Uzay. NASA'nın 25 milyar kilometre uzaklıktaki yok edilemez sondası Voyager 1

Dünya'dan ayrıldığında Jimmy Carter Beyaz Saray'a yeni varmıştı ve Star Wars henüz Fransız sinemalarında gösterime girmemişti. 1977'de ayrılan Voyager 1 sondası, geride bıraktığı gezegeni tanıyacak mıydı? Güneş sisteminin sınırlarına çoktan ulaştığı ve şu anda Zürafa takımyıldızına doğru ilerlediği için bunun bir önemi yok. Yaklaşık on gün içinde Dünya'dan 25 milyar kilometre uzakta olacak; bu, Güneş ile Dünya arasındaki mesafenin 160 katından fazlasına denk gelen, hayal bile edilemeyecek bir mesafe. 2012'den beri Amerikan sondası, Güneş Sistemi'ni kozmik radyasyondan koruyan plazma kabarcığı Heliosfer'den ayrıldı ve şimdi yıldızlararası uzayda yolculuk ediyor.

Başlangıçta, görevinin yalnızca beş yıl sürmesi planlanmıştı: Gezegenlerin her yüzyılda bir kez hizalanması sayesinde, Jüpiter ve Satürn'e tek yönde uçması için gereken süre kadar. Voyager 1, 1979'da Jüpiter'in bazı sırlarını açığa çıkardı. Parabolik anteni aracılığıyla iletilen görüntüler, dev gezegenin bulut bantlarının yanı sıra daha önce fark edilmemiş halkaları da benzeri görülmemiş bir hassasiyetle ortaya çıkardı.

Sonda ayrıca, Dünya dışında bir gök cisminde, yani dört Galile uydusundan biri olan Io'da ilk kez volkanik aktivite tespit etti. Kasım 1980'de Voyager 1, Satürn'ün yanından geçti ve metan açısından zengin atmosferiyle NASA bilim insanlarının ilgisini çeken uydusu Titan'ın yanından geçti.

Titan'la flört etmesi, sondayı ekliptik düzlemden fırlatırken, ikizi Güneş Sistemi'nin dış kısımlarına doğru yolculuğuna devam etti. Üç hafta önce fırlatılan Voyager 2, 1986'da Uranüs'e, 1989'da ise Neptün'e ulaştı ve yol boyunca yaklaşık yirmi uydu ve Neptün'ün halka sistemini keşfetti. Bugüne kadar iki buz devine yakınlaşmayı başaran tek sonda oldu. Voyager 1, 1990'da Dünya'nın son sembolik fotoğrafını da çekti: uçsuz bucaksızlığın içinde kaybolmuş soluk mavi bir nokta .

Bu bilimsel başarılar silsilesini bir dizi teknik mucize izledi. Hedeflere ulaşıldığında, iki sonda Güneş Sistemi'nin dış kısımlarına doğru hızla ilerlerken NASA, Voyager programına devam etme kararı aldı. Enerji tasarrufu için, kameralar başta olmak üzere bazı cihazlar bağlantısı kesildi; kameralar, sondalar karanlığa gömülürken kullanılamaz hale geldi. Diğerlerinde bozulma belirtileri görüldü. 2017'de, Voyager 1'in yönelimini düzeltmek için, 1980'den beri çalışmayan iticiler yeniden başlatıldı; bu test NASA mühendislerinin sinirlerini sınadı: sinyalin sondaya ulaşması 19 saatten fazla, geri dönüşü de aynı süreyi aldı. 2023'ün sonunda, Voyager 1 saçma sapan şeyler söylemeye başladı. Mühendisler, bilgisayar kodunda yapılan bir güncelleme sayesinde bunu aşmalarını sağlayan bellek bozulması teşhisi koydular. Geçtiğimiz Mayıs ayında, 20 yıldan uzun süredir kapalı olan bir başka itici yeniden başlatıldı.

Dünya'dan 21 milyar kilometre uzaktaki Voyager 2 de aynı zaman tahribatına maruz kalıyor. Ağustos 2023'te NASA, iletişimin tamamen kesildiğini düşünüyor, ancak uzay aracı birkaç gün sonra otomatik olarak yeniden hizalanıyor .

Yok edilemez olsa da Voyager 1 sonsuz değil. Sondanın hâlâ hidrazin rezervlerinin %20'si var; bu, Dünya ile yeniden hizalanmak için az miktarda kullandığı bir yakıt: on yıl yetecek kadar. Ancak motorları büyük ölçüde tortularla dolu. Elektriksel açıdan bakıldığında, sondanın plütonyum pili başlangıçtaki 470 W gücünün yarısından fazlasını kaybetmiş durumda. Birinin veya diğerinin tekrar çalışmayacağı korkusuyla, cihazlara güç sağlamakla motorları çalıştırmak için gereken ısıyı dengelemek zorunda.

Ancak ironik bir şekilde, mevcut programların en eskisinin sonunu getirecek olan yeni bir Amerikan başkanının seçilmesi. Haziran ayı sonuna kadar NASA, Voyager da dahil olmak üzere yaklaşık yirmi görevin sosyal medya hesaplarını kapatmıştı. Voyager da, bütçe kesintileri ve Donald Trump'ın ilan ettiği bilime karşı savaş nedeniyle Amerikan ajansının feda ettiği programlar arasında olabilir.

Sondanın yolculuğunun sonu mu? Kesin değil. Voyager 1, birkaç yüzyıl içinde Güneş Sistemi'nin sınırını belirleyen Oort Bulutu'nu geçecek. Ve 40.000 yıl sonra, soğuk ve uzun süre önce yok olmuş bir halde, varsayımsal bir dünya dışı medeniyete giden ünlü altın diskin taşıyıcısı olan Gliese 445 yıldızının yakınlarına varacak. İçinde anatomik haritalar, Dünya ve sakinlerinin fotoğrafları, Mozart, Chuck Berry kayıtları ve kuş cıvıltıları var. Çok geç yayınlandığı için Star Wars da yok. Donald Trump da yok.