Japanse staatsobligatierentes op hoogste punt ooit – verkiezingen zorgen voor opwinding op de obligatiemarkt

Japanse beleggers hebben de verkiezingen lang genegeerd. Maar de verkiezingen voor het Hogerhuis op 20 juli hebben een drastische impact op de obligatiemarkt. Deze week stegen de rentes op tienjarige obligaties naar 1,59 procent, het hoogste niveau sinds 2008. Dit is een hoog niveau in een land waarvan de belangrijkste rente na decennia van een nulrentebeleid nog steeds op 0,5 procent staat. Obligaties met een looptijd van 20 en 30 jaar overtroffen zelfs hun niveau van 1999.

De reden die wordt gegeven, is een mogelijke verkiezingsnederlaag voor de regeringscoalitie en de impact daarvan op het begrotingsbeleid. Kazuhiko Sano, obligatieanalist bij Tokai Tokyo Securities, zegt: "Berichten over verdere moeilijkheden voor de regeringscoalitie bij de verkiezingen voor het Hogerhuis hebben de bezorgdheid over een verslechtering van de begrotingssituatie vergroot."

Masamichi Adachi, hoofdeconoom van UBS Japan, is eveneens gealarmeerd. De verkiezingen, waarbij de helft van de Eerste Kamer van het parlement wordt gekozen, "zullen een unieke en belangrijke gebeurtenis zijn voor de Japanse markt."

Hoewel de Eerste Kamer niet beslist over de regeringsleider of de regering, heeft de coalitie van de Liberaal-Democratische Partij en de kleine Komeito geen meerderheid meer in de Tweede Kamer. Een verlies van de meerderheid in de Eerste Kamer zou kunnen leiden tot het aftreden van premier Shigeru Ishiba.

In dit geval verwacht Adachi dat er op zijn minst een nieuwe regering wordt gevormd, en in het ergste geval zelfs een reorganisatie van het politieke landschap. Voor het groeiende aantal buitenlandse investeerders in Japanse staatsobligaties is een verder uitstel van de herstructurering van het land, dat gebukt gaat onder een schuldenlast van 240 procent van de economische output, echter cruciaal.

Alle drie de leidende oppositiepartijen pleiten voor belastingverlagingen; de rechtse partij Sanseito, die aan populariteit wint, pleit zelfs voor volledige afschaffing van de btw van 10 procent. Ook Ishiba's tegenstanders binnen de partij zijn voorstander van een door schulden gefinancierd economisch stimuleringsbeleid. Het marktsentiment suggereert dan ook dat "obligatiewaakhonden" zich momenteel op Japan richten.

Dit is de term die gebruikt wordt om beleggers te beschrijven die grote hoeveelheden staatsobligaties verkopen als waarschuwing aan overheden, waardoor de rentes stijgen. Dit is een protest tegen grootschalige economische stimuleringsprogramma's en belastingverlagingen, waarvan zij vinden dat ze de begrotingssituatie verslechteren.

Een voorbeeld is Ales Koutny, hoofd internationale rentetarieven bij beleggingsadviseur Vanguard. "Gezien de groeiende roep om nog meer overheidsuitgaven, hebben we onze algehele onderweging in Japan vergroot", vertelde hij aan Reuters.

"Zonder begrotingsdiscipline zal de obligatiemarkt de economie onder druk zetten", vervolgde Koutny. Hij waarschuwde zelfs dat Japan een vergelijkbaar pad zou kunnen bewandelen als het Verenigd Koninkrijk een paar jaar geleden. In 2022 reageerde de markt negatief op een economisch programma van de toenmalige premier Liz Truss, waardoor ze na slechts vijftig dagen aftrad.

Akira Hoshino, hoofd markten bij Citigroup Securities, schetst het volgende scenario: Na de verkiezingen voor het Huis van Afgevaardigden zullen de financiële zorgen toenemen en zullen de rentes stijgen. Dit zou buitenlandse beleggers ertoe kunnen dwingen obligaties te verkopen om koersverliezen te beperken. Dit zou op zijn beurt gevolgen hebben voor de valutamarkt en het monetaire beleid.

In dit geval zouden de verkoop van yen en de aankoop van dollars de dollar boven de 150 yen duwen. Dit zou de inflatiedruk verhogen als gevolg van hogere importkosten. Dit zou de centrale bank ertoe kunnen aanzetten om, tegen alle verwachtingen in, de rente al in september opnieuw te verhogen. Tot nu toe gaan de markten ervan uit dat de Bank of Japan de rente pas volgend jaar opnieuw zal verhogen vanwege de onzekerheid rond de Amerikaanse tarievenoorlog.

Het toenemende aantal buitenlandse beleggers zorgt voor volatiliteit. Hoewel de Japanse obligatieanalist Sano de recente rentestijging overdreven vindt, ziet hij ook het risico dat de rente op zeer lange termijn verder zal stijgen. De reden hiervoor is technisch van aard.

Veel beleggers zouden afwachten, wat resulteert in een lage liquiditeit op de markt. Dit betekent dat er weinig kopers zijn, waardoor de obligatiekoersen dalen en de rentes stijgen. De volatiliteit wordt verder versterkt door het feit dat buitenlandse investeerders een aanzienlijk grotere rol spelen dan een paar jaar geleden.

Lange tijd was meer dan 90 procent van de Japanse staatsschuld in Japanse handen. Niemand wilde de schuld op zich nemen voor de groeiende schuldenberg, want iedereen zou bedolven worden onder de daaropvolgende crisis. De centrale bank stabiliseerde de markt ook door obligaties op te kopen. Een tijdlang bezat de bank meer dan de helft van de Japanse schuld. Dankzij deze factoren bleef de markt stabiel en de rente laag, ondanks de snelgroeiende schuldenberg.

Volgens de laatste statistieken van de centrale bank steeg het aandeel buitenlandse investeerders in het voorjaar echter tijdelijk tot boven de 14 procent. De gevolgen van hun handelen worden nog eens versterkt doordat de beschikbare markt aanzienlijk kleiner is door de grote hoeveelheid obligaties. Takahiro Otsuka, obligatiestrateeg bij Mitsubishi UFJ Morgan Stanley Securities, verwacht daarom dat het rendement op tienjarige staatsobligaties boven de 1,6 procent kan uitkomen.