Herinneringen | We mogen niet in valkuilen trappen die de overheid ten goede komen

POLITIEK COLLECTIEF
Terwijl de AKP de afgelopen twintig jaar geleidelijk het politieke islamistische regime heeft opgebouwd en haar huidige autoritaire structuur heeft bereikt, heeft zij niet alleen haar eigen macht geconsolideerd, maar ook systematisch een strategie ten uitvoer gelegd die erop gericht is de oppositie te verzwakken en te structureren.
Deze interventies, die de scheuren binnen de oppositie verdiepten, vooral op cruciale momenten zoals de presidentsverkiezingen van 2023, waren doorslaggevend voor het voortbestaan van de macht door de AKP. Vandaag de dag wordt hetzelfde spel opnieuw voor ieders ogen gespeeld. Aan het oppositiefront steken kleingeestige, berekenende tendensen de kop op die opnieuw fragmentatie in de hand werken of zich distantiëren van de verantwoordelijkheid om die te voorkomen. Wat er vandaag gebeurt, moet worden geëvalueerd in samenhang met de lessen uit het verleden; in die zin moet het artikel opnieuw worden gezien als een oproep tot verantwoordelijkheid.
De AKP en MHP proberen hun bestaan voort te zetten als een minderheidsregering die de steun van de meerderheid van de bevolking heeft verloren. Hun politieke en sociale legitimiteit erodert snel. De economische en sociale ineenstorting is nu uitgegroeid tot een crisis van onvermogen om te regeren. De lijn van het buitenlands beleid, die samenhangt met het nieuwe Midden-Oostenbeleid, dat zich richt op de VS en Israël, creëert nieuwe breuklijnen binnen de heersende basis. Zelfs het stilzwijgend verlaten van de Palestijnse zaak alleen al creëert een onherstelbare afstand tussen de islamistische kiezers en de regeringspartij. Het paleisregime speelt opnieuw een spel via de oppositie om uit de vele crises te komen waarin het is beland. Dit plan is erop gericht het oppositiefront van binnenuit te verdelen en te neutraliseren. Systematische onrechtmatige handelingen gericht tegen de CHP en operaties die geen morele grenzen kennen, vormen een van de fundamentele elementen van deze strategie. De beelden van burgemeesters en ambtenaren die in politiecorridors worden bediend, zijn een duidelijke intimiderende en discrediterende zet. Het is duidelijk dat er een poging wordt gedaan om de CHP te dwingen zich te verdedigen tegen deze druk en tegelijkertijd de partij in interne onrust te slepen met de "trustee"-agenda die via het congresproces wordt gecreëerd. Een ander onderdeel van deze strategie is erop gericht de Koerdische beweging los te maken van het oppositiefront met de nieuwe discussies over het "resolutieproces", die zijn geïnitieerd door ontwikkelingen die zich op Syrië concentreren. Deze stappen zijn complementaire stappen en vormen twee kanten van hetzelfde plan. De lijn die de DEM volgde bij de presidentsverkiezingen van 2023 en de lokale verkiezingen van 2024, naast de oppositie, wordt geleidelijk in een andere richting getrokken door de interventies van de regering. Afgezien van enkele symbolische reacties van DEM-bestuurders tegen onwettigheid, stapelen de impliciete steun van de regering voor het constitutionele initiatief gericht op versterking van het regime en uiteindelijk de stem die Numan Kurtulmuş – samen met de AKP en MHP – kreeg bij de verkiezingen voor het voorzitterschap van het parlement, zich op als tekenen van deze transformatie. Deze ontwikkelingen zorgen voor verdeeldheid in de oppositie en leiden geleidelijk tot een toename van de politieke spanningen die het AKP-MHP-blok wenst.

