

Het is geen gebrek aan professionals. Het is een gebrek aan intelligentie in het systeem. Terwijl landen als Denemarken, Estland en Finland gebruikmaken van geautomatiseerde digitale triageplatforms en volledig interoperabele systemen tussen ziekenhuizen en gezondheidscentra, lopen in Portugal de verzoeken nog steeds via gefragmenteerde systemen die niet met elkaar communiceren.

Wat ontbreekt is intelligent management, niet artsen.

De Nationale Gezondheidsdienst (SNS) heeft geen behoefte aan meer politieke diagnoses of beloftes voor meer financiering. Het heeft behoefte aan datagedreven management, operationele audits en onpartijdige, technische besluitvorming. Wat ontbreekt, is geen arts in Castelo Branco of een chirurg in Coimbra. Wat ontbreekt, is een structuur die de informatiestroom kan reorganiseren en gevallen kan prioriteren op basis van hun urgentie en tijdigheid.

De gebruiker interesseert zich niet voor strategische plannen. Hij wil weten of het systeem in staat is om binnen drie jaar contact met hen op te nemen, hen opnieuw te beoordelen wanneer dat nodig is, en hen geen enkele dag van hun productieve leven te laten verliezen in naam van de inefficiëntie van de staat.

De Nationale Gezondheidsdienst (SNS) heeft geen medelijden nodig, maar intelligentie. We hebben goede professionals, goede gebouwen, goede apparatuur en een in wezen solide gezondheidsnetwerk. Wat faalt, is wie er beslist, hoe ze beslissen en met welke gegevens ze die beslissingen nemen. De wachtlijst is geen weerspiegeling van een gebrek aan artsen. Het is een ware weerspiegeling van de technische en structurele incompetentie van het management van de volksgezondheid in Portugal.

Als we een duurzame National Health Service willen, moet het debat veranderen. We hebben een dienst nodig die zichzelf controleert, leert van fouten, technologie gebruikt om klinische en logistieke informatie te beheren en gebruikers behandelt als mensen, niet als nummers die verloren gaan in onzichtbare wachtrijen. Alleen dan zal de National Health Service weer de naam waardig zijn die hij draagt.