Duitse Merz haalt uit naar Trumps VS terwijl hij probeert een coalitie te vormen

De Duitse bondskanselier-vermoedelijk leider heeft zich fel uitgelaten tegen de Amerikaanse regering van Donald Trump, enkele uren nadat hij de federale verkiezingen van zondag had gewonnen.

“Na de opmerkingen van [President] Donald Trump vorige week … is het duidelijk dat deze regering zich niet veel aantrekt van het lot van Europa,” zei Friedrich Merz, leider van de Christlich Demokratische Union (CDU), in een televisiediscussie op de verkiezingsavond. Hij riep op tot Duitse “onafhankelijkheid” van de VS.

Op 18 februari noemde Trump de Oekraïense president Volodymyr Zelenskyy een “bescheiden succesvolle komiek”, die “een dictator zonder verkiezingen” was geworden en “het verschrikkelijk had gedaan”.

Het was een dramatische ommekeer ten opzichte van de hechte band die Zelenskyy had met Trumps voorganger, Joe Biden. Zelenskyy bood zondag aan om af te treden als Oekraïne onmiddellijk lid zou worden van de NAVO.

Een week eerder verraste de Amerikaanse minister van Defensie Pete Hegseth de Europese leiders toen hij hen vertelde dat zij “het overgrote deel van de toekomstige dodelijke en niet-dodelijke hulp aan Oekraïne moeten leveren” en het voortouw moeten nemen in de bescherming van hun continent tegen Rusland door 5 procent van het bruto binnenlands product (BBP) aan defensie te besteden, tegen 2 procent nu.

Het is onzeker “of we het bij de volgende NAVO-top in juni nog steeds over de NAVO in haar huidige vorm zullen hebben”, aldus Merz, “of dat we veel sneller een Europese defensiecapaciteit zullen moeten opzetten”.

Tijdens een persconferentie op maandag vertelde Merz aan verslaggevers dat het “vijf voor twaalf” is voor Europa op het gebied van defensie.

Zijn gedurfde retoriek staat haaks op de slappe hand die kiezers hem gaven.

De CDU behaalde zondag 28,6 procent van de stemmen. Dit is de laagste overwinning sinds de partij in 1949 werd opgericht.

Merz denkt dat de VS 'Oekraïne voor de wolven gooit'

Merz voert momenteel versnelde onderhandelingen om een ​​centristische ‘grote coalitie’ te vormen met de Sociaaldemocratische Partij (SPD), die uit het zadel is gelicht.

Zijn CDU, samen met de Christlich-Sozial-Union (CSU), zou kunnen regeren met 360 leden in de 630 zetels tellende Bundestag, het Duitse parlement. Maar ze zouden hun meningsverschillen over buitenlands beleid, defensie en het economische beleid dat daaraan ten grondslag ligt, moeten gladstrijken.

SPD-leider Olaf Scholz heeft pertinent geweigerd om 500 km (310 mijl) Taurus-raketten naar Oekraïne te sturen. Merz zei in oktober vorig jaar dat hij dat zou doen als Rusland zou weigeren om te stoppen met het aanvallen van Oekraïense burgers. Moskou ontkent consequent burgers te hebben aangevallen in zijn oorlog in Oekraïne.

"Merz denkt duidelijk dat de VS Oekraïne voor de wolven gooit en dat het leveren van wapens aan Oekraïne hun positie zou versterken," vertelde Timothy Less, senior adviseur geopolitiek bij het Centre for Risk Studies van de Universiteit van Cambridge, aan Al Jazeera. "Maar dat zal ingewikkeld zijn. De Duitse samenleving is verdeeld over de kwestie van militaire steun aan Oekraïne en dat geldt ook voor de SPD."

"Zodra het EU-publiek de duizelingwekkende financiële kosten van het ondersteunen van de oorlogsinspanningen van Oekraïne begrijpt en het gevaar op de lange termijn van het dwingen van Rusland tot nauwere allianties met China, Noord-Korea en Iran, zullen ze eisen dat de oorlog stopt", vertelde Demetries Grimes, een voormalig marinecommandant en Amerikaans attaché voor Griekenland en Israël, aan Al Jazeera.

