Wat is er met de moraal gebeurd? Is die verdwenen of opgeschort?

WAT IS MORALITEIT?

Moraliteit omvat de principes die als basis worden genomen bij het beoordelen van gedrag als gepast of ongepast, het geloofssysteem of de reeks waarden die verband houden met correct gedrag. Op dit punt houdt moraliteit zich bezig met het goed-fout, goed-slecht gedrag van individuen in het sociale leven , de regels in interpersoonlijke relaties, eerlijke gedragspatronen en sociale normen. Morele houding is een bijna verplicht compromis dat inherent structureel is in de menselijke natuur, goed verankerd is door leren en socialisatie, en bestaat uit gedragingen die noodzakelijk zijn voor de orde van het sociale leven en ons bestaan. Dus, hoewel moraliteit een van de kenmerken is die een persoon menselijk maken, hoe komt het dat morele houdingen opzij worden gezet en gedragingen zoals diefstal, misbruik, mishandeling, omkoping, vervalsing, bedrog, enz. kunnen voorkomen, die voornamelijk andere mensen schaden?

HOE VERONTREINIGT MORALITEIT?

Een van de meest verklarende theorieën om de psychologische dimensie van deze situatie te begrijpen, is de theorie van morele ontkoppeling , ontwikkeld door de beroemde cognitief gedragspsycholoog Albert Bandura. Volgens Bandura kunnen zelfs mensen die normaal gesproken liefdevol, meelevend en toegewijd zijn aan morele waarden, medeplichtig worden aan ernstige ethische schendingen of zelfs gruwelijke misdaden wanneer bepaalde psychologische mechanismen een rol spelen. Deze theorie helpt ons te begrijpen hoe individuen hun eigen gedrag legitimeren en hoe ze afstand nemen van morele verantwoordelijkheid.

WAT IS EEN MORELE BREUK?

Volgens de theorie van morele ontkoppeling reguleren mensen hun gedrag door middel van de morele normen die ze gedurende hun leven ontwikkelen. Onder normale omstandigheden stelt dit interne controlemechanisme mensen in staat schadelijk gedrag te vermijden. In het geval van morele ontkoppeling (d.w.z. het opschorten ervan) wordt deze interne controle echter tijdelijk uitgeschakeld en kan de persoon gedrag vertonen dat hij of zij normaal gesproken niet zou accepteren. Morele ontkoppeling betekent niet dat de persoon zijn of haar morele waarden volledig opgeeft, maar eerder dat hij of zij in bepaalde situaties selectief de invloed van deze waarden opschort. Dit proces vindt meestal automatisch plaats en de persoon gebruikt verschillende cognitieve methoden om zijn of haar gedrag te legitimeren.

ACHT MECHANISME VAN DE OPSCHORTING VAN DE MORALEN

Deze theorie stelt dat morele ontkoppeling plaatsvindt via acht primaire mechanismen:

1. Morele rechtvaardiging

In dit mechanisme worden schadelijke gedragingen gelegitimeerd door te beweren dat ze verheven morele waarden dienen. Een student die spiekt tijdens een examen, verdedigt zijn gedrag door te zeggen: "Iedereen spiekt toch wel, als ik dat niet had gedaan, hadden anderen hogere cijfers gehaald dan ik. Mijn thuisomgeving is niet bevorderlijk voor studeren, er is geen gelijke kansen, ik doe mijn best om gelijke kansen te creëren door te spieken."

2. Verborgen etikettering

Schadelijke daden worden uitgedrukt in zachtere, aangenamere termen die hun ware aard verhullen. Zo worden oorlogen of terroristische aanslagen 'handhaving van gerechtigheid' of 'bestraffing van het kwaad' genoemd, terwijl burgerslachtoffers worden beschouwd als een 'noodzaak' of 'collaterale schade'.

3. Vergelijking met het kwaad

De persoon of groep probeert zijn of haar eigen schadelijke gedrag relatief onschuldig te laten lijken door het te vergelijken met ergere voorbeelden. Een leidinggevende van een bedrijf dumpte illegaal milieuonvriendelijk afval in een rivier. Wanneer ze hierover worden ondervraagd, verdedigen ze zich door te zeggen: "Ja, misschien was wat we deden verkeerd, maar we dumpen tenminste geen giftige chemicaliën openlijk in zee zoals Bedrijf X. Wat zij doen is veel erger dan wat wij doen."

