Medellín bereidt zich voor op het vieren van het Internationale Tangofestival van 2025 op de klanken van Carlos Gardel.

Op 24 juni 1935 kwam Carlos Gardel om het leven bij een vliegtuigongeluk in Medellín. Die dag was de stad niet alleen getuige van een tragedie, maar bezegelde ze ook voor altijd een emotionele en culturele band met de tango.

Negentig jaar later bereidt Medellín zich voor om het leven en de erfenis van Zorzal Criollo te vieren met de 19e editie van het Internationale Tangofestival , dat zal plaatsvinden van 24 tot en met 30 juni 2025 en gratis toegankelijk is.

Meer dan 40 gratis activiteiten, internationale en lokale artiesten, zang- en danswedstrijden, masterclasses en de traditionele Tangovía in Manrique transformeren de stad in een bruisend podium waar de tango op elke straathoek weerklinkt.

In gesprek met Viviana Jaramillo, artistiek directeur van het festival, is het duidelijk dat Medellín niet alleen de tango herdenkt: de stad vindt de tango opnieuw uit en omarmt deze als onderdeel van haar diepste identiteit.

"Medellín is, net als Buenos Aires, een stad van migranten geweest. Tangoteksten vertelden de emoties van degenen die er aankwamen op zoek naar een beter leven", legt Jaramillo uit. Dit gedeelde DNA, in combinatie met Gardels dood, smeedde een bijna mystieke band met het genre.

Terwijl de tango in Argentinië een periode van crisis doormaakte, bleef de tango in Medellín springlevend in huizen , buurtwinkels en het openbaar vervoer.

"Gardel is een deel van ons hart geworden, en die traditie wordt nog steeds van generatie op generatie doorgegeven", zegt de directeur ontroerd. Tegenwoordig is Medellín een stad waar vierjarigen tango dansen en vijftienjarigen hem met passie zingen.

Elke editie van het festival is opgebouwd rond een centraal thema. Dit jaar vormt het eerbetoon aan de 90e sterfdag van Gardel de rode draad in het programma. Maar naast de eerbetonen biedt het festival een evenwichtige blik op traditie en avant-garde.

"Tango is geëvolueerd. We hebben het gecombineerd met elektronische geluiden, nieuwe instrumenten en ook nieuwe stemmen, vooral die van vrouwen", zegt Jaramillo.

Een voorbeeld van deze diversiteit is te zien op de zondag van het festival. De Uruguayanen Lázaro Cócaro en Camilo Vega spelen traditioneel repertoire op hetzelfde podium; vervolgens verkennen groepen zoals LPS en MUTAR de fusie van tango en elektronische muziek; en tot slot waagt Franco Luciani's trio zich aan tango en mondharmonica.

Deze balans stelt nieuwe generaties niet alleen in staat tango te benaderen, maar vergroot ook de creatieve mogelijkheden van het genre. "Tango's die in 1920 werden gecomponeerd, klinken vandaag de dag nog steeds relevant omdat ze de menselijke conditie aanspreken . Het verschil is dat we nu meer instrumenten hebben om ze vanuit een ander perspectief te benaderen", aldus de regisseur.

Een van de meest verwachte evenementen is de terugkeer van Tangovía in Manrique, een betekenisvolle reis waarbij de straten een dansvloer worden.

Andere locaties zijn het theater Pablo Tobón Uribe, het openluchttheater Carlos Vieco, het klooster van San Ignacio en natuurlijk Plaza Gardel, gelegen naast de luchthaven Olaya Herrera, waar Gardel stierf.

Dit plein bewaart niet alleen de herinnering: het is een levend altaar. Op 24 juni vindt hier het gala "Gardel, 90 jaar eeuwig lied" plaats en op 30 juni vindt het slotconcert plaats.

Viviana Jaramillo benadrukt dat het festival niet alleen een spektakel is, maar ook een educatief initiatief. Er zullen masterclasses worden gegeven in muziek, dans en zang, onder leiding van gerenommeerde nationale en internationale artiesten. Daarnaast werd er 200 miljoen pesos toegekend aan meer dan 30 lokale artiesten die aan het programma zullen deelnemen.

Als je het over tango in Medellín hebt, heb je het ook over plekken die de tand des tijds hebben doorstaan. Een van de meest iconische is de Alaska bar in de wijk Manrique.

Het werd 88 jaar geleden opgericht en is een toevluchtsoord voor tangoliefhebbers en een getuige van liefde, vreugde en nostalgie. Gustavo Rojas, de huidige eigenaar, beschrijft het als "een plek waar de geschiedenis niet wordt vergeten en wordt doorgegeven aan nieuwe generaties."

"Het café verbindt mensen. Bezoekers vinden er altijd wel iemand om mee te praten over tango, mee te dansen, een herinnering of een liedje te delen", zegt Rojas.