In die zin wordt het oppositiefront enerzijds uitgehold door voortdurende operaties met toenemende gewelddadigheid, en anderzijds wordt geprobeerd ze van binnenuit te desintegreren. Het feit dat de tendensen die de weg vrijmaken voor de interne operatie die door het CHP-congres wordt ontworpen, zich ontwikkelen vanuit de partij en de oppositie zelf, maakt de taak van de regering gemakkelijker. Wanneer we kijken naar alles wat we tot nu toe hebben meegemaakt, zou het een ernstige naïviteit zijn om deze te zien als louter interne facties, het kwaadaardige werk van enge belangengroepen... We moeten in gedachten houden dat de geleidelijke liquidatie van de accumulaties van Turkije, de Republiek, en de transformatie ervan tot politiek islamistisch fascisme niet alleen het gevolg is van de heersende macht, maar ook van de overgave en het verraad van de zogenaamde kemalistische structuren binnen de staat, van het leger tot de bureaucratie en de partijen... Ja, vandaag de dag verenigen zich opnieuw zeer verschillende bevolkingsgroepen en strijden ze tegen allerlei vormen van onrecht en onderdrukking. Deze strijd voor waardigheid en eer in de straten en op de pleinen is een strijd om de toekomst van het land te beschermen... Het is ook duidelijk dat het paleisregime niet aan zijn onvermijdelijke nederlaag zal kunnen ontsnappen zolang deze strijd in eenheid en solidariteit wordt gevoerd... Nu, met steun van Trump, door te proberen de oppositie opnieuw te verdelen met oproepen voor een nieuwe grondwet, door sommigen kleine bevoegdheden te beloven, zullen deze vuile valkuilen worden overwonnen. Zolang we de eenheid en solidariteit die op de pleinen zijn gevestigd blijven beschermen zonder in de kuilen te trappen die zijn ontstaan door de bekrompen belangen van de politieke elites, en deze strijd op elk gebied van het leven blijven versterken...
***
Bij de lokale verkiezingen van 1989 kwam de SHP (Sociaaldemocratische Populistische Partij) als eerste over de streep met bijna 30 procent van de stemmen. De DSP (Democratische Linkse Partij) was een andere uiting van linksdemocratisch potentieel met meer dan 10 procent van de stemmen.
De ANAP kwam aan de macht bij de eerste verkiezingen in 1983, toen de junta van 12 september bepaalde welke partijen zouden worden opgericht en wie kandidaten zouden zijn. De ANAP van Özal, die ook de verkiezingen in 1985 won, verwierf de macht door de reacties te verzamelen die zich in de samenleving hadden opgehoopt tegen 12 september. ANAP en Özal vertegenwoordigden in zekere zin de exit uit de junta als een burgerlijke en democratische politiek. Echter, nadat ze aan de macht was gekomen, zette ANAP stappen in de richting van een transformatieproces dat al snel zou aantonen dat het in feite een verlengstuk was van de junta van 12 september en de imperialistische machtscentra erachter. Terwijl 12 september druk bleef uitoefenen op de samenleving, legde ANAP neoliberaal uitbuitingsbeleid op dat gericht was op het elimineren van de verworven rechten van arbeiders, te beginnen met privatiseringen in naam van "beschaving en democratisering".
Hiertegen waren er wijdverbreide en uitgebreide reacties in de samenleving, van universiteiten tot arbeiders. De "Lenteacties" die in 1989 door de Zonguldak-mijnwerkers werden geïnitieerd, werden het symbool van de groeiende maatschappelijke oppositie in deze periode. De SHP kwam als eerste partij naar voren bij de lokale verkiezingen van 1989 en kwam aan de macht in vele steden, voornamelijk in Istanbul, Ankara, Izmir, Adana, Mersin, Bursa en Antalya. Achter deze opkomst stonden de progressieve en revolutionaire reacties die zich in de samenleving opstapelden tegen de junta van 12 september en het groeiende verzet tegen het uitbuitende beleid van ANAP, dat als haar verlengstuk fungeerde, jegens arbeiders. In deze omstandigheden, waar socialistische en revolutionaire bewegingen nog steeds werden onderdrukt door de verboden van 12 september, werd de SHP, die ongetwijfeld hun stemmen en steun kreeg, samen met de DSP, een uitdrukking van een progressieve, democratische en linkse accumulatie van meer dan 40 procent. Dit was allereerst een van de eerste tekenen dat links een punt had bereikt waarop het het lot van het land zou bepalen, onder de omstandigheden waarin het na 12 september een verenigde macht had gevormd.
