De onverzettelijke rechter uit Weimar: “Het waren zeer, zeer stressvolle jaren”
Een rechter oordeelt tegen de coronamaatregelen. Vandaag weten we: hij had gelijk. Maar dat hielp hem niet. Hij verloor zijn baan en bleef met lege handen achter.
Rechter Christian Dettmar van de familierechtbank in Weimar is zijn baan kwijt en heeft niets meer. Hij werd veroordeeld voor het begaan van een formele fout in een uitspraak over het verplicht dragen van mondkapjes: hij had aantekeningen moeten maken over zijn communicatie met de betrokkenen. Plotseling werd hij als samenzweerder bestempeld. Geen enkele rechtbank heeft zich over de zaak zelf gebogen. De deskundigenrapporten waarom Dettmar had gevraagd, werden genegeerd, ook al bevestigden de RKI-dossiers en andere wetenschappelijke bevindingen later volledig het dubieuze karakter van de maatregelen. Een verslag van een zaak die het vertrouwen in de rechtvaardigheid kan doen verliezen.
Meneer Dettmar, hoe bent u ertoe gekomen om gerechtelijke bevelen uit te vaardigen tegen het verplicht dragen van mondkapjes en verplichte tests op scholen?
Eind 2020 en begin 2021 benaderden ouders mij herhaaldelijk, soms tijdens pauzes in de onderhandelingen of bij andere gelegenheden. Ze vroegen me of er iets gedaan kon worden aan deze maatregelen op scholen, die een extreme belasting vormen voor hun kinderen en indirect ook voor hun ouders. Ik had me al in de kwestie verdiept. Begin 2021 werd ik samen met een collega hier in Weimar medeoprichter van het netwerk "Kritische Rechters en Openbaar Ministeries" ( KRiStA ). Om juridische stappen te ondernemen, kan een benadeelde een "suggestie" indienen.
Op een gegeven moment kreeg ik een suggestie op mijn bureau van een moeder met twee zoons op twee scholen hier in Weimar. Eén in de basisschoolleeftijd en één op een reguliere school, oftewel een middelbare school. Ze stelde voor om de maatregelen te herzien. Het ging over het verplicht dragen van mondkapjes en het testen ervan. Ik deed wat ik al vaak in mijn professionele carrière heb gedaan. Ik heb een kort geding aangespannen en parallel daaraan een bodemprocedure. In de bodemprocedure heb ik drie deskundigenrapporten ingewonnen: van hoogleraar hygiëne Ines Kappstein, bioloog Ulrike Kämmerer en psycholoog Christof Kuhbandner, die verschillende disciplines vertegenwoordigen.
De rechtbank beschuldigde u ervan te hebben gezegd dat de deskundigen oude bekenden waren. Klopt dat?
In eerste instantie nam ik alleen contact op met professor Kappstein. Ik legde haar de vragen uit die ik had of zou kunnen hebben. Dat heb ik altijd gedaan. Wanneer ik deskundigen in mijn rechtszaal had die ik nog nooit eerder had gehad, belde ik ze altijd op en stelde ik twee vragen. Ten eerste of ze de benodigde wetenschappelijke expertise hadden voor bepaalde van mijn vragen. En ten tweede of ze ook binnen een redelijke termijn een eventueel deskundigenoordeel konden opstellen. Deskundigen hebben vaak helemaal geen tijd. Ik had deze vragen ook aan professor Kappstein gesteld. Ze vertelde me dat ze wel expertise had voor bepaalde, maar niet alle, vragen. Voor de overige vragen verwees ze me door naar haar twee collega's. Ik had wel eerder van hen gehoord, maar ik kende ze niet. Dus heb ik deskundigenoordelen ingewonnen bij drie hoogleraren met verschillende vragen in de hoofdprocedure. Die kwamen toen naar voren. Het waren de enige deskundigenoordelen die tot dan toe over het onderwerp bestonden. Op basis daarvan heb ik toen een voorlopige voorziening uitgevaardigd.
Het vonnis tegen u leest alsof het een samenzwering is. Wie zit er achter het KRiStA-netwerk?
Het woord "samenzwering" is dus volkomen misplaatst. Dit zijn geëerde collega's, officieren van justitie en rechters, zowel actief als gepensioneerd. We hebben een website. Iedereen kan die online vinden. Hij bevat ook onze statuten en onze missie. We publiceren al jaren artikelen over juridische onderwerpen op deze website. Je kunt er ook ingezonden brieven over schrijven. Alles is volledig transparant. Sommige mensen proberen de indruk te wekken dat de KRiStA dubieus is. Dat is fundamenteel onjuist.
