Zielona transformacja i bezpieczeństwo w jednym budżecie. Rząd zmienia priorytety w KPO

W poniedziałek w Warszawie rozpoczęła się dwudniowa konferencja Banku Gospodarstwa Krajowego skierowana do jednostek samorządu terytorialnego; jej tematem jest "Rola samorządów w budowaniu odporności".

Prezes BGK Mirosław Czekaj otwierając konferencję ocenił, że taka liczba złożonych wniosków w ramach Instrumentu Zielonej Transformacji Miast (IZTM), pokazuje, iż finansowanie odporności m.in. na zmiany klimatu jest ważne. "Do tego trzeba dodać nowe mechanizmy, nowe narzędzia, jak kształtujący się Fundusz Bezpieczeństwa i Obronności" - zauważył Czekaj.

Pierwsza wiceprezes BGK Marta Postuła wyraziła nadzieję, że wszystkie złożone w ramach IZTM wnioski zostaną "wkrótce (...) ocenione". Przypomniała, że z 40 mld zł przeznaczonych na ten instrument, rząd przesunął 26 mld zł na Fundusz Bezpieczeństwa i Obronności (FBiO). Zapewniła jednak, że "podejmowane są działania", aby wszystkie złożone wnioski zostały obsłużone. Podkreśliła również, że Bank przygotowuje się do wejścia w życie ustawy, która oficjalnie powoła FBiO. Poinformowała, że za zgodą Komisji Europejskiej fundusz nie ma "sztywnego podziału" środków na część pożyczkową i tzw. wkładu własnego.

Mówiąc o Instrumencie na rzecz Zwiększenia Bezpieczeństwa Europy (SAFE), w ramach którego finansowane będą pilne i zakrojone na szeroką skalę inwestycje w europejską bazę technologiczno-przemysłową sektora obronnego przypomniała, że budżet tego programu to 150 mld euro. Dodała, że w ubiegłym roku do gospodarki trafiło 389 mld zł przez działania Banku Gospodarstwa Krajowego.

Instrument Zielonej Transformacji Miast jest częścią KPO, a jego celem jest redukcja negatywnego oddziaływania ludzi na środowisko przyrodnicze. Realizowane w jego ramach inwestycje to m.in. zazielenianie terenów miejskich, przeciwdziałanie utracie różnorodności biologicznej, łagodzenie zmian klimatu oraz zmniejszanie poziomu zanieczyszczeń.

Postuła przekazała również, że Ministerstwo Obrony Narodowej, Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz Ministerstwo Aktywów Państwowych wspólnie tworzą plan zakupów, co pozwoli Polsce starać się o te środki. "W tym momencie musimy mieć dobre projekty, w ramach których będziemy finansować rozwój potencjału militarnego w kontekście zarówno firm zbrojeniowych, ale również (...) budowania kompleksowego spojrzenia na to zjawisko" - powiedziała wiceprezes BGK.

Ministrowie finansów UE zaakceptowali w piątek zmiany w polskim Krajowym Planie Odbudowy (KPO), zakładające przede wszystkim utworzenie Funduszu Bezpieczeństwa i Obronności. Z funduszu finansowana będzie budowa m.in. schronów, a pieniądze w wysokości blisko 26 mld zł zostaną przesunięte z części przeznaczonej na zieloną transformację miast. Rewizja uwzględniała też zastąpienie zapisanego w KPO oskładkowania umów cywilnoprawnych reformą wzmacniającą Państwową Inspekcję Pracy (PIP).

Z utworzeniem Funduszu wiążą się dwie innowacje. Dzięki niemu Polska będzie mogła wydatkować pieniądze na obronność już po zakończeniu w sierpniu 2026 r. funduszu odbudowy. KE zgodziła się bowiem - a w piątek zatwierdzili to ministrowie finansów - na to, by za zrealizowanie tzw. kamienia milowego uznane zostało samo przelanie pieniędzy na konto spółki specjalnego przeznaczenia przy Banku Gospodarstwa Krajowego.

Druga kwestia dotyczy przekazania unijnych funduszy na obronność. Artykuł 41. Traktatu o UE zakazuje "wydatków przypadających na operacje mające wpływ na kwestie wojskowe lub polityczno-obronne". KE doszła jednak do wniosku, że samo rozporządzenie regulujące KPO nie przewiduje żadnego szczególnego traktowania środków związanych z obronnością, a pieniądze, które Polska przesunie do Funduszu Bezpieczeństwa i Obronności, nie zostaną przeznaczone na cele wojskowe, ale tzw. podwójnego zastosowania.