Merz en Scholz zijn het erover eens dat de Duitse maakindustrie concurrerender moet worden gemaakt door goedkopere energie te leveren. De CDU-leider wil echter drie kerncentrales die door de regering-Scholz zijn stilgelegd, weer in bedrijf nemen.

Merz wil ook de verzorgingsstaat, die centraal staat in het economische beleid van de SPD, drastisch terugdringen.

“Het is een grote fout om te betalen voor het niet werken en om anderen niet de beste prikkels te geven om terug te keren naar de arbeidsmarkt,” vertelde hij vorige maand aan het World Economic Forum (WEF) in Davos.

Een van hun grootste meningsverschillen was het Duitse constitutionele tekortplafond van 0,35 procent van het BBP. Het was een van de redenen waarom het Scholz drie jaar kostte om de defensie-uitgaven te verhogen tot 2 procent van het BBP. Beide leiders hebben geaarzeld om het te verhogen tot 5 procent.

"Zonder echte budgettaire kracht erachter is de retoriek van Merz niets meer dan ruis", aldus Grimes.

Scholz is nu voorstander van het creëren van “een slimme en gerichte verandering van de schuldenregel”, en betoogt dat de lage Duitse schuld van 62 procent van het BBP het land ruimte geeft om te lenen.

Merz, die zich altijd sterk heeft gemaakt voor het begrotingstekortplafond, zei in november dat hij zou overwegen het te wijzigen, maar dan niet vanwege de sociale uitgaven waar sociaaldemocraten zo dol op zijn.

Het grootste meningsverschil tussen de twee gaat misschien wel over immigratie.

“We zullen onmiddellijk stoppen met dat deel van de migratie dat voortkomt uit gezinshereniging,” vertelde Merz aan het WEF. “Er zijn 500.000 [mensen] die de afgelopen vier jaar zonder enige controle naar Duitsland zijn gekomen. Dit moet onmiddellijk worden gestopt.”

Als oppositieleider nodigde Merz de SPD op 29 januari uit om deze maatregel te steunen.

Toen ze weigerden, schokte hij hen door steun uit te nodigen van welke kant dan ook, inclusief de extreemrechtse Alternative für Deutschland (AfD). "Ik kan hem niet meer vertrouwen", zei Scholz na de stemming.

Verenigd in tegenspoed

Twee factoren kunnen Merz en Scholz echter dichter bij elkaar brengen. Eén is de toename van de steun voor de AfD, die 20,8 procent van de stemmen kreeg, twee keer zoveel als in 2021, door zowel de CDU als de SPD weg te vreten, deels op het gebied van migratie.

De twee centristische partijen hebben besloten niet met extreemrechts samen te werken.

De andere is de ommekeer in de Amerikaanse steun aan de Europese defensie, die Less een ‘game-changer’ noemde, omdat de VS nu 35.000 soldaten die in Duitsland gelegerd waren, kon terugtrekken.

"Ik zie Merz' opmerkingen over onafhankelijkheid van de VS als een serieuze verklaring over zijn en Duitse steun voor een sterker Europa," zei Less. "De Amerikaanse veiligheidsgarantie is niet langer gegarandeerd, dus de belangrijkste reden om een ​​alternatief voor de NAVO te verzetten is het wegvallen."

Kan dat? Europese defensie-autonomie zou een waarschijnlijker voorstel kunnen zijn als Duitsland en Frankrijk samenwerken om het Verenigd Koninkrijk op te nemen in een supra-EU Europese defensiecoalitie.

Anderen zijn minder overtuigd.

"Als Europa zijn defensie-inspanningen zou opvoeren, zou dat de NAVO niet verzwakken; het zou de alliantie juist versterken, de transatlantische banden stimuleren en de samenwerking verbeteren", aldus Grimes.

“Het echte probleem is niet autonomie omwille van de autonomie zelf – het gaat om het versterken van de afschrikking,” zei hij. “Verbeterde Europese capaciteiten kunnen die al lang bestaande paraplu alleen maar versterken, niet vervangen.”

Hogere defensie-uitgaven “zullen een prijskaartje hebben, want hoe autonomer de Europeanen zijn op het gebied van veiligheid, hoe autonomer ze ook politiek zullen zijn. Hierdoor kunnen ze bijvoorbeeld dichter bij China komen”, voegde hij toe, “iets dat in strijd is met de strategische belangen van de VS”.