Dit is de eerste grote tentoonstelling van de belangrijkste (en meest geprezen) nog levende Amerikaanse kunstenaar in Spanje.

Barbara Kruger (VS, 1945) is 80 jaar oud, maar ze heeft nog steeds dezelfde frisheid en klinische blik als toen ze bijna vijftig jaar geleden begon met haar plak- en collagewerk. Vooral omdat ze nog steeds de spijker op de kop weet te slaan met de meest accurate woorden . Daarom worden haar anti-consumentistische boodschappen, haar boodschappen voor gendergelijkheid en haar boodschappen tegen kolonialisme op een rode achtergrond nog steeds zo vaak gekopieerd. Waren ze ooit vinyl, nu heeft ze geen probleem met digitaal. En vertrouwde ze vroeger op reclamejargon, nu heeft ze geen scrupules meer over het politieke en boze jargon van internet.

"Ik shop dus ik besta", haar meest iconische werk, maakt al deel uit van het populaire vocabulaire. "Geef niets toe, geef iedereen de schuld, wees bitter" zou het T-shirt van de nieuwe politiek van haar land (en andere) kunnen zijn, hoewel er in de tentoonstelling niets specifieks over de Amerikaanse president te vinden is . Dat is echter niet nodig. Sommige woorden zeggen alles, zoals ze een paar weken geleden in een interview met deze krant opmerkte: "Democraten, mensen van links, denken vaak dat Trump een idioot is . Maar nee, Trump is geen idioot; hij is een briljante communicator en verkoper . Hij heeft wraak, woede en vernietiging aan veel mensen in de Verenigde Staten verkocht. En veel mensen hebben gekocht wat hij verkocht. Trump liegt natuurlijk, maar hij liegt heel goed. Dat is het probleem." En ze gebruikte het woord dat het beste bij Trumps angsten paste: " Loser ".

Ondanks haar relevantie in de hedendaagse kunstwereld sinds de jaren tachtig, is haar werk nog nooit zo krachtig gepresenteerd op Spaanse bodem als nu in het Guggenheim Museum in Bilbao, in de tentoonstelling Barbara Kruger: Another Day, Another Night , die aanstaande dinsdag opent en de toeschouwers verrast met enorme, meeslepende vinyls, video's en heel veel woorden. De kunstenaar was niet aanwezig bij de perspresentatie, maar werkte wel nauw mee aan de tentoonstelling.

"Trump liegt, maar hij liegt heel goed. Dat is het probleem." En ze gebruikte het woord dat Trumps angsten het beste weergaf: "loser".

"Er zijn twee belangrijke aspecten aan Krugers werk. Ten eerste keert ze voortdurend terug en heroverweegt ze haar werk. Ze maakte de paste-ups veertig jaar geleden en is er nu in geslaagd ze digitaal te brengen", zegt Lekka Hileman Waitoller, curator van deze tentoonstelling, over het vermogen van de kunstenaar om zich aan te passen aan veranderende tijden. "En dan is er nog de relevantie van de inhoud. Ze vindt de juiste woorden om de kijker bij verschillende onderwerpen te betrekken. En dit zijn meeslepende, zeer boeiende werken die ook een intellectuele oefening vereisen. Het is een tentoonstelling om te lezen, over na te denken en te reflecteren", voegt Waitoller eraan toe.

Een tentoonstelling om te lezen

Ja, je komt naar deze tentoonstelling om veel te lezen. Op de muren, op het plafond en op de vloer (ook de architectonische ruimte speelt een belangrijke rol). De Guggenheim -directeur zelf, Miren Arzalluz , benadrukte de politieke toespraken, reclameslogans en religieuze doctrines (ze deed dat opnieuw in het Baskisch en Spaans) die in de verschillende zalen aanwezig zijn en waar Kruger terechtkwam na jarenlang als grafisch ontwerper voor tijdschriften zoals Mademoiselle te hebben gewerkt in de late jaren 60. Ze was een van de kunstenaars die snel zag dat reclame en massamedia de kunst zouden veranderen , maar in plaats van zich te beperken tot reproducties van soepblikken, besloot ze dat haar ding taal zou worden. Ironisch, zuur , soms verwoestend, maar ook vaak vol tederheid en hoop .