Zou u zeggen dat dit netwerk, om het zo maar te zeggen, een gespecialiseerd informatieplatform is dat al bestond voordat u bij de maskerkwestie betrokken raakte?
Ja, het is begin 2021 opgericht en mijn beslissing is op 8 april 2021 genomen.
Hebt u de deskundigen verteld wat er in hun rapport zou komen?
Ik stelde mijn vragen en, zoals altijd, hoopte ik dat mijn reviewers ze met een hoge wetenschappelijke kwaliteit zouden kunnen beantwoorden. Ik wilde rapporten die onberispelijk waren.
Welke vragen heb je gesteld?
De zaak van mevrouw Kappstein betrof voornamelijk de verplichting om mondkapjes te dragen, en de vraag of het dragen van mondkapjes door leken in de openbare ruimte, in het algemeen en door kinderen in het bijzonder, zinvol is. De zaak van Kuhbandner betrof de schade die mondkapjes aan kinderen kunnen toebrengen. De zaak van mevrouw Kämmerer betrof de geldigheid van PCR-tests en sneltests. Er geldt een gedifferentieerde volgorde voor het verkrijgen van bewijs. De beslissing die ik heb genomen, is gepubliceerd op openJur, waar iedereen hem kan lezen.
Hebben de rechtbanken of het Federale Constitutionele Hof deze uitspraken bestudeerd of op zijn minst gelezen?
Ik kan niet met zekerheid zeggen of ze die gelezen hebben. Maar tot nu toe heeft geen enkele rechtbank de inhoud van de deskundigenrapporten beoordeeld. Zelfs niet de Hogere Landesgericht Thüringen, die mijn uitspraak vernietigde. Daartegen is vervolgens hoger beroep aangetekend. Het Federale Hof van Justitie in burgerlijke zaken heeft zich er ook niet over uitgesproken. En de regionale rechtbank van Erfurt, die mij veroordeelde, heeft zich er ook niet over uitgesproken, noch het Federale Hof van Justitie in de procedure tegen mij, noch het Federale Constitutionele Hof. Geen enkele rechtbank heeft de deskundigenrapporten beoordeeld. Ze zeiden dat het niet nodig was. Ik werd er slechts van beschuldigd dat ik deskundigenrapporten vanuit een bepaalde richting had laten opstellen.
Werden de deskundigenverklaringen niet in de pleidooien van het OM vermeld?
Ik wil in dit verband benadrukken dat mijn vermeende vooringenomenheid ook tot uiting komt in het feit dat ik deskundigen met een specifieke achtergrond heb ingehuurd.
Niemand heeft dus naar de inhoud gekeken?
Dat is het merkwaardige: de selectie van experts was een van de beschuldigingen die mij werden toegebracht. Maar of mij dat echt kwalijk kon worden genomen, kon alleen worden vastgesteld door de inhoud van de rapporten te bestuderen. Maar dat was niet het geval.
Je werd vooraf beschuldigd van samenspanning. Dus dat is niet waar?
Wat betekent "klikken" precies? Voor zover wij weten, was ik de eerste rechter, althans in de Duitstalige wereld, die ooit deskundigenrapporten heeft ingewonnen. Je kunt niet zomaar een bewijsopdracht naar een deskundige getuige sturen.
De rapporten zijn zo belangrijk omdat ze in wezen tot dezelfde conclusie komen als de RKI-protocollen. De rechtbanken hadden daar rekening mee moeten houden.
De meningen van deskundigen zijn volledig bevestigd, als je de kennis die nu is na de publicatie van de RKI-protocollen als maatstaf neemt. En het echte probleem is: mensen blijven maar zeggen: ja, met de kennis van vandaag is het duidelijk dat de maatregelen vaak geen stand houden bij een kritische blik. Maar met de kennis van toen was er geen andere mogelijkheid; dit alles was toen nog niet bekend. Dat klopt gewoon niet. Het RKI was begin 2020 al op de hoogte van de cruciale punten. De vraag rijst: als dit vanaf het begin al bekend was, en als ze het toen niet alleen beter hadden kunnen weten, maar zelfs beter wisten, waarom zijn deze maatregelen dan überhaupt bevolen? En voor mij is dat de centrale vraag waar onderzoekscommissies, officieren van justitie en rechtbanken zich eigenlijk mee bezig zouden moeten houden.