4. Verantwoordelijkheid overdragen

De verantwoordelijkheid voor schadelijk gedrag wordt toegeschreven aan superieuren, leidinggevenden, bevelen of externe omstandigheden. Een ouder komt erachter dat zijn of haar kind een ander kind op school pest. Wanneer hij of zij met de leerkracht spreekt, legt hij of zij de verantwoordelijkheid bij de school of de leerkracht door te zeggen: "Mijn kind gedraagt ​​zich zo omdat de leerkracht niet genoeg aandacht aan hem besteedt en er geen discipline op school is. Ik heb hem alles geleerd, het is niet mijn schuld."

5. Verwatering van de aansprakelijkheid

Bij schadelijk gedrag in groepen wordt de verantwoordelijkheid verdeeld over de groepsleden, waardoor individuele schuldgevoelens afnemen. Bijvoorbeeld, op de werkvloer nadert de deadline voor een belangrijk project en realiseert iedereen zich dat het project geen voortgang boekt. Niemand neemt echter het initiatief en onderneemt actie om de situatie te corrigeren. Iedereen denkt bij zichzelf: "Het is toch niet alleen mijn verantwoordelijkheid, anderen zullen ook wel iets doen" of "Er zitten veel mensen in het team, er zal vast wel iemand zijn die het op zich neemt." Uiteindelijk wordt het project niet voltooid en mislukt het.

6. Resultaten verdraaien of negeren

De werkelijke schade die schadelijk gedrag veroorzaakt, wordt geminimaliseerd, verdraaid of volledig genegeerd. Een fabriek loost zijn afval rechtstreeks in een rivier zonder het door een zuiveringsinstallatie te leiden om de productiekosten te verlagen. Wanneer milieu-inspecteurs langskomen, minimaliseert of ontkent de fabriekseigenaar de mogelijke negatieve gevolgen van zijn acties volledig door te stellen: "Dit afval veroorzaakt niet zoveel schade aan het milieu. Stromend water verzamelt immers geen vuil en reinigt zichzelf, dus wat is het nut van zo weinig afval? Ze overdrijven."

7. Ontmenselijking

Slachtoffers worden gezien als niet-menselijke wezens, waardoor schadelijk gedrag tegen hen wordt genormaliseerd. Zo schenden degenen die op socialemediaplatforms haatdragende taal verspreiden over leden van een bepaalde etnische of religieuze groep hun menselijke waardigheid en rechten door hen te bestempelen met denigrerende termen zoals 'terroristen', 'parasieten' of 'vuil'. Op deze manier worden discriminatie, geweldsbedreigingen of daadwerkelijke mishandelingen tegen die groep gelegitimeerd in de ogen van de verspreiders.

8. Het slachtoffer de schuld geven

De oorzaak en de verantwoordelijkheid voor het schadelijke gedrag worden bij het slachtoffer gelegd. Zo grijpen daders in gevallen van geweld tegen vrouwen in ons land vaak terug op uitspraken die het slachtoffer de schuld geven, zoals "Ze heeft me boos gemaakt", "Ze heeft niet gekookt", "Ze heeft niet geluisterd", "Ze is vreemdgegaan", "Ze heeft me bedrogen", "Ze heeft me beledigd".

WAT TE DOEN?

Een meer morele wereld zal mooier, leefbaarder en gelukkiger zijn. Begrijpen hoe het kwaad werkt, is een essentiële stap om het te stoppen en een vreedzamere, betere, rechtvaardigere en ethischere wereld te creëren.

De psychologie leert ons dat het kwaad vaak niet wordt gevoed door monsterlijke intenties, maar door de bijna onbewuste, stille opschorting van de eigen innerlijke morele controle door gewone mensen. Door alert te zijn op deze mechanismen, kunnen we samen tot inzicht komen in het besef dat ieders morele gedrag het beste pad is voor zowel hemzelf als de mensheid. Anders blijven we helaas in het duister worstelen en onszelf voor de gek houden met kleine, tijdelijke voordelen.