VERKIEZINGEN 1994: DRIEHOOFDIGE OPPOSITIEBij de algemene verkiezingen van 1991, die na 1989 plaatsvonden, kreeg de SHP ongeveer 20 procent van de stemmen en werd de coalitiepartner van de regering die werd opgericht door DYP (True Path Party), de eerste partij met 27 procent van de stemmen.
Deze periode was een periode waarin reacties ontstonden tegen de transformatie in lijn met het neoliberale, kapitalistische uitbuitingsbeleid. Met een nieuwe migratiegolf begonnen de periferieën van grote steden zich echter te vullen met een nieuwe arme massa, en deze tegenstellingen manifesteerden zich ook op sociaal vlak. In deze periode, toen de revolutionaire beweging net een nieuw herstelproces begon na 12 september, begon ook de politieke islam zich te manifesteren. Een van de doelen van de politieke islam, die vooral in de arme periferieën voelbaar was, strekte zich uit tot de versterking van gemeenschappen en religieuze ordes die met 12 september vorm kregen als staatsbeleid, en tegelijkertijd tot de inclusie van deze groepen in het economische leven.
Een van de ontwikkelingen binnen links in deze periode was de heropening van de CHP, die op 12 september 1992 was gesloten. Bij de lokale verkiezingen van 1994 namen drie partijen, de CHP, SHP en DSP, deel aan de verkiezingen en beweerden linkse en progressieve krachten te vertegenwoordigen. Niet alleen was deze fragmentatie onmogelijk te voorkomen, maar bijna alle krachten begonnen mee te doen aan de lokale verkiezingen en trokken samen op om de weg vrij te maken voor de Welvaartspartij. Als gevolg van deze fragmentatie gingen veel grote steden, met name Istanbul en Ankara, verloren aan de Welvaartspartij. Hoewel de stemmen van deze drie partijen (SHP, CHP en DSP) in Istanbul meer dan 35 procent bedroegen, werd Recep Tayyip Erdoğan burgemeester van de metropoolregio Istanbul met 25 procent van de stemmen. Een vergelijkbare situatie is te zien in Ankara. Terwijl de SHP, CHP en DSP meer dan 35 procent van de stemmen in Ankara behaalden, veroverde Melih Gökçek (die slechts 1 procent meer stemmen kreeg dan SHP-kandidaat M. Karayalçın) de burgemeesterszetel met 27 procent van de stemmen. De lokale verkiezingen van 1994 vormden een keerpunt in de ommekeer van de breuk die in 1989 begon. De RP werd de eerste partij bij de verkiezingen van 1995. Hoewel de fundamenten van de politieke heerschappij van de islam in 1993 werden gelegd door de bloedbaden van Mamak, effenden de oppositietroepen hiervoor de weg, in die mate dat ze hun verantwoordelijkheid voor een gezamenlijke strijd ertegen niet konden aantonen.
***
DE CRISIS VAN 2001 EN DE HOED VAN BAHÇELİEen van de belangrijke breekpunten in de machtsovername door de AKP was het besluit van de toenmalige vicepremier, Devlet Bahçeli , om na de crisis van 2001 vervroegde verkiezingen te houden en daarmee het einde van de DSP-ANAP-MHP-coalitie uit te roepen.
2001, toen Turkije te kampen had met een diepe economische crisis, is een historisch jaar geworden. Het is het laatste jaar zonder de AKP en tevens het jaar van de overgang naar een AKP-Turkije.
De coalitieregering van MHP (Devlet Bahçeli) en ANAP (Mesut Yılmaz), waarin Ecevit premier was, werd door de economische crisis flink opgeschud. Na deze crisis leidde een heftig debat tussen Bülent Ecevit en de toenmalige president Ahmet Necdet Sezer tot een politieke crisis. Deze periode, waarin het IMF de economie overnam en Kemal Derviş van de Wereldbank aanstelde als hoofd van de economie, ging gepaard met chaos die na de aanslagen van 11 september wereldwijd weerklonk. Irak werd aangekondigd als het nieuwe doelwit van de Amerikaanse interventie, die begon met de invasie van Afghanistan. Hoewel de VS Ecevit informeerden over hun standpunten over het houden van soldaten in Turkije en de deelname van Turkse soldaten aan de operatie, werd hierover geen overeenstemming bereikt. B. Ecevit benadrukte de nadelen die zouden ontstaan als Turkije het epicentrum van de Irakese interventie zou worden.
