Kural tanımayan barbarlık

Umut Can FIRTINA

Ortadoğu’da emperyalist dizaynın son durağı İran’a İsrail eliyle saldırılar sürerken bölge ateş çemberine dönüştü. Barbarlıkta sınır tanımayan İsrail’in cuma günü sabah saatlerinde İran’a yönelik hava saldırılarına Tahran’ın füzelerle yanıt vermesinin ardından bölgede tansiyon yüksek.

İsrail’in İran’ın nükleer tesislerine ve askeri yetkililerine yönelik “Yükselen Aslan” operasyonunun ilk evresine Tahran karşılık verdi. İran, başta başkent Tel Aviv ve Kudüs olmak üzere İsrail’in dört bir yanına yüzlerce balistik füze ateşledi.

İran medyasında yer alan haberlerde gece boyunca dört ayrı dalga halinde füze saldırısı düzenlendiği belirtilirken, İsrail ordusu kesin sayı vermekten kaçındı. İsrail merkezli Times of Israel, İran’dan fırlatılan füzelerin dörtte üçünün İsrail hava savunma sistemlerince durdurulamadığını belirtti.

İsrail medyası saldırılarda yaklaşık 80 kişinin yaralandığını bildirirken en az 3 kişinin de yaşamını yitirdiği aktarıldı.

İran’ın İsrail’e attığı füzelerden biri, İsrail’in “Pentagon’u” olarak bilinen Tel Aviv’deki Savunma Bakanlığı’nın yakınına isabet etti. İsrail ordusu, halktan füze isabet eden yerlerin görüntülerini paylaşmamalarını istedi. Açıklamada, “Düşman bu görüntüleri izliyor ve saldırı kabiliyetini buna göre geliştiriyor” ifadeleri yer aldı.

Öte yandan İsrail İran’a saldırılara yeniden başladı. Tahran’ın merkezinde duyulan şiddetli patlamalarla birlikte gökyüzünde hava savunma füzeleri havadaki hedeflere karşılık verdi.

İsrail Ordusu Sözcüsü Avichai Adraee, İran’a düzenledikleri yeni saldırılarda ülkenin en büyük nükleer tesisi Natanz’ın yanı sıra İsfahan’da bir nükleer tesisi daha vurduklarını ileri sürdü. İran devlet medyası, İsrail saldırılarında üç üst düzey nükleer bilimcinin daha öldürüldüğünü teyit ederken saldırılarda ölen üst düzey İranlı nükleer bilimci sayısı 9’a yükseldi.

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, Tahran’ın misillemesinin ardından yaptığı açıklamada İran halkını “özgürlük” vaadiyle “rejime karşı ayaklanmaya” çağırdı. İsrail’in saldırılarının İran halkına değil İran rejimine karşı olduğunu savunan Netanyahu, “Bu sizin ayağa kalkıp sesinizi duyurmanız için bir şans” diyerek, İran karşıtı protestolarda sıklıkla kullanılan “Kadın, yaşam, özgürlük” sloganını dile getirdi.

Karşılıklı saldırılarla birlikte tehdit açıklamaları da art arda geldi.

İsrail Savunma Bakanı Israel Katz, İran’ı misilleme saldırılarını sürdürmesi halinde “Tahran yanacak” ifadesiyle tehdit etti. İran’ın dini lideri Ali Hamaney’i hedef alan Katz, “İranlı diktatör, kendi halkını rehin alıyor” dedi.

İran dini lideri Hamaney de “İsrail büyük bir hata yaptı. İsrail’e güçlü bir karşılık verilecektir. Onlara karşı hiçbir yumuşaklık gösterilmeyecek. Hayat onlar için karanlık hale gelecek” ifadelerini kullandı.

İran’ın Birleşmiş Milletler (BM) Daimi Temsilcisi Emir Said İrevani ise İsrail’in saldırılarının ABD desteğiyle gerçekleştiğini savundu. BM Güvenlik Konseyi’nde (BMGK) acil düzenlenen toplantı sonrası İrevani, “Dünyanın en gürültülü ve şiddet yanlısı rejimi olan İsrail, bu barbarca saldırıları ABD hükümetinin tam istihbarat, operasyonel ve politik desteğiyle gerçekleştirdi” dedi.

ABD medyasına ismi belirtilmeden konuşan ABD’li bir yetkili, İsrail’in savunmasına destek verdiklerini doğruladı, ancak katkının boyutuna ilişkin bilgi paylaşmadı.

***

Prof. Dr. İlhan Uzgel, Ortadoğu’daki emperyalist dizaynın son ayağında yaşananları BirGün’e değerlendirdi:

“İsrail 9 milyonluk nüfusuyla Ortadoğu’yu arkasına Amerika’yı alarak biçimlendiriyor.

İsrail’in son saldırılarıyla yeni bir kırılmanın yaşandığı Ortadoğu’daki sürecin birkaç boyutu var, bu çapta bir dönüşümün tek bir nedeni olamaz.

Bunlardan ilki, İran’sız bir Ortadoğu hedefleniyor.

Bundan kasıt İran’ın yok olmadığı ancak İran’daki rejimin etkisinin kırıldığı, ilk aşamada bölgedeki uzantılarının tasfiye edildiği, ikinci aşamada da İran’ın gücünün kırıldığı, askeri yetenek kapasitesinin sınırlandığı ya da ortadan kaldırıldığı bir Ortadoğu.

Şu an Fas’tan Afganistan’a kadar geniş Ortadoğu’da İsrail’e sorun çıkaracak, İsrail’i tehdit edecek başka bir aktör yok. İran Batı ve İsrail karşıtlığı nedeniyle güvenilir bir aktör olarak görülmüyor. Hamas ve Hizbullah’ın gücü kırıldı, ardından Suriye’de rejim değişikliği yaşandı, Irak’a da İran’ın etkisini azaltma yönünde siyasi baskı yapılıyor.

