Engelli bazı öğrenciler liseden sonra 'geçiş uçurumundan' nasıl kaçınıyor?
Toronto'lu öğrenci Danial Young, son 10 aydır hafta içi her sabah saat 6'da kalkıp bildiği programlardan çok farklı bir programa katılıyor, arkadaşlarını ve tanıdık öğretmenlerini geride bırakarak yeni alanlara adım atıyor ve yeni beceriler geliştirmeye zorlanıyor.
Ancak Haziran ayının sonlarında, kavurucu bir günde, 20 yaşındaki genç lise hayatını bitirdiğinde yüzündeki gülümsemeyi silmek mümkün değildi.
"Burada öğrenmek çok önemliydi, çünkü gerçek dünyaya adım atıyorsunuz. Artık tamamen farklı bir insana dönüşüyorsunuz," dedi, zihinsel veya gelişimsel engelli gençleri iş dünyasına taşıyan bir program olan Project Search'ten mezun olmadan önce.
"Gerçekten harika bir deneyimdi."
Ortaokulda ilerlerken çoğu genç, öğrenmekle, eğitim almakla ve geleceklerini planlamakla meşguldür. Ancak engelli öğrencilerin çok daha az fırsatı vardır. Bir dizi program, bazılarının yetişkinliğe geçişine yardımcı olur, ancak uzmanlar bu tekliflerin daha fazlasının ihtiyaç duyan herkes tarafından erişilebilir olmasını ister.
Nova Scotia hükümetine engellilik hizmetleri konusunda danışmanlık yapan uluslararası danışman Eddie Bartnik, liseyi bırakmanın "büyük değişim ve büyük kararlar zamanı, ancak aynı zamanda potansiyel olarak bir kriz zamanı" olduğunu söyledi.
Engelli gençler, mezuniyet sonrası yaşam için güçlü ve özverili bir program planlaması olmadan, okul hayatları boyunca kurdukları değerli ilişkileri ve sosyal bağları kaybedebilirler, diyor.
Okul desteklerinin sona ermesiyle birlikte bazı gençler evde çaresizliğe düştüğünden, aileler de kendilerini çaresiz hissedebiliyor.
Bartnik, bazen "ebeveynlerden birinin işini bırakması gerektiğini" ve bunun "çok kaygı verici" bir seçenek olduğunu söyledi.
UBC Okanagan'da sosyal hizmet profesörü ve Kanada Kapsayıcılık ve Vatandaşlık Enstitüsü'nün eş direktörü olan Rachelle Hole'a göre, geçiş programları genellikle okulların sorumluluğu olarak görülüyor.
Ancak, her eyaletin veya bölgenin Eğitim Bakanlığı tarafından zorunlu tutulmadıkları için, bu tür çabalar genellikle "bireysel okul bölgelerine veya belki de kapsayıcı eğitim öğretmenlerine bırakılıyor" dedi.
Sınırlı fonlama, bazı programların yalnızca belirli sayıda katılımcıyı kabul edebileceği anlamına geliyor ve bölgeler arasında "birbirine bağlı bir yaklaşım" olarak adlandırdığı durum göz önüne alındığında, birçok aile açığı kapatmak için yardıma erişemediğinde bir "geçiş uçurumuyla" karşı karşıya kalabilir.
Yine de Hole, Kanada genelinde farklı kuruluşların, toplum gruplarının ve şampiyonların engelli gençlerin bu dönüm noktasına ulaşmalarına başarılı bir şekilde yardımcı olduğu "mükemmellik ceplerini" övüyor.
'Doğru malzeme karışımı'Eylül ayında Ontario'da sekiz yeni Proje Arama lokasyonu, eyalet genelindeki mevcut 22 lokasyona, PEI ve Manitoba'ya eklenecek.
Programın Ontario-Kanada koordinatörü Carolyn McDougall, dünya çapında yüzlerce şubenin takip ettiği sürükleyici modelin, katılımcılara işyerlerinde kullanabilecekleri teknik ve sosyal becerileri geliştirmeleri için yeterli zaman, alan, net talimatlar ve destek sağlamak üzere tasarlandığını söylüyor.
Konumlar genellikle katılımcı işletmelerden, okul yönetimlerinden, engelli örgütlerinden ve yardım kuruluşlarından, iş bulma ajanslarından, özel bağışçılardan ve vakıflardan fon ve destek alırlar.
"Önemli derecede engelli bireyler, eğitimlerinde doğru türden bileşenlere sahip olduklarında karmaşık ve sistematik çalışmalar yapabilirler," diyor aynı zamanda Holland Bloorview Çocuk Rehabilitasyon Hastanesi'nde istihdam yolu programlarının yöneticisi olan McDougall. "Sadece doğru bileşen karışımına ihtiyacınız var."