In deze periode nam ook de activiteit van politieke islamisten toe, aangezien het machtsavontuur dat met de RP was begonnen, werd doorbroken door de staatsgreep van 28 februari. De formatie die ontstond onder de naam "vernieuwers" onder leiding van Gül, Erdoğan en Arınç, scheidde zich af van Erbakans Nationale Visie en opende een nieuw pad voor zichzelf dat naar de AKP zou leiden. Het is inmiddels algemeen bekend dat dit initiatief rechtstreeks werd uitgevoerd door Amerikaanse en CIA-initiatieven.
In deze crisis riep MHP-voorzitter en destijds vicepremier Devlet Bahçeli op tot vervroegde verkiezingen die de touwtjes in handen zouden hebben van hemzelf en de coalitie waarvan hij deel uitmaakte. In de aanloop naar de verkiezingen in deze periode werd Ecevit (een proces dat de schaduw van verdenking over hem nog steeds niet volledig heeft doen verdwijnen) lange tijd opgenomen in het ziekenhuis. Invloedrijke figuren zoals Hüsamettin Özkan, bekend als Ecevits tweede man, en İsmail Cem braken in deze periode met de DSP. Ze richtten later een partij op genaamd YTP en namen deel aan de verkiezingen. K. Derviş, die werd gezien als verantwoordelijk voor de economische wet die aan de bevolking werd opgelegd, sloot zich daarentegen aan bij de CHP als een "redder".
Bij de verkiezingen die onder deze omstandigheden werden gehouden, werd de nieuw opgerichte AKP de eerste partij met 35 procent van de stemmen. De tweede partij die het parlement wist te bereiken, was de CHP, die ongeveer 20 procent van de stemmen behaalde, terwijl de DSP en YTP geschiedenis schreven door niet boven de 1 procent te komen. In een omgeving waarin Bahçeli's MHP, die vervroegde verkiezingen uitriep, de kiesdrempel met 8,3 stemmen niet haalde en de DYP met 9,8 stemmen, kreeg de AKP de macht om 60 procent van de zetels in het parlement te bemachtigen met 35 procent van de stemmen. En zo begon de duisternis...
***
VAN 2010 TOT 2015: DE WEG NAAR EEN BLOEDIGE STAATSPOGING IN NAAM VAN EEN SCHIKKING MET DE STAATSCOUPNadat de AKP aan de macht was gekomen, was de eerste periode grotendeels een periode van conflicten binnen de staat. Deze periode eindigde met de organisatie van het leger met de Ergenekon-operaties, die rechtstreeks steun verleenden aan Amerika. Nadat de conflicten binnen de staat ten gunste van de politieke islamisten waren geëindigd, werden de stappen naar de vorming van een nieuw regime versneld. Het belangrijkste startpunt hiervoor was het grondwettelijk referendum van 12 september 2010.
Dit referendum werd gepresenteerd als een confrontatie met 12 september en zijn putschistische generaals, in een poging steun te verwerven van de oppositie. Onder de illusie van democratisering en civilisering werd in dit referendum de weg geëffend voor de AKP en de Gülen-gemeenschap, de toenmalige regeringspartners, om de rechterlijke macht over te nemen.
Naast de steun van de linkse delen die direct betrokken waren bij het regeringsbeleid – en zelfs belast waren met de aanval op de revolutionaire beweging die bezwaar maakte tegen deze politiek-islamitische transformatie – was de boycot van de Koerdische beweging een van de belangrijkste factoren in de uitkomst ten gunste van de AKP. De Koerdische beweging voerde een beleid van indirecte steun als onderdeel van het onderhandelingsproces dat zij destijds met de AKP voerde.
Uiteindelijk gaven ze hun steun omdat ze vonden dat de militaire voogdij zou worden verzwakt en de weg naar democratisering zou worden geopend. Het resultaat hiervan was dat het land werd meegesleurd in een bloedige staatsgreep als gevolg van de machtsstrijd tussen twee politieke islamistische krachten die de rechterlijke macht en de staat overnamen.
