Hoe het controversiële door de VS en Israël gesteunde hulpplan voor Gaza in chaos ontaardde
Een beveiliger met masker en wapens staat bovenop een heuvel van aarde en houdt toezicht op duizenden Palestijnen die in smalle straatjes zijn opgesloten, van elkaar gescheiden door hekken.
Hij maakt met zijn handen de vorm van een hart en het publiek reageert: het hek begint door te buigen als ze ertegenaan duwen.
Deze vrolijke scène werd gefilmd op dinsdag, de openingsdag van een hulpdistributiecentrum. Het is een belangrijke levensader voor de inwoners van Gaza, die vanwege de Israëlische blokkade al twee maanden geen nieuwe hulpgoederen meer de Gazastrook hebben zien binnenkomen.
Maar die middag was de situatie compleet chaotisch. Videobeelden toonden hoe het distributiecentrum werd overspoeld door wanhopige burgers die over omgevallen hekken trapten; mensen deinsden terug toen er geweerschoten klonken.
Dit was het wanordelijke begin van een controversieel nieuw programma voor de distributie van hulpgoederen, uitgevoerd door de Gaza Humanitarian Foundation (GHF), een nieuw opgerichte organisatie die wordt gesteund door de VS en Israël.
GHF heeft de taak gekregen om de wanhopig hongerige inwoners van Gaza te voeden. Volgens de VN lopen meer dan twee miljoen mensen het risico te verhongeren.
De stichting, die gebruikmaakt van gewapende Amerikaanse veiligheidsagenten, wil de VN als belangrijkste leverancier van hulp in Gaza omzeilen. Ze is scherp veroordeeld en geboycot door hulporganisaties en de VN. Israël heeft echter gezegd dat er een alternatief voor het bestaande hulpsysteem nodig is om te voorkomen dat Hamas hulp steelt, wat de organisatie ontkent.
Om een beeld te krijgen van de eerste dagen van dit nieuwe systeem voor hulpgoederen, heeft BBC Verify tientallen afbeeldingen van distributiepunten geverifieerd, humanitaire en logistieke experts geïnterviewd, Israëlische gegevens over hulpgoederentransporten en officiële verklaringen van de GHF geanalyseerd en met inwoners van Gaza gesproken die op zoek waren naar voorraden.
GHF gaf aan dat het de bedoeling was om in de eerste week van de operatie een miljoen inwoners van Gaza te voeden via vier beveiligde distributiepunten.
Een woordvoerder van de stichting zei vrijdag, op de vierde dag van haar bestaan, dat ze twee miljoen maaltijden had uitgedeeld. De BBC heeft dit cijfer niet kunnen verifiëren, wat neerkomt op minder dan één maaltijd per inwoner van Gaza in vier dagen tijd.
GHF heeft niet gereageerd op onze vragen over hoe zij bijhield wie de brieven ontving.
Op een video die donderdag werd gefilmd bij de noordelijke vestiging van GHF, vlakbij Nuseirat, is te zien hoe Palestijnen wegrennen van een hekwerk nadat aannemers van GHF een projectiel gooiden dat met een harde knal, een flits en rook ontplofte.
GHF meldde in een verklaring dat haar personeel "een gespannen en potentieel gevaarlijke menigte aantrof die weigerde te vertrekken".
"Om escalatie te voorkomen en de veiligheid van burgers en personeel te garanderen, werden niet-dodelijke afschrikmiddelen ingezet, waaronder rook- en waarschuwingsschoten in de grond", aldus het rapport.
"Deze maatregelen waren effectief", zo werd eraan toegevoegd, "en er vielen geen gewonden." BBC Verify kan dit niet onafhankelijk bevestigen.
Later die avond waarschuwde GHF de inwoners van Gaza via Facebook dat het elke plek waar plunderingen plaatsvonden, zou sluiten.
De GHF is niet de enige hulporganisatie die met ernstige problemen kampt. De avond vóór de GHF-waarschuwing werd een opslagplaats van het Wereldvoedselprogramma (WFP) geplunderd , met meerdere doden tot gevolg, die nog steeds worden onderzocht.
In reactie op het incident zei het WFP dat de humanitaire uitdagingen "uit de hand zijn gelopen" en riep op tot onmiddellijke "veilige, onbelemmerde humanitaire toegang" tot Gaza.
Het WFP reageerde niet op vragen van de BBC over de wijze waarop het verdere veiligheidsmaatregelen in zijn magazijnen zou implementeren.
Palestijnen die op zoek zijn naar hulp, karakteriseren de door de GHF geleide operatie als ongeorganiseerd. Volgens hen heeft een gebrek aan communicatie bijgedragen aan de chaotische taferelen van deze week.
