innerlijke stem

Poëzie neemt een bijzondere plaats in tussen andere literaire vormen. Een roman of een kort verhaal wordt gelezen, maar poëzie lijkt meer te gaan over luisteren dan over lezen. De dichter, de woorden, de diepten, het leven, alles wat in het gedicht voorkomt, en zelfs alles wat er niet in voorkomt, wordt beluisterd. De tegenstelling tussen luisteren en beluisterd worden in het Turks... In de onlangs verschenen dichtbundel "Wherever You Are There" van dichter Nihat Ziyalan, luistert de dichter in een van zijn gedichten naar de fermentatie van melk. Terwijl de melk fermenteerde, klonken de klanken van de fluit, de kindertijd van het katoenplukken: "de fluit bespeeld door de nacht / of het nu koeien of schapen zijn / de bellen om hun nek fluisteren tijdens het fermenteren..." Of in een gedicht ter nagedachtenis aan Orhan Kemal liet hij ons luisteren naar "een dag in de jaren vijftig" met de klanken van Windy Street. In een ander gedicht vertelde hij over zijn bezoek aan Can Yücel in de gevangenis: "Gevangenis Adana 1974 / aan de kant van de gevangene, Can Yücel / probeerde zijn armen om mijn nek te slaan vanaf het prikkeldraad / toen zijn baard verdween / bleef de bewaker mij waarschuwen met zijn wapenstok."

VERBINDINGSTAAL

Ik kijk op van mijn dichtbundel en luister naar het Fishermen's Coffeehouse, de vissers die de stilte verbreken of juist vasthouden, de melodie van de golven die tegen de golfbreker klotsen, het geluid van een lepel die suiker in een theekopje roert... Luisteren verbindt je eigen bestaan met andere dingen, onderzoekt wat het geluid van de golven oproept, verbindt je met de aan- of afwezigheid van anderen, verruimt je verbeelding voorbij de zintuigen en opent de weg naar unieke manieren van kennen. Maar hoe bewust zijn we ons hiervan? Zoals het gezegde luidt: niemand luistert naar een ander. Hoe kun je naar anderen luisteren als je probeert je eigen innerlijke stem niet te horen? De transformerende betekenis van luisteren, een taal van verbinding – politiek, ecologisch, psychologisch – in alle opzichten – kan niet genoeg benadrukt worden. Luisteren is het belangrijkste instrument voor het opbouwen van gedeelde verantwoordelijkheid en de zorg die we voor elkaar tonen.

In mijn interview met Engin Geçtan kort voor zijn dood vertelde hij over zijn tijd in Konya als jonge psychiater. Ondanks zijn gebrek aan ervaring hielp het simpelweg luisteren naar mensen en het zien van hun transformaties hem de impact van therapie beter te begrijpen. Zelfs oprecht luisteren naar iemand kan helend werken.

Naar binnen keren

Luisteren naar je innerlijke stem, je naar binnen keren, betekent aandacht besteden aan je eigen thuis, zoals Freud of Jean-Luc Nancy het noemden: het zelf. De innerlijke wereld van een mens is een lawaaierige chaos van verlangens, behoeften, herinneringen, dromen, gedachten en emoties. Deze chaos gaat gepaard met onterechte gevoelens van schuld, schaamte, vernedering of berispingen van anderen. Je moet ook leren al deze stemmen te onderscheiden van je ware innerlijke stem. Foucault beschouwde luisteren daarom als een kunst en een instrument van verzet. Deze chaos ordenen is alleen mogelijk door het vermogen om te luisteren. Wanneer al deze stukken op orde zijn, krijgen dromen, herinneringen of gevoelens zoals schuld betekenis en ontstaat er een innerlijke balans. Iemand voelt niet langer de drang om de televisie aan te zetten als hij alleen thuis is voor geluid; hij ontwikkelt geen verslaving meer aan constant afleidende tv-series en digitale games; hij hoort anderen beter omdat hij zich niet verloren voelt in een leegte. Wanneer zijn innerlijke leven op orde is, wordt hij gerevitaliseerd en bloeit hij op. Als we getuige zijn van onszelf, kunnen we delen in het leven dat we leiden.

DE KUNST VAN HET LUISTEREN

In zijn boek "Knowing Thyself" bespreekt Foucault het belang van het luisteren naar je innerlijke stem. Voor hem is de innerlijke stem het belangrijkste instrument om jezelf te beschermen tegen externe autoriteiten. Het is de sleutel tot het ontwikkelen van rede en het versterken van het geweten. De innerlijke stem creëert een weerstandspunt tegen elke externe autoriteit die ons probeert te besturen en te sturen. Misschien is dit de reden waarom poëzie, een van de oudste manieren om stilte te benaderen door middel van woorden, tegenwoordig nog belangrijker is. Omdat we niet met onze oren naar poëzie luisteren, maar met ons innerlijk, met ons hart, ons verleden, en door getuigenis af te leggen van elkaar.