Hoe de staat het leven van soldaten verwoestte omdat ze weigerden zich te laten vaccineren tegen corona
De documentaire “StandHaft” laat zien hoe de Bundeswehr omging met kritische soldaten tijdens de coronaperiode – een nauwelijks besproken episode uit het Duitse pandemiebeleid.
In Berlijn adverteren gele trams in de stijl van “Uncle Sam” met de slogan “I want you!” – terwijl de Bundeswehr te maken heeft met een afnemend aantal troepen, een stijgende gemiddelde leeftijd en het debat over een terugkeer naar de dienstplicht.
Een andere verplichting die in 2021 werd ingevoerd, kreeg echter weinig aandacht: de verplichting om het coronavaccin te tolereren. Hoewel de Bundeswehr nu als een onmisbare steunpilaar wordt beschouwd in geopolitiek turbulente tijden, rijst een fundamentele vraag: hoe behandelt de staat zijn eigen soldaten eigenlijk?
Soldaten die weigerden, riskeerden niet alleen disciplinaire maatregelen, maar ook gevangenisstraffen. De documentaire " StandHaft " beschrijft hun lot en stelt de vraag: was de verplichting tot het tolereren van deportatie een noodzakelijk middel om de troepen te beschermen of een bureaucratische beperking die het vertrouwen in de Bundeswehr ondermijnde?
"Een zeer ondoordachte kwestie", zegt filmmaker Christiane Müller in een interview met de Berliner Zeitung. Sinds eind jaren negentig werkt Müller voor televisie, voornamelijk voor de publieke omroep . Voor haar journalistieke werk is ze onder andere genomineerd voor de Marl Mediaprijs voor de Mensenrechten.
Ze filmde de reizen van de voormalige minister van Defensie en de inspecteur-generaal. Als voormalig burger en freelance medewerker van de Bundeswehr in operationele gebieden zoals Afghanistan en Mali kent ze het perspectief van de soldaten uit eerste hand. In haar film van een uur onderzoekt ze de centrale vraag: welke impact heeft de verplichte COVID-19-vaccinatie op de troepen?
De film geeft getroffen soldaten, advocaten en wetenschappers de kans om te spreken en opent daarmee een hoofdstuk dat lang verborgen was gebleven. "Het was belangrijk voor mij om zoveel mogelijk perspectieven te belichten", legt Müller uit. "StandHaft" voert de kijker terug naar het coronatijdperk, toen lockdowns, mondkapjes en vaccinaties het dagelijks leven domineerden.
Hoewel de algemene vaccinatieplicht in april 2022 in de Bondsdag werd afgewezen, werd in november 2021 al een instellingsspecifieke vaccinatieplicht voor bepaalde beroepsgroepen ingevoerd – waaronder de Bundeswehr. De verplichting tot het gedogen van de "COVID-19-vaccinatie" werd van kracht onder minister van Defensie Annegret Kramp-Karrenbauer. Deze maatregel was meer dan een bureaucratische maatregel; ze weerspiegelde de politieke spanningen die de samenleving en met name de Bundeswehr destijds diep troffen.
Volgens het Ministerie van Defensie had begin 2022 ongeveer 96 procent van het personeel minstens twee vaccinaties gehad. Sommige militairen weigerden echter de vaccinatie – met soms ernstige gevolgen: drie van hen belandden in de gevangenis.
"In Duitsland zijn soldaten burgers in uniform en hebben daarom dezelfde grondrechten als alle andere burgers", zegt Müller. Ze ziet zichzelf als een "bruggenbouwer" en wil met haar documentaire een breder debat op gang brengen over hoe om te gaan met de coronapandemie.
Het vreet je op als vreemden over je beslissen
Soldaten die de COVID-19-vaccinatie weigerden, kregen te maken met strenge disciplinaire maatregelen. Degenen die het bevel weigerden, riskeerden niet alleen hun carrière, maar ook hun gevangenisstraf. Een bijzonder ernstig voorbeeld is het geval van Jan Reiners, die weigerde zich te laten vaccineren. "Ik heb niets verkeerds gedaan!", benadrukte hij.
De soldaat, die twaalf jaar in de Bundeswehr had gediend, werd oneervol ontslagen nadat hij zijn dienst had geweigerd. "Die beslissing heeft me alles gekost", zegt Reiners terugblikkend. "Het is ook slopend, die machteloosheid, wetende dat sommige vreemden beslissingen voor je kunnen nemen."
Verzet in uniform: Gevangenisstraf ondanks opheffing van de verplichting tot het tolereren van detentieReiners had destijds nog geen duidelijk wetenschappelijk bewijs gezien voor de effectiviteit van het coronavaccin: "De testfases van het product waren toen nog niet afgerond en de bijwerkingen waren onduidelijk. Je kunt niemand dwingen om mee te doen aan een experiment", zegt hij.
Hij herinnert zich nog goed de dag dat hij de keuze kreeg: "Ze zeiden: De coronavaccinatie is nu verplicht. Aan alle militairen die nog niet gevaccineerd zijn: Iedereen die om 13.00 uur niet gevaccineerd is, wordt aangeklaagd wegens het niet opvolgen van bevelen. Daar staat een gevangenisstraf van drie jaar op. Wegwezen!", zegt Reiners.