Uzun menzilli füzelerinin, rampalarının, bunları üretenlerin, İran’ın nükleer silah elde etmesinin önlenmesi ve nihai olarak da İran’da belki bir rejim değişikliği bu sürecin sonunda planlanıyor.

Yani İsrail’in güvenliği sağlanıyor. İkinci boyutu ise; İran, Hizbullah ya da Esad yönetimi üzerinden Rusya ve Çin’in bölgede daha fazla tutunabilmesine olanak sağlıyordu. Bu süreçle birlikte Rusya ve Çin’in Ortadoğu’daki etkisi zayıflıyor. Daha Batı’ya bağımlı, onun nüfuzu altında bir Ortadoğu şekilleniyor.

Bu dizaynda işin askeri kısmını, arkasında ABD, İngiltere ve kısmen de Fransa olan İsrail gerçekleştiriyor.

İşin diplomatik boyutunda ise zengin Körfez ülkeleri öne çıkıyor. Diplomatik boyutun daha çok Suudilere havale edildiği yeni bir Ortadoğu düzeni kuruluyor. Bu dizaynda İran tehdidi olmayacak, İsrail güvenli olacak ve iki büyük güç, Rusya ve Çin, Ortadoğu’ya çok uzanamayacak.

Yani bir yandan da dünyaya şunu da gösterdi: Ortadoğu bizim, hala Amerika ve müttefiklerinin oyun sahası. Sizi ne Çin ne de Rusya koruyabilir.

İsrail’in İran’a son saldırılarında da bu iki ülke, yaşanan sürece göre çok sınırlı ve yumuşak bir dil kullandı.

Rusya, Ukrayna Savaşı’na öncelik verdiği için, Suriye’de Esad’ın gidişine engel olmadığı ya da olamadığı için artık Ortadoğu denkleminde etkili bir ülke değil.

Çin ise Ortadoğu’da hiçbir zaman strateji kuran bir aktör olmadı. İsrail’in Gazze’yi, Lübnan’ı vurmasında, Suriye’de rejim değişikliğinde Çin belirleyici, düzenleyici rol almadı. Çin daha çok diplomatik ve ticari ilişkilerle ilerleyen bir ülke. Hiçbir bölgede çatışma dinamiklerine dâhil olmuyor. İran’a yatırım yaparak enerji ihtiyacının büyük kısmını buradan sağlama planı vardı ki bu devam ediyor. Ancak İran’da rejim değişirse, iki ülke ilişkileri de yeni bir şekil alacaktır.

Ortadoğu’daki dizaynı garanti almak, İran’da rejim değişikliğine evrilecek bir durum gerektirebilir. Ama bu daha farklı bir stratejiyi –şimdiye kadar yapmadılarsa- Amerika ya da İngiliz istihbaratının daha uzun süreli bir angajmanını gerektirir. Çünkü rejim değişikliği için toplumsal bir kalkışmaya ihtiyaç var İran’da. Irak’ta olduğu gibi karadan işgal ederek yapabileceğiniz bir yer değil. İran’daki rejimin halihazırda kendi halkıyla sorunları var ve rejim karşıtlığını kanalize edebilirler.

***

İran devlet medyasına göre Tahran yönetimi, İsrail’e yönelik misilleme saldırıları sırasında Tel Aviv’e yardım etmemeleri konusunda ABD, İngiltere ve Fransa’ya uyarıda bulundu. Haberde, İran’ın bu üç ülkenin İsrail’e destek vererek saldırıları durdurmaya çalışması durumunda bölgedeki askeri üslerini ve konuşlu gemilerini hedef alacağını bildirdiği aktarıldı. Geçen yıl nisan ayında İran İsrail’i İHA’larla hedef aldığında bölgedeki Batılı güçler, saldırıları engellemek için harekete geçmişti. İsrail’in İran’a ilk saldırılarını başlatmasının hemen ardından Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron gibi birçok Batılı lider “İsrail’in kendini savunma” hakkı olduğunu savunarak Tel Aviv’e destek mesajları göndermişti.

***

Washington, İsrail’in saldırısında dahli olmadığını Middle East Eye’ın (MEE) haberine göre ABD yönetimi, İsrail’in İran’a düzenlediği hava saldırısından önce Tel Aviv’e sessizce yaklaşık 300 adet Hellfire füzesi teslim etti. Kaynaklara göre bu teslimat, saldırıdan sadece günler önce gerçekleşti.

ABD Başkanı Donald Trump İran’a yönelik saldırıların ardından yaptığı ilk açıklamada, “Gerekirse İsrail’i savunacağız” demişti. ABD yönetimi “Saldırıya dahil olmadık” açıklamaları yaparken Trump, “Saldırıdan iki ay önceden haberimiz vardı” açıklaması yapmıştı.

***

İsrail’in İran’a yönelik saldırıları sonrası AKP iktidarından “cılız” açıklamalar gelirken CHP Genel Başkanı Özgür Özel, AKP’li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ı “Trump’a karşı dik durmaya” çağırdı. Bayburt mitinginde konuşan Özel, “İktidarın İsrail’e kısık sesle konuşması, Trump’a karşı sus pus olması endişe verici ve şüphe çekici” dedi.

Öte yandan DEM Parti’den İsrail’in saldırılarına yönelik dikkat çeken bir açıklama geldi. DEM Parti Eş Genel Başkanı Tuncer Bakırhan, İran’daki rejime ilişkin “Şu anda bulunduğu zemin tüm müdahalelere aslında davetiye çıkaran bir zemindir” ifadelerini kullandı.