Wybory prezydenckie Rumunia | Westchnienie ulgi w Rumunii

„To zwycięstwo tysięcy i tysięcy ludzi, którzy (...) wierzą, że Rumunia może rozwijać się we właściwym kierunku”. Tymi słowami przyszły prezydent Rumunii Nicusor Dan zwrócił się do swoich zwolenników w noc wyborów, którzy skandowali „Europa” i „Rosja, Rosja – Rumunia nie jest wasza”.

Analiza powyborcza skupia się jednak na przegranych. Prawicowy polityk ekstremistyczny George Simion o chuligańskiej przeszłości niespodziewanie przegrał drugą turę wyborów prezydenckich w Rumunii. Ostateczny wynik dał mu 46,4 proc. głosów, podczas gdy jego liberalno-konserwatywny przeciwnik Nicusor Dan uzyskał 53,6 proc. Simion wygrał pierwszą rundę tak wyraźnie , że obserwatorzy w kraju i za granicą typowali go na faworyta w drugiej rundzie. Sondaże przewidywały jego zwycięstwo również w dniach następujących po pierwszej turze głosowania. Dopiero tuż przed drugą turą głosowania ewentualna porażka Simiona stała się możliwa. To, jak Danowi udało się odwrócić bieg wydarzeń, będzie przedmiotem dalszych badań, ale kilka ważnych wskazówek już teraz zostało dostarczonych.

Twierdze Dana znajdują się na północy i zachodzie

W Rumunii nie przeprowadza się szczegółowych sondaży po wyborach, takich jak te stosowane w Niemczech. Znamienny jest jednak regionalny i międzynarodowy rozkład głosów. W samej Rumunii dwiema głównymi twierdzami Nicusora Dana były północ i zachód kraju, czyli, w szerokim znaczeniu, z jednej strony historyczny region Siedmiogrodu, a z drugiej stolica Bukareszt. W Bukareszcie, gdzie działa wiele oddziałów międzynarodowych przedsiębiorstw, antyzachodnia retoryka Simiona najwyraźniej nie znalazła oddźwięku. Nicusor Dan jest również obecnym burmistrzem stolicy.

W Transylwanii z kolei Dan odniósł miażdżące zwycięstwo w okręgach, w których mieszkało wielu etnicznych Węgrów. Na przykład w komitacie Covasna, gdzie około trzy czwarte populacji identyfikuje się jako mniejszość węgierska, Dan zdobył 84 procent głosów. Nie jest to zaskoczeniem, biorąc pod uwagę lata antywęgierskiej propagandy i działań, które towarzyszyły politycznej karierze Simiona. Z drugiej strony, kilka dni temu premier Węgier Viktor Orbán wyraził się wobec Simiona tak bezkrytycznie, wydając pozorną deklarację neutralności, że powszechnie uznano to za ledwie skrywane poparcie. Demokratyczny Związek Węgrów w Rumunii (UDMR), który ma duże wpływy wśród mniejszości węgierskiej i jest ważnym sojusznikiem Orbána, nie poszedł w ślady Orbána. Wezwała do wyborów Dana.

Trzecim słabym punktem Simiona była Republika Mołdawii. Wielu Mołdawian ma obywatelstwo rumuńskie. Jednym z pierwszych żądań politycznych Simiona była aneksja Mołdawii do Rumunii, w związku z czym władze Mołdawii zakazały mu wjazdu do kraju. Jego retoryka zjednoczeniowa dotarła tam podczas wyborów tylko do 12 procent wyborców. Jest to o tyle zaskakujące, że ubieganie się o obywatelstwo rumuńskie prawdopodobnie będzie bardziej popularne wśród Mołdawian, którzy czują związek z Rumunią. Ale nawet wśród nich brutalny nacjonalizm Simiona w niedzielę zawiódł. Jednak w porównaniu z Transylwanią i Bukaresztem liczba głosujących w tym małym kraju nie jest tak decydująca.

Zwolenników Simiona można spotkać na terenach wiejskich, zwłaszcza na południu i wschodzie kraju, a także wśród diaspory. Wśród Rumunów za granicą Simion wyraźnie prowadzi z wynikiem 55,9 procent. Jej przewaga jest szczególnie duża w krajach, do których w ostatnich latach emigrowała za pracą duża liczba Rumunów. W Niemczech Simion uzyskał najlepszy wynik – 68 proc., kolejne miejsca zajęły Austria i Włochy z wynikiem 66 proc. każde.

Kwadratura koła w pięć lat

Wyjaśnienie społeczno-ekonomiczne jest oczywiste. Wielu Rumunów pracuje w Niemczech na niepewnych stanowiskach, np. jako rzeźnicy lub kierowcy przesyłek. Mimo że pensje w Niemczech są znacznie wyższe niż w kraju, wybór kandydata antysystemowego jest wyrazem gniewu, że nawet po 35 latach transformacji ubóstwo i korupcja są nadal powszechne. Jednocześnie rumuńscy pracownicy gościnni często przyznają, że czują się ostatnim ogniwem w łańcuchu pokarmowym w swoim miejscu pracy. Simion najwyraźniej zdołał na tym skorzystać, choć nie wystarczyło to do zwycięstwa.

Nicusor Dan ma teraz pięć lat na wprowadzenie znaczących ulepszeń. Jednak ryzyko rozczarowania jest nieuniknione. W Rumunii prezydent ma szerokie pole manewru, zwłaszcza w polityce zagranicznej. W polityce wewnętrznej kurs ustalają parlament i ministrowie. Rządząca koalicja rozpadła się po pierwszej turze. Pierwszym zadaniem Dana będzie teraz utworzenie nowej koalicji. Może on liczyć na duże pokrycie się poglądów stron, o których mowa, w jego polityce zagranicznej. Jednak w kraju narasta deficyt budżetowy sięgający 9 procent. Demontaż tego systemu bez rozcięcia słabej sieci zabezpieczeń społecznych przypomina kwadraturę koła.