De deskundigenrapporten van toen bevatten dus al dezelfde bevindingen als het RKI?
Ja, het RKI wist destijds al wat de experts ontdekten, en tegenwoordig weet vrijwel iedereen het. Helaas heeft de rechterlijke macht, voor zover ik kan nagaan, de publicatie van de RKI-protocollen nog niet aangegrepen om zelfcorrectie te initiëren.
U werd ervan beschuldigd dat u zelf de ouders had meegenomen en hen had geholpen bij het voorbereiden van hun aanvraag.
De ouders waren mij totaal onbekend. Drie of vier dagen voordat de suggestie binnenkwam, stuurde een vriend die deze ouders kende – maar ik niet! – me de suggestie van de ouders. Hij vroeg me in feite of het oké was om het zo in te dienen. Ik heb een paar kleine redactionele wijzigingen aangebracht. Zo zag ik dat er regels uit Noordrijn-Westfalen werden genoemd, die in Thüringen niet van toepassing zijn. Maar in principe had het geen verschil gemaakt; één zin was voldoende geweest als suggestie. Ik had de procedure ook zonder enige suggestie kunnen starten.
Ik heb vaak de vraag gekregen waarom ik op zo'n suggestie heb gewacht. Daar is een goede reden voor. Ik heb eerder al gezegd dat veel ouders me hebben benaderd met de vraag of en wat er aan de maatregelen gedaan kon worden. Ik had dat, puur theoretisch gesproken, als een kans kunnen aangrijpen om te zeggen: oké, dan start ik nu een procedure. Ik hoef niet op een suggestie te wachten. Ik kan het officieel doen. Maar veel ouders hebben gezegd dat ze bang zijn dat hun kinderen uitgelachen zullen worden, dat ze op school slecht behandeld zullen worden als ze geen mondkapje dragen.
Ik wilde een dergelijke procedure niet opleggen aan kinderen en ouders die zeiden: "Wij zijn het niet eens met de maatregelen, maar liever dan dat ons kind in de klas gepest wordt, verdragen we het liever rustig en boos." Ik wilde ouders die volledig achter de procedure stonden en daarom wachtten tot ouders het expliciet voorstelden. Het zou wettelijk niet nodig zijn geweest.
U werd ervan beschuldigd bevooroordeeld te zijn omdat u met de ouders had gesproken.
In verschillende commentaren in het vakcommentaar familierecht staat expliciet vermeld dat niet alleen de ambtenaar van de burgerlijke stand of de gerechtsdeurwaarder, maar ook ikzelf als verantwoordelijk familierechter een dergelijke suggestie mag overnemen. En ik moet er zelfs voor zorgen dat de vermoedelijke wensen van degene die de suggestie doet, worden nagevraagd. En ik moet ervoor zorgen dat het verzoek duidelijk is geformuleerd. Dit staat expliciet vermeld in het commentaar. En het interessante is dat het Bundesgerichtshof (BGH) dit uitdrukkelijk aan mij heeft erkend in zijn uitspraak. Het zei: ja, ik mocht deelnemen aan de formulering van deze suggestie en bijstand verlenen. Maar, en nu komt waar het Bundesgerichtshof (BGH) mij van beschuldigt: ik had er een aantekening van moeten maken. Dat heb ik nagelaten. En dat is de beschuldiging van het BGH.
Niet iedereen kan zo zorgvuldig werken als mevrouw von der Leyen, die nauwgezet elke deal die ze sluit registreert. U gaf de aanbeveling voor twee kinderen uit één gezin, maar ook voor twee klassen, dus meerdere leerlingen.
Als je er goed naar kijkt, waren er twee scholen: een gewone school en een basisschool. Ik gaf de opdracht voor die twee kinderen en voor alle kinderen op beide scholen.
U gaf dus alle kinderen die dat wilden de kans om niet aan de maatregelen te worden onderworpen?