De zaken zijn verder vertroebeld door misinformatie. BBC Verify heeft minstens twee Facebook-profielen gezien die zich voordoen als officiële GHF-accounts en onjuiste informatie delen over de status van de hulpdistributiecentra.
Op een pagina met meer dan 4.000 volgers werd onjuiste informatie gepost, soms met daarbij door AI gegenereerde afbeeldingen. Er werd gemeld dat de hulp was opgeschort of dat er bij GHF-centra veelvuldig werd geplunderd.
Een woordvoerder van GHF bevestigde tegenover BBC Verify dat beide Facebook-accounts nep waren. Hij zei ook dat de stichting een officieel Facebook-kanaal had gelanceerd.
Online transparantie-informatie laat zien dat de pagina voor het eerst werd aangemaakt op woensdag, de dag nadat de distributie begon.
Hulporganisatie Oxfam en de lokale bevolking van Gaza vertelden de BBC dat de inwoners juist op mond-tot-mondreclame vertrouwen om informatie te verspreiden als er hulp beschikbaar is.
"Alle mensen hebben honger. Iedereen vecht om te krijgen wat hij wil, hoe moeten wij dan überhaupt iets krijgen?", zei Um Mohammad Abu Hajar, die donderdag geen hulpgoederen kon bemachtigen.
Oxfam bekritiseerde de locatie van de GHF-distributiepunten en verklaarde tegenover BBC Verify dat er "militaire controle was op de hulpoperaties".
Beleidsadviseur Bushra Khalidi vroeg zich ook af hoe kwetsbare mensen, zoals ouderen, deze plekken zouden kunnen bereiken, die ver van bevolkingscentra liggen.
Toen de VN hulpgoederen leverden vóór de humanitaire blokkade van Israël, waren er 400 distributiepunten verspreid over Gaza. Onder het huidige GHF-distributiesysteem zijn er momenteel vier locaties bekend.
"Over het algemeen is het bedoeld om de bevolkingsconcentratie drastisch te vergroten door ervoor te zorgen dat er nog maar op een heel klein aantal plekken voedsel beschikbaar is", aldus Chris Newton, senior analist bij de Brusselse denktank Crisis Group.
"Je volgt ofwel al hun regels en overleeft dan waarschijnlijk in een kleine straal rond deze locaties, of de kans dat je overleeft is heel klein."
De aanwezigheid van gewapende veiligheidstroepen en Israëlische soldaten op of nabij de distributiepunten baart deskundigen ook zorgen. Zij zeggen dat het het vertrouwen in hulpacties ondermijnt.
"Het is extreem moeilijk om in dit soort omgevingen hulp te verlenen. Het is veel effectiever als je met en via de mensen daar probeert te werken... in plaats van met een huurling in de aanslag", aldus professor Stuart Gordon van de London School of Economics.
Een woordvoerder van GHF zei: "Ons vermogen - en onze bereidheid - om onder druk te handelen, is precies de reden waarom GHF nog steeds een van de weinige organisaties is die in staat is om vandaag de dag nog steeds cruciale voedselhulp aan Gaza te leveren."
Op foto's en video's van ooggetuigen en het Israëlische leger is te zien dat de dozen GHF alleen blikvoer, pasta, rijst, bakolie en wat koekjes en linzen bevatten.
"Humanitaire hulp is niet zomaar een voedselpakket waar je humanitaire dingen op plakt en dat dan humanitaire hulp noemt", aldus Khalidi.
De goederen die aan gezinnen worden verstrekt, moeten vergezeld gaan van medische ondersteuning, hygiëne- en waterzuiveringspakketten, aldus prof. Gordon.
In een document van 14 pagina's van GHF, dat door de BBC is ingezien , werd beloofd om op de locaties water- en hygiënepakketten uit te delen.
Vrijdag was slechts één van de vier GHF-locaties bezig met het uitdelen van hulpgoederen. Deze was minder dan een uur open, waarna GHF op Facebook aankondigde dat het gesloten was omdat alle voorraden "volledig waren uitgedeeld".
Toen BBC Verify hem vroeg waarom er maar één locatie operationeel was en waarom de dozen daar zo snel uitverkocht waren, antwoordde een woordvoerder van GHF dat de voorraad "van dag tot dag zal variëren".
"Het goede nieuws is dat we in vier dagen twee miljoen maaltijden hebben verstrekt en dat we de komende dagen en weken de levering zullen opvoeren", aldus de woordvoerder.
Maar velen keren nog steeds terug van distributiepunten zonder dozen voor hun families.
"Ik sta met lege handen, alsof God mij geschapen heeft", zei Hani Abed donderdag buiten het centrum bij Netzarim.
"Ik kwam met lege handen en ging met lege handen weg."
BBC