Daar zie je vaak spontane dansers die, op het ritme van een bandoneon, hun dansschoenen uit hun tas pakken en de geïmproviseerde dansvloer opgaan. Dit soort podia houden de cultuur levend, ook buiten de festivalkalender.

Het Alaska is gevestigd op een van de belangrijkste tangoplekken van de stad: Carrera 45. In de jaren 70 waren hier meer dan 20 zaken met een tangothema gevestigd.

Een andere grote trekpleister is Bar Málaga, gelegen in het stadscentrum, aan de Avenida Boyacá en Calle 51. De bar, opgericht in 1957 door Gustavo Arteaga, heeft een sfeer die doet denken aan het Buenos Aires van midden 20e eeuw.

Daar kun je luisteren naar tango's op vinyl, oude foto's bekijken, verhalen horen terwijl je een drankje drinkt en het grootste respect voor de erfenis van het genre in je opnemen.

Het wordt gezien als een levend museum van de tango en de nostalgische inrichting maakt deel uit van het ritueel waar veel muziekliefhebbers, toeristen en kenners van genieten.

Bij Bar Málaga dans je, maar vooral luister je. Dat is het uitgangspunt. De plek heeft zich gevestigd als een van Medellíns tempels van urban music, waar generaties fans samenkomen om in aandachtige stilte de tango te eren.

Eigenaar Gustavo Arteaga jr. heeft de oorspronkelijke essentie van de ruimte levend gehouden en actief luisteren gepromoot als een daad van cultureel verzet. Málaga is meer dan een bar: het is een bedevaartsoord voor wie begrijpt dat tango ook geëerd kan worden door middel van contemplatie.

Marco Blandón, een gerenommeerd bandoneonist uit Medellín, herinnert zich zijn eerste kennismaking met tango. "Ik was gitarist. Een vriend gaf me een plaat van Astor Piazzolla, en vanaf dat moment was ik helemaal weg van dat geluid . Het duurde bijna tien jaar voordat ik een bandoneon kreeg, maar het was het waard," zegt hij. Tegenwoordig is hij een van de muzikanten die baat heeft gehad bij het educatieve programma van het festival.

"Tango brengt allerlei gevoelens over. Het heeft technische complexiteit, maar ook een grote emotionele kracht. Dat maakt het uniek", legt Blandón uit, die benadrukt hoe het festival de oprichting van groepen motiveerde, toegang bood tot masterclasses met internationaal gerenommeerde artiesten en de lokale muziekbeweging een boost gaf.

Toen hij begon, waren er slechts een of twee tango-orkesten in de stad. Tegenwoordig zijn er meer dan zeven, en meer dan tien dansgezelschappen, een teken van de impact van het festival als artistieke broedplaats.

Tango, van oudsher gemasculiniseerd, beleeft nu een vrouwelijke heropleving. Het Medellín Festival is een inclusief platform waar vrouwen een centrale rol spelen.

"Tegenwoordig leiden vrouwen festivals, geven ze les, componeren ze en zingen ze krachtig. We eisen geen ruimte meer op; we bewonen die met al ons artistieke vermogen", zegt Jaramillo.

De juryleden van de danswedstrijd van dit jaar zijn overwegend vrouwen. Hetzelfde geldt voor de zangwedstrijd. Ook tangohistoricus Laura Bedoya zal als spreker aanwezig zijn.

"Dit festival is voor ons een plek om een ​​nieuwe geschiedenis te schrijven vanuit het perspectief van vrouwen. En tango is een genre dat zich daartoe leent. Het stelt ons in staat om te vertellen hoe onze maatschappij er vandaag de dag uitziet", voegt de directeur er vastberaden aan toe.

Voor Viviana Jaramillo is het leiden van het Internationaal Tangofestival meer dan een baan: het is een passie. Haar geschiedenis met het genre begon toen ze haar grootouders zag dansen, en sindsdien is ze er niet meer mee gestopt. Als professionele tangodanseres met meer dan 20 jaar ervaring heeft ze het festival naar een hoger niveau getild.

De uitdaging is nu, zegt ze, om meer vooruit te plannen om de internationale positionering te versterken. "De tangowereld beweegt heel ver vooruit. Het festival aankondigen zodra de huidige editie is afgelopen, is essentieel om meer mensen te motiveren hun reis naar Medellín te plannen", stelt ze.

Want deze stad luistert niet alleen naar tango: ze ademt, beleeft en projecteert het . Dit jaar zal Medellín, met Gardels herinnering als leidraad, opnieuw zijn tangohart doen ontbranden met een festival dat nostalgie viert , maar ook de toekomst. Een festival dat gedanst, gezongen, beluisterd en vooral gevoeld wordt.

ANGELA MARÍA PÁEZ RODRÍGUEZ - SCHOOL VOOR MULTIMEDIAJOURNALISTIEK EL TIEMPO.