Emotionele schipbreuk in aristocratische wateren

Gedurende een groot deel van haar carrière bracht Edith Wharton (1862-1937) de hypocrisie van de New Yorkse bovenklasse en haar puriteinse mentaliteit in de literatuur, hoewel ze zich uiteindelijk in Zuid-Frankrijk vestigde na haar scheiding van een bankier uit Boston. Ze schreef romans zoals The Manners of the Country (1913), een weerspiegeling van de uiterlijkbewuste aristocratie, gebaseerd op de ambitie van een meisje uit de provincie dat graag van status wilde veranderen, en The Age of Innocence (1920, winnaar van de Pulitzerprijs), dat de vooroordelen in romantische relaties beschreef en onlangs in het Catalaans is uitgegeven door La Temerària Editorial.

Naast deze werken met een sociologische achtergrond richtte Wharton zich op plots waarin de nadruk lag op de psychologie en het handelen van vrouwen, zoals in The Renunciation (1925), het verhaal van een balling aan de Franse Rivièra die terugkeert naar New York om de gevolgen onder ogen te zien van wat ze heeft gedaan: het moment waarop ze haar jonge dochter en haar echtgenoot in de steek liet voor een andere man. "Ook de rijken huilen" zou de vulgaire ondertitel zijn van de slaapkamer- en balzaalintriges in deze roman, die vergelijkbaar zou zijn met The Reef , waarin een diplomaat de vrouw terugziet die hem jaren geleden voor zijn geliefde in de steek liet en die, na weduwe te zijn geworden, alleen in een Frans kasteel woont.

E.M. Forster schreef in een artikel uit 1920 waarin hij Whartons Franse Wegen en Hun Betekenissen besprak (Plaza & Janés, 2001) dat Wharton "meedogenloos was als romanschrijfster die over individuen schreef." Om te beginnen was ze meedogenloos tegenover zichzelf, omdat ze bij het analyseren van de omgeving waarin ze geboren was, verstrikt raakte in de obsessie van ballingschap en Gallische vurigheid. Die afstandelijkheid verhinderde haar echter niet om, samen met Willa Cather, de verteller te worden die de Amerikaanse samenleving het best wist te beschrijven, althans in de ogen van Harold Bloom, die zei dat geen enkele landgenoot haar had overtroffen.

⁄ Wharton anticipeerde op het feminisme door de botsing tussen vrouwelijke autonomie en patriarchale verwachtingen te laten zien

Het klinkt misschien wat overdreven, maar laten we deze roman uit 1912 eens analyseren. Hij bereikt zijn doel: de lezer onderdompelen in een zee van opgekropte emoties, sociale misverstanden en morele spanningen die de relaties tussen de personages geleidelijk aan verslechteren. Daarin schuilt niet alleen de interesse, maar ook de actualiteit, want Whartons behandeling van de conventies van de Amerikaanse bovenklasse, het centrale thema, is zowel interessant als vreemd.

De roman draait om George Darrow, een diplomaat die, op weg naar Anna Leath – een weduwe met wie hij hoopt een oude relatie nieuw leven in te blazen – verwikkeld raakt in een korte affaire met Sophy Viner, een jonge gouvernante. De titel, The Reef , werkt als een metafoor: een formatie verborgen onder de oppervlakte van de schijnbaar kalme wateren van het burgerlijke leven, die zelfs de meest zorgvuldig opgebouwde relaties kan verslechteren.

"Ze hadden elkaar ongeveer drie maanden eerder in Londen weer ontmoet, tijdens een diner op de Amerikaanse ambassade, en toen ze hem zag, was haar glimlach als een rode roos die op haar rouwjurk was gespeld", lezen we aan het begin, met een toon die het romantische melodrama verraadt dat we nu gaan verkennen. Naast de vaak ingewikkelde en retorische stijl, is het beste kenmerk van het werk de manier waarop vrouwen worden uitgebeeld door twee tegengestelde personages: de volwassen Anna en de impulsieve Sophy, hoewel beiden vrouwen zijn die gevangen zitten in een wereld die morele perfectie eist, maar mannelijke dubbelhartigheid tolereert en zelfs toejuicht. In die zin loopt Wharton vooruit op de moderne feministische kritiek en laat zien hoe vrouwelijke autonomie moeizaam wordt onderhandeld binnen de marges van patriarchale verwachtingen.

Het mooiste aan 'The Reef' is het portret van twee tegengestelde personages: de volwassen Anna en de impulsieve Sophy

Dit alles kan worden bevestigd door een andere nieuwe release, Altres temps , vijf verhalen van Wharton, bewerkt door Marina Porras, die wijst op de negatieve invloed die haar zeer strenge moederfiguur op haar had, tot het punt dat "de invloed zo sterk was dat Wharton haar leven wijdde aan het creëren van personages die een wraak op haar waren: ongevoelige dames, niet in staat de wereld te begrijpen en vast te zitten in het verleden."

Edith Warton The Reef Vertaald door Ainize Salaberri. Alianza 328 pagina's 23,95 euro

Andere tijden Vertaald door Yannick Garcia. Comanegra 280 pagina's 19,90 euro

Mevrouw de Treymes. Vertaald door Carlos Burgemeester. Ediciones Invisibles . 130 pagina's. 15 euro.