Brussel geeft Duitsland groen licht voor schuldenpakket

De Europese Commissie heeft de Duitse regering groen licht gegeven voor haar schuldenpakket, aldus het Handelsblatt in Düsseldorf. De Bondskabinet heeft woensdag het financiële plan voor de jaren 2025 tot en met 2029 goedgekeurd, dat de basis vormt voor het schuldenpakket .

Het schuldenpakket voor defensie en infrastructuur, waarvoor de coalitiepartijen CDU, CSU en SPD met hulp van de Groenen vóór de constituerende vergadering van de nieuwe Bondsdag de grondwet hadden gewijzigd, heeft daarmee de laatste horde genomen.

Het Stabiliteitspact van de EU, dat vorig jaar werd hervormd , bepaalt dat lidstaten met de Commissie van Brussel een akkoord moeten sluiten over de toekomstige ontwikkeling van hun overheidsfinanciën indien hun staatsschuld de in het Verdrag van Maastricht vastgelegde grens van 60 procent van het bruto binnenlands product (bbp) overschrijdt.

De onderhandelingen met Brussel zijn gericht op het uitstippelen van een koers voor de toekomstige ontwikkeling van de overheidsuitgaven die ervoor zorgt dat het schuldenplafond op middellange termijn weer wordt gehaald. Landen met een overheidsschuld van meer dan 90 procent van het bbp moeten hun schuldquote jaarlijks met één procentpunt verminderen, en landen met een schuldquote tussen 60 en 90 procent met 0,5 procent. De Duitse schuldquote bedraagt momenteel ongeveer 63 procent.

De verhouding zal de komende jaren echter waarschijnlijk sterk stijgen als gevolg van hogere kredietgefinancierde uitgaven aan defensie en infrastructuur. Economen van het Kiel Institute for the World Economy (IfW) verwachten dat deze in 2029 zal stijgen tot 75 procent.

De overeenkomst tussen de Europese Commissie en de Duitse regering is gebaseerd op optimistische veronderstellingen over de toekomstige groei van de Duitse economie. Volgens het Handelsblatt verwachten Brussel en Berlijn dat de Duitse economie tot het einde van de zittingsperiode gemiddeld met 0,9 procent per jaar zal groeien, uitgaande van een normale capaciteitsbenutting.

Bij het bereiken van deze overeenkomst maakt de Duitse regering gebruik van de uitzonderingsclausule voor defensie-uitgaven in het Stabiliteitspact. Volgens deze clausule tellen defensie-uitgaven tot 1,5 procent van het bbp gedurende vier jaar niet mee voor de begrotingsregels en het overeengekomen uitgavenpad.

Economen bekritiseerden de overeenkomst tussen Berlijn en Brussel. Gezien de sterk dalende beroepsbevolking en de nauwelijks stijgende productiviteit lijkt de veronderstelde potentiële groei van 0,9 procent "zeer ambitieus", aldus Jörg Krämer, hoofdeconoom bij Commerzbank. Krämer verwacht voor de komende jaren een potentiële groei van maximaal 0,4 procent. De EU-lidstaten hebben het Stabiliteits- en Groeipact in de loop der jaren tot een volkomen bot instrument gemaakt, zegt hij. "In dat opzicht verbaast het me niet dat de EU een schuldenplan met Duitsland is overeengekomen", aldus Krämer.

Stefan Kooths, economisch directeur van het IfW, bekritiseert dat de EU door delen van de militaire uitgaven uit te sluiten de stabiliteitslogica van de begrotingsregels ondermijnt. Deze regels zijn bedoeld om ervoor te zorgen dat landen zelfs in crisis voldoende financiële armslag hebben en zo het vertrouwen van investeerders te behouden. De overeenkomst trekt dit in twijfel. "Spelers op de financiële markt zullen waarschijnlijk niet minder nerveus worden wanneer kritieke schuldratio's worden gecompenseerd door hogere militaire uitgaven, vooral omdat deze waarschijnlijk geen potentieel stimulerend effect zullen hebben", aldus de economisch directeur van het IfW.

Friedrich Heinemann, financieel expert bij het Mannheimer Zentrum für Europäischen Forschung (ZEW), ziet de schuldovereenkomst als een risico voor de kredietwaardigheid van Duitsland. Hij waarschuwt dat de rente op tienjarige Duitse staatsobligaties hoog zal blijven of zelfs verder zou kunnen stijgen.

Duitsland zal de markten binnenkort overspoelen met staatsobligaties. "Dit zal de aantrekkelijkheid van Duitse staatsobligaties ten opzichte van die van Zuid-Europa verminderen", aldus Heinemann. Het renteverschil tussen Duitse en Italiaanse staatsobligaties is sinds begin dit jaar aanzienlijk kleiner geworden. Denemarken betaalt nu zelfs een iets lagere rente op zijn staatsobligaties dan Duitsland. "Er zijn nu landen in Europa met een hogere kredietwaardigheid dan Duitsland", aldus Heinemann.

Dit zou een risico kunnen vormen voor de onafhankelijkheid van de Europese Centrale Bank (ECB). "Als de inflatiedruk weer toeneemt en zelfs Duitsland kampt met sterk stijgende rentelasten, kan het voor de ECB moeilijk worden om prijsstabiliteit prioriteit te geven", aldus Heinemann.

De ZEW-econoom wijst er echter op dat een geloofwaardig signaal aan Moskou momenteel cruciaal is op het gebied van defensiecapaciteiten, en dat Duitsland, de grootste overgebleven bondgenoot van Oekraïne, niet aan bindende fiscale limieten is onderworpen. Dit is ook nuttig voor de onderhandelingen met Washington in het tariefconflict. "In de geopolitieke context is de overeenkomst daarom begrijpelijk en te rechtvaardigen", aldus Heinemann.