Sinds zijn aantreden ruim zes maanden geleden heeft de Amerikaanse president Donald Trump verschillende ultimatums gesteld en aangedrongen op deals.

Macht geeft gewicht aan dreigementen. Wanneer ze uit de mond van de Amerikaanse president Donald Trump komen, kan hij er, dankzij zijn ambt, zeker van zijn dat er naar hem geluisterd zal worden. Hij koppelt zijn dreigementen vaak aan een deadline van een paar weken of maanden – en de eis van een deal.

De meest recente, spraakmakende zaak: Trumps gedrag jegens de Russische president Vladimir Poetin. Als er binnen 50 dagen geen akkoord wordt bereikt over de pogingen om de Russische agressieoorlog tegen Oekraïne te beëindigen, dreigde Trump vorige week dat de VS hoge tarieven zouden opleggen aan de Russische handelspartners. Of hij zijn belofte zal nakomen als er tegen die tijd geen akkoord is bereikt, valt nog te bezien. Dit zou niet de eerste keer zijn dat de deadline wordt uitgesteld.

In de eerste zes maanden van Trumps tweede presidentschap was deze mix van dreigementen, deadlines en druk om deals te sluiten in diverse contexten zichtbaar. Hoe succesvol is de Republikein hierin geweest? Drie voorbeelden:

Trumps handelsbeleid is misschien wel het meest voor de hand liggende voorbeeld, en een voorbeeld dat aantoont dat deadlines voor hem flexibel kunnen zijn, net als zijn definitie van een deal. Begin april hield Trump een bord omhoog in de rozentuin van het Witte Huis. Daarop stonden zogenaamde wederkerige tarieven afgebeeld tegen talloze landen waarmee de Amerikaanse overheid een bijzonder groot handelstekort heeft.

Dit veroorzaakte wereldwijd een schok en de aandelenmarkten kelderden. Trump schortte vervolgens ten minste de meeste van deze tarieven opnieuw op – voor 90 dagen, zoals aanvankelijk was aangekondigd. Deze pauze zou worden gebruikt voor onderhandelingen, en Trump en zijn team zagen zichzelf in een sterke positie: "Ze staan te popelen om een deal te sluiten. Ze zeggen: 'Alstublieft, alstublieft, sluit een deal, ik doe alles voor een deal, meneer'", zei de president over de landen die door zijn tarieven werden getroffen, kort voordat hij het uitstel aankondigde. Zijn economisch adviseur, Peter Navarro, achtte "90 deals in 90 dagen" mogelijk.

In de weken die volgden, werd duidelijk dat de zaken niet zo eenvoudig lagen. Na 90 dagen waren er slechts enkele overeenkomsten bereikt, en volgens waarnemers leken deze – als ze al iets leken – meer op raamovereenkomsten dan op traditionele handelsakkoorden.

Kort voordat de deadline verstreek, stelde Trump de overeenkomst simpelweg met ruim drie weken uit tot begin augustus – gevolgd door hernieuwde dreigementen aan handelspartners in de vorm van tariefbrieven. Terwijl hij de EU in zijn aprilnota dreigde met tarieven van 20 procent, verhoogde hij in zijn brief de inzet – nu is het 30 procent. Trump noemde deze toegenomen dreiging onlangs een "deal", maar maakte ook duidelijk dat de gesprekken gaande zijn. Komt er uiteindelijk een echte deal? Die is volledig open.

Trumps gedrag jegens Iran kan moeilijk los worden gezien van dat van zijn bondgenoot Israël, maar de boodschappen die hij naar Teheran en de wereld stuurde wel. Ze schetsen het beeld van een president die zijn dreigementen serieus neemt als er binnen de door hem gestelde deadline geen akkoord wordt bereikt. Of alles daadwerkelijk precies op het juiste moment en precies zoals Trump het bedoeld heeft, speelt in deze publieke presentatie geen rol.

In april hervatten de VS en Iran de gesprekken na jaren van stilstand, onder bemiddeling van Oman. Het doel: een nieuwe nucleaire overeenkomst. Trump had eerder een brief gestuurd aan de Iraanse opperste leider Ali Khamenei, waarin hij de hoop uitsprak dat Iran zou onderhandelen, "want als we militair moeten ingrijpen, zou dat verschrikkelijk zijn." Volgens mediaberichten gaf de Amerikaanse president Khamenei ook een tijdsbestek van twee maanden voor de onderhandelingen.

Ongeveer twee maanden na de start van de gesprekken was er eigenlijk een nieuwe ronde gesprekken tussen Iran en de VS gepland, maar die kwam er niet: Israël viel Iran aan. Trump portretteerde dit op het platform Truth Social als een gevolg van een gebrek aan bereidheid om een deal te sluiten: hij schreef dat hij Iran twee maanden geleden een ultimatum van 60 dagen had gegeven om een deal te sluiten. "Ze hadden het moeten doen! Vandaag is het dag 61."

Een paar dagen later vielen de VS de drie belangrijkste nucleaire installaties van Iran aan – en volgens Trump werden ze volledig verwoest. De werkelijke omvang van de schade blijft echter een mysterie. Hoewel Trump kort daarna een staakt-het-vuren en het einde van de twaalfdaagse oorlog tussen Israël en Iran aankondigde, blijft het onderliggende conflict onopgelost. Trump kondigde eind juni hernieuwde gesprekken aan. Tot nu toe zijn er echter geen nieuwe onderhandelingen tussen de VS en Iran over het controversiële nucleaire programma aangekondigd.

Hoe dan ook, de vraag rijst hoe serieus Trumps pogingen om een nieuwe nucleaire deal te sluiten zijn. Vond hij het echt realistisch om binnen enkele maanden over zo'n overeenkomst te onderhandelen? Jaren verstreken tussen de eerste onderhandelingen en de sluiting van de nucleaire overeenkomst van Wenen, die het Iraanse nucleaire programma in 2015 beperkte. Trump trok zich in 2018, tijdens zijn eerste ambtstermijn, eenzijdig terug uit deze overeenkomst – die niet van hem was.

Vergeleken met het buitenlands beleid lijkt Trumps mix van dreigementen en deadlines effectiever in eigen land. Misschien wel zijn grootste prestatie tot nu toe in zijn tweede termijn in het Amerikaanse Congres: de goedkeuring van de wetgeving die bekend staat als "One Big Beautiful Bill".

Ook binnen zijn eigen gelederen bestonden er bedenkingen over de belasting- en uitgavenwet. Maar Trump maakte consequent duidelijk dat hij het vóór Onafhankelijkheidsdag op zijn bureau wilde hebben: "We liggen op schema – laten we ermee aan de slag gaan en het afhandelen voordat u en uw gezin op 4 juli op vakantie gaan", zei hij in een toespraak tot de Republikeinen in het Huis van Afgevaardigden op Truth Social nadat het wetsvoorstel door de Senaat was aangenomen.

Wekenlang oefende de president herhaaldelijk druk uit op Congresleden – met succes: een dag voor de deadline nam het Huis van Afgevaardigden het wetsvoorstel aan. Trump zei later over zijn invloed op partijgenoten: "Wat ik deed, was – we hebben het erover gehad hoe goed het wetsvoorstel is. Ik bedoel, het is een deal, denk ik, als je erover nadenkt."