Midden-Oosten: Israël zet aanvallen voort, Iran slaat terug

Israël en Iran zetten zondag hun wederzijdse luchtaanvallen voort. Het Israëlische leger zou de Iraanse hoofdstad Teheran opnieuw hebben aangevallen. Doelwitten waren onder andere de infrastructuur van het nucleaire programma, brandstofdepots en tientallen grond-grondraketinstallaties in West-Iran. In een interview met de Amerikaanse omroep Fox News zei de Israëlische premier Benjamin Netanyahu dat de luchtmacht Mohammed Kasemi, het hoofd van de inlichtingendienst van de Iraanse Revolutionaire Garde, had gedood.

"We hebben het hoofd van de inlichtingendienst en zijn plaatsvervanger in Teheran te pakken", zei Netanyahu. De Iraanse kant bevestigde de dood van de twee mannen. Netanyahu noemde ook een machtswisseling in Iran als mogelijk gevolg van de Israëlische aanvallen en verklaarde dat hij de Amerikaanse president Donald Trump vóór de luchtaanvallen op Iran had geïnformeerd. Gevraagd naar een bericht van persbureau Reuters dat Trump de afgelopen dagen bezwaar had gemaakt tegen plannen om de Iraanse leider ayatollah Ali Khamenei te vermoorden, weigerde Netanyahu verder commentaar te geven.

Volgens Iraanse media waren er zondag ook luchtaanvallen gericht op het Ministerie van Olie en de Politie in Teheran, evenals op locaties van het Iraanse Ministerie van Defensie. Er werden ook explosies gemeld bij de luchthaven Teheran Mehrabad en inslagen bij een luxehotel in het noorden van de hoofdstad. Volgens officiële cijfers zijn er ongeveer 80 doden en meer dan 320 gewonden gevallen. Ten minste 14 leden van de Iraanse militaire leiding zijn omgekomen.

Ook in Israël steeg het dodental zondag. Honderden raketten uit Iran werden in de nacht van zaterdag op zondag over het land afgevuurd. Hoewel de meeste raketten werden onderschept, drongen sommige door de luchtafweer en raakten woongebouwen, waaronder in de agglomeratie Tel Aviv. Volgens Israëlische bronnen zijn er sinds vrijdag minstens dertien mensen om het leven gekomen, onder wie twee kinderen. Meer dan 200 mensen raakten gewond. In de buitenwijk Bat Yam werd een woongebouw met meerdere verdiepingen zwaar getroffen door een raket; daar werden zondag nog steeds meer dan 30 mensen vermist.

De Amerikaanse president Donald Trump riep Iran opnieuw op tot een nieuwe nucleaire overeenkomst, omdat dit het conflict gemakkelijk zou kunnen beëindigen. Tegelijkertijd waarschuwde hij de Islamitische Republiek voor aanvallen op Amerikaanse doelen. In dat geval zouden Amerikaanse troepen "op ongekende schaal" terugslaan. Israël dreigde Iran ook met verdere aanvallen. Een militair zei dat het land nog steeds een uitgebreide lijst met doelen in Iran heeft. Onlangs riep het de Iraanse burgerbevolking op om uit de buurt van wapenfabrieken te blijven.

Kaja Kallas, hoofd Buitenlandse Zaken van de EU, riep dinsdag zondag een videoconferentie bijeen met de ministers van Buitenlandse Zaken van de EU. De doelen waren om standpunten uit te wisselen, de diplomatieke betrekkingen met Israël en Iran te coördineren en mogelijke vervolgstappen te bespreken. De president van de EU-staat Cyprus, Nikos Christodoulides, kondigde eerder die ochtend aan dat de Iraanse regering zijn land had gevraagd om "enkele boodschappen" aan Israël over te brengen. Hij verwachtte zondag gesprekken met Netanyahu. Groot-Brittannië verklaarde dat het mogelijk militaire steun aan Israël zou kunnen verlenen, waaronder bescherming van zijn eigen personeel ter plaatse. Minister van Defensie Boris Pistorius (SPD) zei in het "Rapport uit Berlijn" van de ARD dat Duitsland brandblusmiddelen zou leveren, maar dat er verder geen verzoeken van Israël waren.

Kanselier Friedrich Merz (CDU) verklaarde dat de focus nu moet liggen op "het voorkomen van een escalatie van het conflict". Zondag sprak hij telefonisch met de sultan van Oman, sjeik Haitham, en bedankte hem voor zijn bemiddelingspogingen om het Iraanse nucleaire programma te beëindigen. Merz sprak ook begrip uit voor Israëls acties tegen de Iraanse nucleaire bewapening.

Ondertussen zet Israël zijn oorlog ook op andere plaatsen voort. Israëlische media berichtten over een aanval op Jemen op zaterdagavond, waarvan het doelwit mogelijk de militaire stafchef van de islamistische Houthi-militie was. Israël is de afgelopen dagen en weken ook vanuit Jemen beschoten. Tegelijkertijd zet het leger zijn strijd in de Gazastrook voort. De Palestijnse burgerbevolking daar leeft nog steeds in catastrofale omstandigheden. De distributie van hulp aan de bevolking is ernstig beperkt en staat onder controle van een controversiële particuliere dienstverlener. Keer op keer vinden er onrust, geweervuur ​​en doden plaats tijdens voedseldistributies - ook door toedoen van het Israëlische leger. Volgens Palestijnse bronnen zijn er meer dan 55.000 mensen in Gaza omgekomen in deze oorlog.

Sinds de aanval van Hamas op Israël op 7 oktober 2023, waarbij de islamitische Palestijnse organisatie ongeveer 1200 mensen doodde en 251 mensen ontvoerde naar de Gazastrook, strijdt de Israëlische regering onder leiding van premier Benjamin Netanyahu tegen de zogenaamde As van het Verzet, de alliantie van Iran met pro-Iraanse milities in de buurlanden van Israël. De sjiitische Hezbollah in Libanon werd ook beschouwd als een belangrijk onderdeel van deze as en nam deel aan de aanvallen op Israël in het eerste jaar van de oorlog. Momenteel maakt de Hezbollah echter geen deel uit van de nieuwe escalatie.

Hoe lang de Israëlische aanvallen op Iran zullen voortduren, is nog onduidelijk. De Israëlische president Isaac Herzog zei zondag tijdens zijn bezoek aan Bat Yam, waar de zoektocht naar overlevenden nog steeds gaande was: "Ons doel is om de realiteit in het Midden-Oosten te veranderen." Ze zouden zich verdedigen tegen de Iraanse aanvallen op burgers. In Bat Yam brachten veel inwoners de nacht door in openbare opvangcentra en scholen. Mensen kunnen het land momenteel niet zomaar verlaten om aan de oorlog te ontsnappen: het Israëlische luchtruim is gesloten. In Iran zei een regeringswoordvoerder dat de bevolking onderdak kan zoeken in moskeeën, metrostations en scholen.