Nowy wyścig zbrojeń: Ile inwestują główne mocarstwa i dlaczego?

Nowy wyścig zbrojeń między głównymi mocarstwami świata wzbudził międzynarodowe zaniepokojenie. W ostatnich latach kraje takie jak Stany Zjednoczone, Chiny, Rosja i inne państwa znacząco zwiększyły swoje budżety obronne, motywowane czynnikami geopolitycznymi, technologicznymi i strategicznymi. Zjawisko to pociąga za sobą nie tylko wzrost zakupów tradycyjnej broni, ale także rozwój nowych technologii, takich jak sztuczna inteligencja, drony i systemy hipersoniczne.

Dane te odzwierciedlają znaczny wzrost światowych wydatków wojskowych, które w 2024 r. osiągnęły rekordowy poziom. Według danych Sztokholmskiego Międzynarodowego Instytutu Badań nad Pokojem (SIPRI):

• Stany Zjednoczone pozostają krajem o największych wydatkach wojskowych, przeznaczając na ten cel około 840 miliardów dolarów rocznie, co stanowi prawie 40% globalnych wydatków.
• Chiny umocniły swoją pozycję drugiego co do wielkości inwestora na świecie, wydając około 350 miliardów dolarów na modernizację swojej armii i rozszerzanie swoich wpływów regionalnych.
• Rosja przeznacza znaczne środki, sięgające blisko 110 miliardów dolarów , głównie na odnowę arsenału nuklearnego i potencjału strategicznego.
• Inne duże państwa, takie jak Indie, Arabia Saudyjska i Wielka Brytania, również zwiększają swoje budżety wojskowe w odpowiedzi na napięcia regionalne.

Wzrost wydatków wojskowych nie jest przypadkowy. Istnieje kilka przyczyn wyjaśniających to zjawisko:

• Konkurencja geopolityczna: Rywalizacja między mocarstwami, zwłaszcza w strategicznych regionach, takich jak Arktyka, Azja i Pacyfik oraz Europa Wschodnia, powoduje wyścig o zdobycie lepszych zasobów, sojuszy i potencjału militarnego.
• Innowacje technologiczne: Inwestycje w nowe technologie, takie jak cyberwojna, systemy autonomiczne i broń hipersoniczna, sprawiły, że modernizacja armii stała się ważniejsza dla utrzymania przewagi strategicznej.
• Bezpieczeństwo narodowe: Percepcja zagrożeń, czy to bezpośredniego konfliktu, terroryzmu czy wojny hybrydowej, skłania państwa do wzmacniania swoich zdolności obronnych.
• Polityka wewnętrzna: W niektórych przypadkach rządy zwiększają wydatki na wojsko w celu wzmocnienia swojej pozycji politycznej lub w odpowiedzi na żądania wewnętrzne.

Wzrost inwestycji w zbrojenia ma wiele skutków:

• Ryzyko konfliktu: Wzrost militaryzacji może zwiększyć napięcie międzynarodowe i ryzyko konfliktu, szczególnie w strefach objętych konfliktami.
• Przekierowanie środków: Wysokie wydatki na obronność mogą mieć wpływ na inwestycje w takich sektorach jak ochrona zdrowia, edukacja czy zrównoważony rozwój.
• Podwójny rozwój technologiczny: Wiele technologii wojskowych znajduje zastosowanie cywilne, choć stwarzają również dylematy etyczne i związane z bezpieczeństwem.

Dla wielu ekspertów kluczem jest znalezienie równowagi między bezpieczeństwem narodowym a współpracą międzynarodową. Organizacje wielostronne i porozumienia o kontroli zbrojeń dążą do ograniczenia proliferacji i promowania przejrzystości. Jednak obecny wyścig zbrojeń uwypukla potrzebę wzmocnienia tych mechanizmów i promowania dialogu, aby uniknąć niebezpiecznej eskalacji.