Hoewel de verplichting van de Bundeswehr om coronasymptomen te tolereren eind mei 2024 werd opgeheven en vervangen door een "aanbeveling", zat Reiners in juli van dat jaar nog steeds gevangen. Hij bracht drie dagen en twee nachten door in een isoleercel in de gevangenis van Lingen in Nedersaksen. "Dat geeft je voldoende tijd om na te denken", zei Reiners. Hij voelde zich machteloos en haatte zelfs een staat waarvoor hij bereid was te sterven.
In de film bladert Reiners door zijn uitgebreide dossier, met talloze documenten over zijn weigering van de coronavaccinatie, en zegt: "Ik zou het zo weer doen." Tegenwoordig leeft de voormalige sergeant-majoor van een burgerinkomen: "Mijn financiële problemen zullen op een gegeven moment voorbij zijn, en mijn posttraumatische stressstoornis ook."
Sergeant Alexander Bittner werd veroordeeld tot een lange gevangenisstraf wegens het weigeren van de coronavaccinatie. De rechtbank van Ingolstadt had hem veroordeeld tot een voorwaardelijke gevangenisstraf wegens insubordinatie. Omdat hij een boete van € 2.500 niet betaalde, werd hij in september 2024 gearresteerd en geboeid. Hij heeft vier van de zes maanden die hem waren opgelegd, uitgezeten. Pas begin 2025 werd hij vrijgelaten uit een inrichting in Aichach (Beieren).
"Ik had het niet voor mogelijk gehouden", zegt AfD-politicus Gerold Otten in de openingsscène van de documentaire, die een steunbetuiging aan Bittner in Aichach toont. "Ze wilden een voorbeeld stellen aan een volkomen onberispelijke soldaat", zegt Otten. Was het de moeite waard voor Bittner om vier maanden van zijn leven op te offeren? "Het is moeilijk te zeggen, maar vier maanden van mijn leven zijn voor niets verspild", zegt Bittner. "Ik had graag gezien dat er een soort politieke druk was uitgeoefend", voegt hij eraan toe.
In oktober 2024 ontkende de toenmalige minister van Volksgezondheid Karl Lauterbach (SPD) tijdens een regeringsverhoor in de Bondsdag dat soldaten gevangen zaten omdat ze vaccinatie weigerden. Toen een parlementslid hem vroeg of Lauterbach pleitte voor de vrijlating van de gevangengenomen soldaten, antwoordde de minister: "Het zou voor mij een verrassing zijn dat er nu een soldaat gevangen zit omdat hij vaccinatie weigerde." Dit exacte lot trof onder andere Bittner en Reiners – met straffen die per geval varieerden.
Volgens advocaat Edgar Siemund, die verschillende militairen heeft bijgestaan die zich tegen de coronavaccinatie hebben verzet, kan er onder geen beding een vaccinatiebevel worden uitgevaardigd. "Het is een plicht om tegen de wil van de soldaat te tolereren", legt Siemund uit. Artikel 17a, lid 2 van de Soldatenwet luidt: "Een soldaat mag medische behandeling tegen zijn wil alleen tolereren als deze dient 1. ter voorkoming of bestrijding van besmettelijke ziekten of 2. ter beoordeling van zijn geschiktheid voor dienst of werk." De vaccinatie heeft echter nooit bescherming geboden tegen de overdracht van het virus.
Bovendien is niet de bovengenoemde wet doorslaggevend, legt Siemund uit , maar de dienstregeling A-840/8 van de Bundeswehr. Deze regeling regelt de bevoegdheid van meerderen met betrekking tot vaccinaties en preventieve maatregelen. "Deze dienstregeling zegt niets over het geven van een vaccinatiebevel." Er staat alleen dat de soldaat "geregeld" moet worden om de vaccinerende arts te zien, en er wordt gesproken over "officieel bevolen vaccinatiemaatregelen". "Geen woord over een bevel, en al helemaal niet over een 'vaccinatiebevel'," zegt Siemund.
"Er zijn bevelen die een soldaat niet mag opvolgen, en er zijn bevelen die een soldaat niet hoeft op te volgen", zegt Bittner. Hij vreesde voor gezondheidsgevolgen van de coronavaccinatie en ziet zijn zorgen bevestigd door de ervaringen van andere soldaten – verschillende van zijn kameraden waren na de vaccinatie langdurig afwezig vanwege ziekte.
In de documentaire is ook de stem te horen van soldaat "Bernd" (anoniem), die na de vaccinatie myocarditis, een ontsteking van de hartspier, kreeg. "Wat was het effect van de vaccinatie? Was het positief of negatief? Hielp het of schaadde het?", vraagt de soldaat zich af. Met een groep die zo goed gevaccineerd is als de Bundeswehr, zijn antwoorden gemakkelijk te vinden, meent Bittner. Meer diepgaand onderzoek is nodig. Maar een uitgebreide analyse ontbreekt.
De documentaire " StandHaft " is voor 5 euro te bekijken op de officiële website. Meer informatie over de film is daar ook te vinden.
Heeft u feedback? Schrijf ons! [email protected]
Berliner-zeitung
