Avrupa'nın bir sondası Güneş'in güney kutbunun ilk görüntülerini yakaladı

Güneş'in bilinen tüm görüntüleri ekvatoru boyunca uzanan bir düzlemden alınmıştır. Gezegenler, uyduların ve uzay sondalarının büyük çoğunluğu gibi bu düzlemde yörüngede döner. Bu Çarşamba, yıldızın kutuplarını optik aletlerle gözlemlemek için bu yörüngeden ayrılan ilk uzay aracının çektiği ilk görüntüler yayınlanacak. Yıldızımızı anlamak ve fırtınalarını tahmin etmek için keşfinin elzem olduğu tamamen bilinmeyen bir bölgedir; fırtınalar Dünya'yı iletişim veya elektrik olmadan terk edebilir.

Sonda Avrupa Uzay Ajansı (ES) liderliğindeki Solar Orbiter , beş yıl önce fırlatılarak yıldıza ilişkin anlayışımızda yeni bir çağ başlattı. 10 bilimsel aracı arasında, Güneş'i sadece 42 milyon kilometre uzaklıktan farklı dalga boylarında gözlemleyebilen ilk kameralar da yer alıyor; bu, Merkür yörüngesinin ötesinde rekor bir yakın çekim. Bu cihazlar sayesinde Solar Orbiter , aslında büyük bir şehirden binlerce kat daha büyük olan hidrojen kabarcıkları olan minik hücrelerle dolu yıldızımızın en yakın görüntülerini yakaladı.

Çarşamba günü yayınlanan görüntüler, uzay aracının ekvatorun hemen altında yaklaşık 17 derecelik bir açıyla Güneş'in etrafında döndüğü 16 ve 17 Mart'ta çekildi. Anlık görüntüler, görünür ve morötesi ışığı görebilen üç cihazı tarafından görüldüğü gibi, yıldızın güney kutbunu ilk kez gösteriyor. Bu teknoloji ayrıca, çekirdekten bir milyon derece daha sıcak olan Güneş'in atmosferinin en dış kısmı olan koronanın gözlemlenmesine de olanak sağlıyor.

Güney Kutbu, beklenmedik bir şekilde, güney ve kuzey yönelimli çok sayıda manyetik alana ev sahipliği yapıyor. Uzay aracının araçlarından biri olan PHI'nin eş baş araştırmacısı David Orozco, "Güneş'in dönüş hızı kutuplarda ekvatordan daha fazladır" diye açıklıyor. "Bu fark manyetik alan çizgilerini büküyor ve yaklaşık 11 yıl olan güneş döngülerinin uzunluğunu ve güneş fırtınalarının oluşumunu belirliyor. Bu araçla, yıldızın içinde neler olduğunu da görebiliyoruz ve gördüklerimiz, onun davranışına dair mevcut tüm modellerimizi etkiliyor. Kutuplarda daha az yoğun sinyaller görmeliyiz, ancak gördüklerimiz ekvatordakiler kadar güçlü. Dahası, tercihli bir yönelime sahip olmalılar, ancak ikisini de görüyoruz" diye ekliyor.

Güneş, zirve aktivitesini yeni geçti. Yıldızın manyetik aktivitesinin, yaklaşık altı yıl içinde minimuma ulaşana kadar yavaş yavaş yeniden düzenlenmesi mümkün, bu da manyetik alanlarının kutupluluğunun çözüleceği zamandır. Ancak gerçek şu ki henüz bilmiyoruz ve muhtemelen yaz sonunda sonda ilk eksiksiz veri paketini Dünya'ya gönderene kadar da bilemeyeceğiz. Orozco, bu verilerin şimdiye kadar sadece ekvatoral gözlemlerle çalışan fırtına ve güneş parlaması uyarı sistemlerini iyileştirmek için önemli olacağını açıklıyor. Bu görev "Güneş hakkında bildiklerimizi büyük ölçüde değiştirecek" diye vurguluyor.

Solar Orbiter'ın bir diğer aleti de, oksijen, hidrojen, karbon, neon ve magnezyum atomlarının yıldızın farklı katmanlarından geçerkenki hareketini gösteren Spice spektrografıdır. Bu cihaz, özellikle sıcaklığın sıcak atmosfere yaklaştıkça üssel olarak arttığı geçiş bölgelerinde, bu elementlerin geçişinin ilk haritalarını üretmiştir.

"Hala çok fazla analize ihtiyacımız var," diyor gökbilimci Javier Rodríguez-Pacheco , yıldızın yaydığı yüksek enerjili parçacıkları yakalayan görevin diğer bir aracının lideri. Bu ilk kutup görüntüleri, yaz sonunda Dünya'ya ulaşacak olan tam veri paketinin sadece bir ön tadı. Bu gecikme kısmen, sondanın Dünya ile kıskanılacak bir iletişimden, en iyi karasal optik fiberlere eşdeğer bir iletişimden, cihaz Güneş'in arkasından geçerken geçmişin en kötü yönlendiricilerine benzer bir kabloya geçmesinden kaynaklanıyor, diye açıklıyor gökbilimci.

Son veriler parçacık emisyonlarında alışılmadık bir sakinlik dönemi gösteriyor. Bilim insanı, radyasyon riskinin minimum olması nedeniyle "Ay'a insanlı uzay görevleri gerçekleştirmek için ideal zaman bu olurdu," diye açıklıyor. "Şu anda, bu döngüdeki güneş aktivitesinin zirvesini yeni geçtik. Beklentimiz, önümüzdeki yıllarda aktivitenin azalarak 2029'da minimuma ulaşması ve bugün gördüğümüzden çok farklı bir yıldız görmemiz. Şu anda, daha fazla aktivite beklediğimiz sırada Güneş bir mola verdi ve bu dönem muhtemelen Kuzey ve Güney Kutuplarında aynı anda gerçekleşmeyecek," diye açıklıyor.

Bu görev, ESA ve NASA arasındaki iş birliğinin bir örneğidir. Avrupa ajansı, toplam maliyeti yaklaşık 1,3 milyar avro olan görevin çoğunluğunu finanse ederken, ABD ajansı fırlatma roketini ve 10 bilimsel araçtan birini sağladı. ABD Başkanı Donald Trump tarafından uygulanan kesintiler nedeniyle bu iş birliğinin nasıl devam edeceği belirsiz olsa da, projenin Avrupa tarafındaki kaynaklar, görevin halihazırda devam ediyor olması göz önüne alındığında iptal edilmesinin pek olası olmadığına inanıyor.

Güneş'in kutuplarının üzerinden uçan tek diğer uzay aracı, 1990 ile 2009 yılları arasında ortak Avrupa-ABD görevi olan Ulysses'ti. Ancak bu sefer kamera taşımadı ve halefinden çok daha uzağa uçtu. Solar Orbiter'ın önümüzdeki yılın sonuna kadar Güneş'in etrafında mevcut yörüngesinde dönmesi planlanıyor. Daha sonra yörüngesini daha da eğmek için Venüs'ün yerçekimini kullanacak, 24 dereceye ve ardından 2029 yazında 33 dereceye.