Energia jądrowa: spółka zależna francuskiego giganta uranowego Orano znacjonalizowana przez Niger

Nigerski reżim wojskowy ogłosił w czwartek 19 czerwca nacjonalizację Somaïr, spółki zależnej francuskiego giganta uranowego Orano, który kilka miesięcy temu stracił kontrolę operacyjną nad firmą. Sprawa stała się symbolem napięć między Paryżem a Niamey.

Wydobycie uranu w Nigrze jest przedmiotem sporu między juntą, która przejęła władzę w Niamey w 2023 r., a grupą Orano, której ponad 90% kapitału należy do państwa francuskiego.

„W obliczu nieodpowiedzialnego, bezprawnego i nielojalnego zachowania Orano, firmy będącej własnością państwa francuskiego, państwa otwarcie wrogiego wobec Nigru (...), państwo Niger podjęło decyzję, w pełni suwerennie, o znacjonalizowaniu Somaïr” – wskazała telewizja państwowa (RTN), która relacjonowała posiedzenie Rady Ministrów.

„Dzięki tej nacjonalizacji akcje i aktywa Somaïr zostają w całości przeniesione na własność Państwa Niger” – kontynuuje RTN, precyzując, że akcjonariusze skorzystają z rekompensaty „odszkodowania” .

Sprawa stała się symbolem odrażających napięć między Francją a reżimem, który zbliża się do innych partnerów, takich jak Rosja i Iran. Niamey regularnie oskarża Paryż o chęć destabilizacji poprzez „szkolenie terrorystów”, nie przedstawiając jednak konkretnych dowodów na poparcie tych zarzutów.

Ten kraj Sahelu regularnie pada ofiarą krwawych ataków dżihadystów : w czwartek w Banibangou (zachód) niedaleko granicy z Mali zginęło 34 żołnierzy.

W grudniu 2024 r. Orano (dawniej Areva) ogłosiło utratę kontroli operacyjnej nad trzema spółkami zależnymi zajmującymi się wydobyciem w Nigrze: kopalnią Somaïr, kopalnią Cominak (zamkniętą od 2021 r.) i złożem Imouraren. To ostatnie miejsce jest jednym z największych złóż uranu na świecie, z rezerwami szacowanymi na 200 000 ton, a Niamey cofnęło licencję operacyjną Orano w czerwcu 2024 r.

Jednakże francuska grupa pozostała większościowym udziałowcem posiadającym ponad 60% udziałów w tych spółkach zależnych i wszczęła „kilka międzynarodowych postępowań arbitrażowych” przeciwko państwu Niger, z których ostatnie miało miejsce pod koniec stycznia po utracie kontroli operacyjnej nad zakładem Somaïr.

W połowie maja francuska firma nie podała żadnych informacji o swoim lokalnym dyrektorze po przeszukaniu biur firmy przez siły bezpieczeństwa. Według Orano, która złożyła skargę do prokuratury na arbitralne aresztowanie i nielegalne zatrzymanie, skonfiskowano sprzęt komputerowy i telefony komórkowe.

Orano, które wydobywa uran w północnym Nigrze od 1971 r., stoi w obliczu przesunięcia w kierunku suwerenności, napędzanego przez nigeryjską juntę, która doszła do władzy w zamachu stanu prawie dwa lata temu. Niger na przykład odmawia ponownego otwarcia granicy z Beninem, oskarżając go o destabilizację.

W rezultacie około 1300 ton koncentratu uranu, który zwykle przesyłany jest przez port w Kotonu, wciąż utknęło w bazie Somaïr, a jego wartość rynkowa, według grupy, wynosi 250 milionów euro.

Oprócz zerwania relacji z francuskim gigantem, reżim w Niamey nakazał również chińskim pracownikom sektora naftowego opuszczenie kraju, oskarżając firmę CNPCNP, eksploatującą czarne złoto, o „lekceważenie” obowiązujących przepisów.

Na froncie militarnym Niger wydalił ze swojego terytorium żołnierzy francuskich i amerykańskich biorących udział w walkach z dżihadystami, a Stany Zjednoczone w marcu 2024 r. przywróciły swoją bazę dronów na północy kraju.