Ik heb niet alleen de deskundigenverklaringen ingewonnen. Ik heb ook een juridisch vertegenwoordiger, een advocaat, voor deze twee kinderen aangesteld. De wet bepaalt dat dit in bepaalde gevallen kan of zelfs moet gebeuren. Deze juridisch vertegenwoordiger is een soort belangenbehartiger voor de kinderen die hun belangen moet en zou moeten behartigen. De advocaat heeft mij een gedetailleerd rapport over de situatie van de twee kinderen verstrekt. Delen daarvan staan ook in mijn beslissing. Het rapport maakte mij duidelijk dat de situatie niet alleen voor deze twee kinderen hetzelfde is, maar voor alle kinderen op deze twee scholen. Dit was voor mij aanleiding om een voorlopige voorziening te treffen, niet alleen voor deze twee oorspronkelijke kinderen, als ik ze zo mag noemen, maar ook voor hun klasgenoten op beide scholen.
En deze beslissing werd zo genomen dat ze zeiden: oké, iedereen die nog steeds vrijwillig een masker wil dragen en zich wil laten testen, kan dat doen?
Een belangrijk punt dat vaak verkeerd is gerapporteerd. Ik heb kinderen niet "verboden" om mondkapjes te dragen of zich te laten testen, ik heb ze alleen verboden om dat verplicht te doen. Iedereen die dat vrijwillig wilde doen, had dat op elk moment kunnen blijven doen.
Toen gaf u dit bevel. Wat gebeurde er daarna?
Het werd helemaal niet uitgevoerd.
Oh. Waarom?
Dat is een goede vraag. Het ministerie heeft er waarschijnlijk alles aan gedaan om dit te voorkomen. Vervolgens zijn er juridische stappen ondernomen.
Maar als u een besluit neemt en het wordt juridisch bindend, dan dachten wij dat u zich daaraan zou moeten houden totdat het besluit wordt ingetrokken.
Pin me daar niet op vast; ik kan je niet precies vertellen of het een halve dag heeft geduurd. Voor zover ik weet, is mijn besluit helemaal niet uitgevoerd. De Vrijstaat Thüringen heeft vervolgens beroep aangetekend en de Hogere Landgericht Thüringen heeft mijn besluit vervolgens vernietigd.
Onder andere werd hen verweten dat voor het nemen van een dergelijke beslissing de bestuursrechter bevoegd is en niet de familierechtbank.
Ten tijde van mijn beslissing was dit juridisch volstrekt onduidelijk. Mijn beslissing was gebaseerd op een specifieke wettelijke bepaling, namelijk artikel 1666 lid 4 van het Duitse Burgerlijk Wetboek (BGB), die mij toestaat beslissingen te nemen die tegen een derde ingaan. Wie zo'n derde is – in dit geval bijvoorbeeld de leerkrachten en directeuren of de schoolleiding – en of ik als familierechter hen een dergelijke instructie mag geven, was destijds volstrekt onduidelijk. Pas nu, via mijn zaak, heeft een hogere rechtbank hierover uitspraak gedaan.
Dus je hebt de beslissing genomen. Aan wie was het gericht?
Het ging naar alle betrokkenen: naar de ouders die het voorstel hadden ingediend. Het ging naar de twee scholen, naar de deelstaat Thüringen, naar de advocaat die als wettelijk vertegenwoordiger van de kinderen was aangesteld, en naar de Dienst Jeugdzorg.
Een brede cirkel. Eigenlijk had iedereen op school kunnen zeggen: hier is een gerechtelijke uitspraak, niemand hoeft hier toch een mondkapje te dragen?
Ja, maar dat was niet het geval omdat, voor zover ik heb gehoord, de resolutie niet is uitgevoerd.
Maar dat betekent dat iemand de ouders en leerkrachten moet hebben verteld dat er inderdaad een uitspraak van een onafhankelijke rechter is, maar dat die niet telt. Toch?
Ik kan alleen maar speculeren over wie precies wat heeft gezegd. In ieder geval is de resolutie niet uitgevoerd.
Binnen een week diende de deelstaat Thüringen een klacht in.
Daarmee stonden de scholen buiten schot. Ze zeiden: "Hier is een klacht, wij hebben er niets meer mee te maken."
En toen volgden de huiszoekingen?
De eerste huiszoeking, waarvan ik er twee heb gehad, kwam vrij snel. Dat was in april 2021, en daarna volgde een tweede in juni 2021. De beslissing viel op 8 april en de huiszoeking vond plaats op 26 april, slechts twee weken later.
Hoe ging het? Ze stonden 's ochtends vroeg voor je deur. Hoeveel politieagenten waren er? Hadden ze een mondkapje op?
Ze droegen geen maskers, maar er waren er wel aardig wat. Er was een officier van justitie aanwezig, evenals verschillende politieagenten. Ze lieten het huiszoekingsbevel zien en doorzochten vervolgens mijn appartement, mijn kantoor en mijn auto.