De eerste ruimte opent de blik van de kijker op Krugers magnum opus, de beroemde slogans uit 1987 : "Ik koop, dus ik besta " ( geen commentaar ). De wanden van het werk zijn omringd door zijn plakplaatjes uit 1983, recent bewerkt met nieuwe teksten van internet. Geluid speelt ook een belangrijke rol in deze tentoonstelling – woorden als "Sorry ", "Hallo " en " Ik hou van je" bereiken plotseling het oor van de kijker zonder te weten waar ze vandaan komen – zoals gebeurt met een scherm waarop puzzelstukjes worden gelegd.

We gingen verder en kwamen een enorme videocollage tegen waarin woorden – hij speelt overigens veel met talen, en er zijn woorden in het Spaans, Baskisch en Engels – reflecteren op censuur , zelfcensuur (wat altijd veel erger is) en de stortvloed aan informatie waar we allemaal dagelijks mee te maken hebben. Er zijn ook pratende katten te zien en een kat die vastzit in een toilet (maar wel een comfortabele).

Meer geweerschoten in de volgende ruimte, met verschillende zeer grote schermen en het woord Waarheid dat een hele muur in beslag neemt. De curator legt uit: "Het is een werk uit 2024, een tijd waarin het lijkt alsof de waarheid tegenwoordig ter discussie staat. Het is een reflectie op nepnieuws, het niet weten waar informatie vandaan komt, op corruptie... " Dit grote woord gaat vergezeld van teksten en afbeeldingen die verwijzen naar onze data (één oog, één vingerafdruk) die iedereen nu heeft (waar is de veiligheid?), naar het recht op abortus , met de beroemde boodschap "Je lichaam is een slagveld", of naar die "Geef niets toe" waar veel politici zich nu aan vastklampen. Kruger is 80 jaar oud, maar hij weet vrij goed wat er speelt.

De oorlog, de oorlog

Twee laatste zalen zijn te bereiken via een gang waar ze ook Baskische woorden heeft geïntroduceerd als knipoog naar Bilbao en Baskenland, evenals teksten van schrijvers zoals James Baldwin en Roland Barthes . Het is een tentoonstelling met veel literatuur, zoals die zaal met een citaat van Virginia Woolf over genderongelijkheid tegenover een Bijbelse tekst (I Korintiërs), onder de vloer nog een citaat uit Orwells 1984, en een paneel dat de hele zaal markeert die ons toeschreeuwt over oorlogen ( oorlogstijd, oorlogsmisdaad, oorlogsspel, bendeoorlog, burgeroorlog, heilige oorlog ...) geschreven door Kruger zelf. Daartegenover staat een andere tekst van de kunstenaar, vertaald in het Baskisch, waarin je zinnen kunt lezen als "uiteindelijk wordt alles vergeten, uiteindelijk wordt alles vergeven, uiteindelijk komt alles goed ."

Hoop, aanwezig in het gedicht "Another, another ", eindigt in de laatste zaal met nog een paar klappen van de kunstenaar aan de wereld waarin we leven. Eén, aan het nationalisme met de uitdrukking "Ons volk" op de vloer. "Het is die confrontatie : ons volk is beter dan het jouwe, ons volk ruikt zelfs beter dan het jouwe. Kruger vestigt de aandacht op het geweld en de woede van de huidige politieke retoriek," zegt Waitoller.

En zelfs nieuwe technologieën blijven niet gespaard, hoewel de kunstenaar er ook mee werkt. Omdat ze de vele positieve kanten kent, maar ook de schaduwkanten . Haar nieuwste werk, Entitled Connect , is dan ook een soort mobiele telefoon waarop allerlei apps met namen als 'sexting', 'schaamte', 'controle', 'arrogantie', 'onwetendheid' en 'spam' te zien zijn.

Kruger is al ver in de tachtig en kent de wereld waarin ze zich beweegt (en de gevaren en onzin ervan) heel goed . Dat is het gevoel dat je krijgt bij een bezoek aan deze tentoonstelling, die niet via de ogen binnenkomt, maar juist dieper ingaat op de grijze massa van ieder mens. Hier is een reflectie die ze maakte in het interview voor deze krant over de kracht van beelden (en waarom ze niet gefilmd wilde worden): "Ik denk dat het vasthouden van een camera voor iemand anders heel krachtig is, omdat het je vastlegt; in zekere zin neemt het de overhand. De ironie is dat mensen tegenwoordig graag foto's van zichzelf maken , selfies nemen; je kunt geen museum bezoeken zonder camera's te zien. En ik denk dat ik daar voorbij kan komen . Ik hoef geen zichtbaar gezicht te worden ; het is mijn werk dat gezien moet worden, niet ik." Misschien moeten we meer aandacht besteden aan deze reflecties.