Caspar Brötzmann Bloedbad | Knallend, niet te categoriseren

Caspar Brötzmann Massaker onderzoekt "akoestische fenomenen die verder gaan dan conventionele tonaliteit", aldus een recent artikel in muziektijdschrift Visions. Dat is treffend verwoord. Het is makkelijk voor te stellen wat dat betekent. Je weet meteen: hier is niets te beleven voor wie vrolijk wil meezingen op een 4/4-maat. De discussie ging over het nieuwe album van de band – hun eerste in meer dan 25 jaar.

Caspar Brötzmann, zoon van freejazzsaxofonist Peter Brötzmann, richtte zijn band op in West-Berlijn in 1986, in een tijd waarin punkrock allang voorbij was, maar West-Berlijn nog steeds een plek was met een belofte voor alle vrienden van de non-conformist: hier ben ik lid van een randgroep, hier mag ik zijn. De wens om de middelen van rockmuziek te gebruiken om een ​​zo ruw en non-conformistisch mogelijk geluid te creëren, leek aanwezig te zijn bij de toen 24-jarige, die als jonge tiener gitaristen als Jimmy Page (Led Zeppelin) en Ritchie Blackmore (Deep Purple, Rainbow) bewonderde. Ze hingen rond in de West-Berlijnse subcultuur naast Einstürzende Neubauten en Nick Cave. Halverwege de jaren negentig hadden ze een handvol albums uitgebracht waarvan de titels een voorkeur voor de kleur zwart suggereren ("Black Axis", "Der Abend der schwarzen Folklore") en waarvan de muziek "geen identiteit biedt" ("Taz"). Live speelde de groep als voorprogramma van gelijkgestemde bands als Sonic Youth.

De band ging eind jaren 90 uit elkaar en kwam slechts af en toe weer bij elkaar voor een concert. Maar een paar jaar geleden werd Caspar Brötzmanns ruwe, logge, dreunende noiserock herontdekt door het Amerikaanse platenlabel Southern Lord, dat gespecialiseerd is in ruwe, logge, dreunende noiserock. Twee van de oude platen werden opnieuw uitgebracht.

Een van Brötzmanns fundamentele vragen leek vanaf het begin te zijn: Wat kun je met een elektrisch versterkte gitaar doen om brute geluiden op te roepen waar je niet op kunt dansen? Sindsdien werkt de kunstenaar, soms intensiever, soms minder intensief, aan het beantwoorden van deze vraag. De praktische oefeningen lijken vervolgens uit te monden in muziekstukken.

Het trio speelt momenteel voor het eerst sinds jaren weer een concert. Ze hebben ook een nieuwe drummer, Saskia von Klitzing, die voorheen vooral bekend was als drummer van Fehlfarben. Afgelopen woensdagavond trad de "Massaker", zoals de band zichzelf kortweg noemt, op in Berlijn-Kreuzberg. Talrijke mensen in het publiek droegen T-shirts met opdruk (Celtic Frost, Sleep, Brutal Assault, Ten Foot Pole) die hintten naar de muziekgenres die de aanwezigen het liefst speelden: van black metal tot stonerrock en doommetal tot hardcore. De drie-eenheid van luisteren met pijn: donker, luid, krachtig.

Alsof het zo gepland was, begint het concert met een repetitief gerommel van donder: Brumm, Bratzel, Brumm, Bratzel. Zo gaat het twee minuten lang door. Je hebt tijd. Brumm, Bratzel. Dan betreedt Brötzmann het kleine podium met zijn elektrische gitaar en gaat verder met brumm-bramble. Hij trommelt constant en tikt met zijn vingers op de kop van de gitaar. Hier is het instrument niet gereduceerd tot zijn conventionele gitaarbestaan; hier en nu mag het een volledig klanklichaam zijn en zelfs brumm-bramble, of de geluiden van een cementmolen of vliegtuigmotor produceren wanneer hij (of degene die het bedient) daar zin in heeft. Het wordt al snel duidelijk: Brötzmann is nog steeds dezelfde man.

Alsof het zo gepland was, begint het concert met een repetitief gerommel van donder: donder, donder, donder, donder. Zo gaat het twee minuten door. Er is tijd genoeg.

Het gerommel van de donder en het gerommel van de drums gaan merkbaar over in andere, intensere geluiden. Brötzmann schraapt, krast, schuurt en wrijft over zijn elektrische gitaar, waardoor een bonkend en dreunend geluid ontstaat. Wat doet de gitaar? Hij jankt en gromt, maar dan dreunt en schreeuwt hij tegelijkertijd. Het werkt. Je gelooft het niet, maar gelijktijdig dronken en gillen is mogelijk; ik heb het zelf gehoord. De drums en bas begeleiden de drone perfect, beide vervallen herhaaldelijk in een dof, archaïsch ritme. Het gerommel van de ritmesectie vult het gepiep van de gitaar perfect aan. Natuurlijk kan of wil Brötzmann niet zingen, wat de muziek geen goed zou doen. In plaats daarvan schreeuwt, huilt of declameert hij fragmenten van zinnen in de microfoon. Je verstaat er geen woord van, maar dat is onnodig. Je voelt de stemming. Je voelt dat er over dit soort onaangename dingen wordt gesproken. Voor het eerst hoor je het woord 'panne', wat zoiets betekent als pech, defect, mechanisch defect. Dan weet je: ja, precies, dat is het. Soms schuurt hij met zijn knokkels tegen de brug van de gitaar, alsof hij met kracht een onzichtbare vlek probeert weg te vegen. Ook dat maakt onaangename geluiden, en die zijn er deze avond niet bepaald te over.

In de rustigere momenten klinkt het alsof een gedesoriënteerde Neil Young op speed de atonale soundtrack van een Bulgaarse underground sciencefictionfilm uit de late jaren 70 draait. In de levendigere passages klinkt het als een Swans-concert in de jaren 80, dat wil zeggen, alsof je een enkele, nooit eindigende kop-staartbotsing hoort, begeleid door de sirenes van een kapot alarmsysteem dat niet meer uit te zetten is. Later op de avond smelten de akoestische gebeurtenissen samen tot een kakofonie van constant gekraak, gehamer, geslepen en gezaag, waaraan je je uiteindelijk zonder weerstand overgeeft.

Toegegeven, deze improviserende, experimentele rock, doorspekt met bouwplaatsgeluid en ontstaan ​​in de permissieve jaren 80, is duidelijk niet voor iedereen weggelegd. Maar laten we eerlijk zijn: Andreas Gabaliers biertentpopmuziek voor semi-nazi's is ook niet voor iedereen weggelegd.