Wat vond je toen?
Ik was compleet verrast. Ik had verwacht dat mijn beslissing besproken zou worden, en vooral dat er een inhoudelijke discussie zou ontstaan, en dat er gesproken zou worden over de vraag of deze maatregelen gehandhaafd konden worden. Maar ik had nooit verwacht dat er een onderzoek tegen mij zou worden ingesteld.
Wat was jouw reactie?
Ik was alleen tijdens de huiszoeking, en ik was geschokt en compleet verbijsterd, en ik moest het allemaal even verwerken. Ik hoorde pas op dat moment dat er een onderzoek tegen mij liep. Je hebt ook geen moment om het te verwerken, want de huiszoeking is overal om je heen gaande.
Hebben ze het hele appartement overhoop gehaald of netjes om de computer gevraagd?
Nou ja, ze gedroegen zich vrij fatsoenlijk, dat kan ik wel zeggen, maar ze waren naar allerlei dingen op zoek. Ik had de indruk dat ze oppervlakkig gezien wel wisten waar ze naar op zoek waren – telefoons, computers – maar dat ze dieper van binnen niet echt wisten wat ze precies zochten.
Heb je hierover met de politie gesproken, of ga je ervan uit dat dit komt door de context?
Nou, ik zag ze bijvoorbeeld een stuk papier uit mijn prullenbak halen. Ik had een alinea opgeschreven, alleen deze alinea, ik weet niet meer in welke context. Ik doe dit al tientallen jaren; ik dacht waarschijnlijk ergens over na en maakte een aantekening. En dan kijken ze naar het stuk papier en besluiten: is dit een aanwijzing of niet? Dat liet me zien dat ze eigenlijk niet weten waar ze op moeten letten.
En toen ben je weer vertrokken met je computers?
Mijn werkcomputer, die niet thuis staat, maar op kantoor. Natuurlijk werd die ook doorzocht. Een groep ambtenaren en officieren van justitie doorzocht mijn kantoor. Ze keken natuurlijk ook naar mijn werkcomputer.
Er werd beweerd dat er niets meer op uw privécomputer stond omdat u er een nieuw besturingssysteem op had geïnstalleerd.
Dat klopt niet. De computer die ik toen had, was al ouderwets en accepteerde geen nieuw besturingssysteem. Hij accepteerde ook geen software-updates. En toen ging hij kapot, dus heb ik hem vervangen. Nou ja, het was geen nieuw besturingssysteem, maar een nieuwe computer – een nieuwe laptop, om precies te zijn. Hij had natuurlijk ook een nieuw besturingssysteem.
Wat gebeurde er daarna?
Ik bleef fulltime werken tot januari 2023, ongeveer nog eens anderhalf jaar, met dezelfde verantwoordelijkheden binnen mijn afdeling. Pas in januari 2023 werd ik voorlopig geschorst.
Je werd geschorst nadat de hele pandemie al voorbij was? Nadat iedereen al een heel andere les had geleerd?
Ik kan alleen maar speculeren dat het onderzoek zo lang heeft geduurd omdat het Openbaar Ministerie zo druk was met het beoordelen van hun gegevens. Er werden ook huiszoekingen gedaan bij een collega, de ouders, de deskundigen en talloze andere personen. En daar komen natuurlijk heel wat computers, mobiele telefoons en andere zaken bij kijken. Ook de advocaat die de kinderen bijstond, liet haar huis doorzoeken.
Is het eigenlijk wel oké om je zo te gedragen tegenover een advocaat?
Nou, ik vind dat niet oké. Ik heb al gezegd dat ik niet weet waar ze precies naar op zoek waren. Mijn advocaat, Dr. Strate, zei ooit dat het enige "instrument" dat ik had gebruikt om de misdaad te plegen, de resolutie was die ik had aangenomen. En je hoeft er niet naar te zoeken; het staat in het dossier. Ze hadden er gewoon naar moeten kijken.
U bent toen veroordeeld, en ook het hoger beroep en het Constitutionele Hof hebben in laatste instantie vrijwel alles afgewezen, toch?
Ik ben in augustus 2023 in eerste aanleg veroordeeld. Tegen deze beslissing is geen hoger beroep mogelijk; in plaats daarvan hebben we beroep aangetekend bij het Federale Hof van Justitie. Op 20 november 2024 heeft het Federale Hof van Justitie uitspraak gedaan en ons beroep en dat van het Openbaar Ministerie afgewezen.