Engelli gençler, akranlarının sahip olduğu deneyimsel öğrenme (örneğin kooperatifler, gönüllülük veya yarı zamanlı işler) fırsatına çoğu zaman sahip olamıyor.
McDougall, bunun liseden sonra daha az yönlendirme anlamına geldiğini, ancak aynı zamanda "özgeçmişinizde çok daha az bilgi olacağını ve... bu tür programların çok önemli olduğunu" söylüyor.
Örneğin, 90'lı yılların Jim Carrey filmlerinin hayranı olan Young, şakaları dizginlemeyi ve işte daha profesyonel olmayı öğrendiğini söylüyor. Pratik yaparak, göz teması kurmayı, beden dilinin önemini ve yeni insanlarla konuşma ipuçlarını, ayrıca işyeri tehlike sistemlerini ve evrak işlerini nasıl tamamlayacağını öğrendi.
"Kendime güvenmeyi ve gerçekten uyum sağlamayı öğrendim... Verilen bir görevi aceleye getirmemeyi öğrendim," dedi.
Ayrıca hastane kapıcısı olmak gibi hiç bilmediği işleri de denedi. "Hastanede çalışmanın katılabileceğim bir ortam olacağını düşünmemiştim."
Project Search, Kanada'da mezunlar için yaklaşık yüzde 68'lik bir istihdam oranı bildiriyor. McDougall, bunun önemli bir engeli olan bireyler için ulusal istihdam oranının (yaklaşık yüzde 27) iki katından fazla olduğunu belirtiyor.
UBC profesörü Hole, bu sonbaharda piyasaya sürülmesi planlanan okul bölgeleri için ücretsiz, çevrimiçi bir geçiş planlama programı geliştirdi. Lise son sınıfta geçiş programlarının olmasının faydalı olduğunu, ancak ABD'den elde edilen kanıtların daha erken başlamanın daha iyi sonuçlar verdiğini gösterdiğini söylüyor.
Ayrıca, bu programların eyalet ve bölge hükümetlerinin çeşitli bakanlıklarından eşgüdümlü finansman alması da hayati önem taşıyor: eğitim, ayrıca sağlık, çalışma, erişilebilirlik, sosyal kalkınma ve aile hizmetleri.
"Geçiş sürecinin akışkan bir şekilde yaşanması gerçekten çok önemli."
Eylül ayında, Nova Scotia, 100 engelli öğrenciyi mezuniyet sonrası planlar geliştirmek için yerel uzmanlarla bir araya getiren Okul Terk Edenler Programı'nı başlatacak. Bu, eyalet ile engelli Nova Scotialılar arasındaki çığır açan bir hukuki mücadelenin ardından daha kapsamlı bir reformun parçası.
Nova Scotia Fırsatlar ve Sosyal Gelişim Bakanı Scott Armstrong, programın esnek, kişiselleştirilmiş finansman içerdiğini ve bu finansmanın iş yeri eğitimi için işe alım desteği, özel bir yüzme dersine kayıt veya belirli bir topluluk hizmeti için ulaşım gibi amaçlara kullanılabileceğini söyledi.
"Başka yerlerde gördüğümüz en iyi uygulamaları aldık ve bunları programa koyduk," dedi. "Gerçekten doğru yolda olduğumuzu düşünüyoruz."
Armstrong, ikinci grubun 200 öğrenciye çıkacağını ve programın sonunda daha erken başlayabileceğini öngörüyor. Eski okul müdürü, "On beş yaş planlamaya başlamak için iyi bir zamandır" dedi.
Project Search mezunlarından Jordan O'Neal, bu yılki mezuniyette konuşmacı olarak geri döndü. Program, onun geleceği düşünmesini sağladı: Bilgisayarlara olan ilgisini nasıl daha da ileriye götürebilir, kendi yerini nasıl edinebilir ve daha bağımsız olabilir.
Annesi Brendora Paul'un özellikle gurur duyduğu başarılarından biri de, 22 yaşındaki oğlunun daha önce sadece okul otobüsüyle veya ailesiyle birlikte seyahat ederken artık tek başına toplu taşımayı kullanması.
"[Önceden] tek başına seyahat etmesi söz konusu bile değildi," dedi, oysa bugün Scarborough'un doğu banliyösündeki evinden Toronto şehir merkezindeki giyim perakende işine gidiyor. "Şimdi kendimizden eminiz... A noktasından B noktasına gidebilir."
cbc.ca
