Minister-presidentenconferentie: korte straf wordt machtsproef voor Merz

Politici moeten weer dichter bij de kroegen komen – dat is een constante oproep, en niet alleen in de kroegen. Dit is ongetwijfeld bereikt met een zin in het regeerakkoord van de nieuwe federale regering : "Wie bestelt, betaalt", staat er, niet als kop van het regeerakkoord, maar in ieder geval op pagina 114. Het bestelprincipe is ook in Duitse kroegen bekend, dus na drie rondes bier zijn er geen misverstanden over wie precies wat besteld heeft.

Een dergelijk misverstand is al in de eerste ronde in de politiek ontstaan. De federale en deelstaatregeringen ruziën over wie de geplande belastingverlaging voor bedrijven moet financieren. Voor het eerst in deze zittingsperiode kwamen de deelstaatpremiers woensdag officieel bijeen met bondskanselier Friedrich Merz ( CDU ) en vicekanselier Lars Klingbeil (SPD) om de kwestie te bespreken.

De Conferentie van minister-presidenten in de kanselarij duurde woensdagmiddag iets langer dan verwacht, maar er zijn nog geen resultaten geboekt. Moet de federale overheid de kosten van de belastingverlagingen voor staten en gemeenten op de een of andere manier compenseren? "We zullen dit weekend in een kleine werkgroep bespreken hoe deze compensatie eruit moet zien", zei Merz na de onderhandelingsronde. Hij beloofde dat de zaken volgende week concreter zouden worden.

De Bondsdag zal naar verwachting volgende week de betreffende wet aannemen. Hoewel de deelstaten nog wijzigingen in de Bondsraad kunnen doorvoeren, zou het voor iedereen soepeler zijn om dit geschil vooraf op te lossen. De korte zin "Wie beveelt, betaalt" uit het regeerakkoord wordt daarmee de eerste krachtmeting van de regering-Merz met de deelstaten.

Volgens het Bondsministerie van Financiën zullen de belastingverlagingen – aanvankelijk door afschrijvingen, later door verlaging van de vennootschapsbelasting – miljarden euro's aan belastinginkomsten kosten. Dit tekort heeft niet alleen gevolgen voor de federale begroting; ook de deelstaten en gemeenten zouden belastinginkomsten mislopen. Dit is een cruciale, eerste wet die door de conservatief-rode coalitie is aangenomen en bedoeld is om Duitsland uit de economische ellende te halen. De federale overheid promoot de belastingverlagingen onder de bijnaam "investeringsaanjager".

Dus als "wie beveelt, betaalt" van toepassing is, is de vraag of de nieuwe federale regering deze belastingverliezen moet compenseren, oftewel de staten en gemeenten andere inkomsten moet verschaffen ter compensatie? Dit is wat de deelstaten eisen . Het is niet verrassend dat de federale regering de eisen van de deelstaten niet volledig deelt. Er is ook een andere interpretatie van de "bevelhebber"-clausule in het regeerakkoord: de deelstaatpremiers waren sterk vertegenwoordigd toen de CDU/CSU en de SPD hun regeerakkoord onderhandelden en aannamen. Vanuit dit perspectief behoren de deelstaten tot degenen die de belastingverlagingen bevolen. Ze wisten dat ze ervoor zouden moeten betalen.

Voor lokale overheden ligt de situatie anders. Zij waren niet vertegenwoordigd in de coalitieonderhandelingen. Nu wordt echter verwacht dat zij het meest zullen betalen voor de belastingverlagingen, omdat zij de grootste verliezen zullen lijden, in ieder geval in de eerste drie jaar. Zowel de federale als de deelstaatregeringen benadrukten na de minister-presidentsconferentie dat lokale overheden op compensatie kunnen rekenen. Ze werken dit weekend aan "een oplossing specifiek voor de gemeenten", aldus Merz. Lokale overheden zullen tot volgende week moeten wachten om te weten hoe dit er precies uit zal zien.

Hoe meer geld de federale overheid aan lokale overheden geeft, hoe minder geld federaal minister van Financiën Klingbeil overhoudt. De SPD-leider wil zich echter ook onderscheiden als minister van Investeringen – hoe meer hij weggeeft, hoe minder hij overhoudt om te investeren. Maar de belastingverlagingen zullen pas wet worden met de hulp van de deelstaatpremiers. Daarom leert Klingbeil in zijn nieuwe functie wat politicologen bedoelen met vetospelers: dit zijn actoren in het politieke systeem die plannen kunnen blokkeren en er zo invloed op kunnen uitoefenen.

Klingbeil heeft echter het geluk dat hij de deelstaten ook iets te bieden heeft. De deelstaatpremiers staan ​​te popelen om hun € 100 miljard uit het speciale infrastructuurfonds te ontvangen. Hoewel dit al in de Grondwet is vastgelegd, zijn er verdere wettelijke normen nodig om het geld daadwerkelijk te laten stromen. Klingbeil kan deze snel invoeren, zodat de deelstaten er sneller op kunnen plannen – of hij kan het heel langzaam doen.

Overigens wordt de rente over de € 100 miljard voor de deelstaten betaald uit de federale begroting. De deelstaatpremiers hebben daar geen probleem mee.