En nu bent u eindelijk uit de running en bent u alles kwijt: uw pensioen, uw uitkeringen, alles?
Met de bekendmaking van de uitspraak van het Bundesgerichtshof op 20 november 2024 is mijn veroordeling, die eerder door de Arrondissementsrechtbank van Erfurt was uitgesproken, definitief geworden. Ik ben dus geen rechter meer, noch gepensioneerd rechter, maar ook helemaal geen rechter meer. Ik ontvang ook geen salaris meer. Ik ben volledig met pensioen gegaan.
Hoe leef je nu?
Dankzij de steun van vriendelijke mensen om me heen. Ik mag ook niet als advocaat werken. Ik heb geen vergunning om te mogen werken als advocaat en zou die de komende jaren ook niet krijgen. Ik mag me ook niet verkiesbaar stellen voor welke partij dan ook, ongeacht welke. Het is een bijwerking van mijn overtuiging dat ik zo'n functie niet mag bekleden, geloof ik, vijf jaar. Dus in dat opzicht ben ik enigszins gehandicapt.
Toch lijk je niet bitter, maar vriendelijk, vrolijk en evenwichtig. Is dit allemaal maar toneel, of heb je iets achter de hand waaruit blijkt dat je de situatie aankunt?
Dit is geen show. Het zijn heel, heel stressvolle jaren voor me geweest. Maar op dit moment red ik het en ben ik blij dat er mensen zijn die me steunen. Dat geeft me stabiliteit.
Voel je je sociaal buitengesloten of zie je jezelf als een stille held?
Ik zie mezelf niet als een held, noch als een stille held. Ik probeerde gewoon mijn werk te doen. Ik ben me bewust van de sociale verdeeldheid, maar ik heb er niets bijzonders over te zeggen. Miljoenen andere mensen in Duitsland, en niet alleen in Duitsland, kunnen hetzelfde verhaal vertellen.
Heeft u eigenlijk nog een kans om juridische stappen te ondernemen, eventueel op Europees niveau?
We moeten dit nog bespreken en overwegen. Er is een weg naar het Europees Hof voor de Rechten van de Mens, het EHRM.
Zou u nu dezelfde beslissing nemen als toen, wetende wat er allemaal is gebeurd?
Ik zou hetzelfde doen als toen: alles goed bekijken en dan een beslissing nemen. Er zijn ook verschillen met de situatie van toen. Tegenwoordig is er bijvoorbeeld jurisprudentie van hogere rechtbanken over feitelijke of veronderstelde rechtsmacht. Die bestond toen nog niet.
Luistertip: De volgende video bevat de redenering van het Federale Hof van Justitie. Het wordt duidelijk dat het Federale Hof van Justitie het verhaal van de lagere rechtbanken heeft overgenomen, namelijk dat de handelingen van de rechter een soort sluwe samenzwering vormden. Het Federale Hof van Justitie vermeldt nergens de inhoud van de deskundigenrapporten, laat staan de bevindingen uit de RKI-dossiers. Het Federale Hof van Justitie insinueert de mogelijkheid van een uitspraak in een vacuüm, discrediteert de deskundigen zonder enige feitelijke basis ("één deskundige had eerder kritiek geuit") en negeert het feit dat ten tijde van de uitspraak het publieke debat over de maatregelen door politici werd onderdrukt, in sommige gevallen met brute middelen ( "paniekdocument" van het Ministerie van Binnenlandse Zaken ). De Senaat van het Federale Hof van Justitie handhaaft de onbevestigde mogelijkheid dat de rechter helemaal niet geïnteresseerd was in het welzijn van het kind. Uiteindelijk kiest het Hof de kant van de Vrijstaat Thüringen, die nadeel ondervond als gevolg van de suggestie van de rechter. Het Federale Hof van Justitie legt niet uit waaruit dit nadeel bestond. De indruk ontstaat dat de rechterlijke instanties in deze procedure – ondanks hun verplichting tot neutraliteit, waaraan zij de rechter pathos herinnerden – voorrang wilden geven aan de onvoorwaardelijke handhaving van staatsmaatregelen, zelfs “ex post” en zonder rekening te houden met relevante, nieuwe bevindingen.
Heeft u feedback? Schrijf ons! [email protected]
Berliner-zeitung