***
VANAF 23 MEI 2017: HET LAND VERLOREN IN MINISTERIËLE VERKIEZINGEN DOOR ONVERZEGELDE STEMMENIn alle fasen van de transformatie van Turkije speelden de tekortkomingen en fouten van oppositiebewegingen, hun eigen standpunten en belangenconflicten, een belangrijke rol. We zien dit ook terug in het feit dat Turkije direct na de opstand van juni 2013 werd omgevormd tot een populistisch symbool van de concurrentie binnen de oppositie tijdens de lokale verkiezingen van 2014, waarbij de oproep om zich te organiseren als een verenigde strijd buiten beschouwing bleef.
Belangrijker echter waren de reacties tegen het feit dat het land vanaf 7 juni 2015 geleidelijk in een eenmansregime in een burgeroorlog terechtkwam. Doordat de HDP op 7 juni de kiesdrempel van 10 procent passeerde, verloor de AKP haar macht om zelfstandig te regeren. Gedurende deze periode verspilde de CHP lange tijd tijd aan coalitiebesprekingen met de AKP; zoals haar eigen verantwoordelijke bestuurders later verklaarden, voerde de HDP gesprekken over verschillende coalitieopties waar de AKP zeker deel van zou uitmaken. Deniz Baykals bezoek aan Erdogan, die zich in zijn paleis had verschanst, en vervolgens zijn aankondiging van zijn kandidatuur voor het voorzitterschap van het parlement, worden herinnerd als een van de merkwaardige ervaringen die de oppositie in deze periode meemaakte...
Terwijl deze periode eindigde met de oproep tot nieuwe verkiezingen door MHP-voorzitter Devlet Bahçeli, opende zich tegelijkertijd de deur naar een nieuwe periode met de oorlog rond de Koerdische beweging en de autonomieverklaringen. Turkije ontwaakte in een nieuwe periode waarin de AKP en MHP centraal zouden staan in de verkiezingen van 1 november, die plaatsvonden na de bloedbaden in Suruç en 10 oktober in deze oorlogsomgeving. Vervolgens werd het land, onder de noodtoestand die werd afgekondigd in de maalstroom van de bloedige staatsgreep van 15 juli, meegesleurd in een grondwettelijk referendum en werd een eenmansregering aangenomen.
Gedurende deze periode, terwijl de regering haar strategie baseerde op het demoniseren van de HDP, werd ook de fragmentatie binnen de oppositie zichtbaar. De processen die leidden tot de opheffing van de immuniteit van HDP-voorzitter S. Demirtaş en vele parlementsleden met stemmen van de CHP, vonden ook plaats als gevolg van deze druk van de regering. Onder deze omstandigheden gaf de oppositie zich over aan de telling van de niet-verzegelde stemmen van de Hoge Kiesraad in het presidentiële referendum en werden de mogelijkheden om het eenmansregime te verlaten stuk voor stuk verspild. De nominatie van Ekmeleddin İhsanoğlu door de CHP samen met de MHP en de daaropvolgende kandidaturen die plaatsvonden onder het mom van "Kom en zie Muarem" kwamen niet verder dan een soort "de man heeft gewonnen"-spel.
De verkiezingen van mei 2023 waren een proces waarbij het breedste front binnen de oppositie werd gevormd; fragmentatie kon echter niet worden voorkomen. Gedurende deze periode werd het doel om een einde te maken aan het eenmansregime rond een kandidatuur die de breedste segmenten van de samenleving zou vertegenwoordigen, op de lange baan geschoven. Het proces werd verstoord door verschillende berekeningen binnen de Tabel van Zes en de verschillende uitspraken van M. Akşener, die nu is aangesteld als de facto plaatsvervanger van de Centrale Bank, met betrekking tot de kandidatuur. De verkiezingen, die werden uitgevochten met persoonlijke ambities en tegenstellingen binnen de as van de machtsdeling – in een omgeving waar het verlies alleen het gevolg kon zijn van de grote fouten van de oppositie – werden verloren.
Eigenlijk moet je dit alles lezen als een uitnodiging om nog eens na te denken over wat er vandaag de dag gebeurt, in samenhang met deze ervaringen.
BirGün