Voor ons: de grote man gezien vanaf de punt van het potlood (***)

Het ergste dat een biografische film (of kortweg biopic) kan overkomen, is dat het eruit gaat zien als een biografische film. En het probleem is niet zozeer de geveinsde plechtigheid – en dat ook nog – of het feit dat het altijd (of bijna altijd) over mannen gaat die noch koken noch luiers verschonen – en dat ook nog – of de bedrieglijkheid van de constructie van de mythe – en dat ook nog –, maar het absolute gebrek aan interesse of spanning. Een biopic (biografische film) is in de oorspronkelijke en zelfs etymologische zin een hagiografie. Dat wil zeggen, een geschrift (graphos) van een heilige ( hagios ). Daarom zijn ze zo lui, omdat het beginpunt al een einde aankondigt waarin niets meer mis kan gaan. Het is opvallend dat de biopic in zijn meest robuuste en gangbare betekenis van het woord, die enkel over dat leven gaat, doorgaans zo heerlijk dood is. Maar er is iets nog ernstigers: de biopic in een tijd van feestvreugde, in een voortdurende herdenking. Die veroorzaken schade. Het is dan ook beangstigend dat midden in het Castelaojaar (de 75e verjaardag van zijn dood) iemand het aandurft om een ​​film te maken over iemand die wordt beschouwd als een van de grondleggers van het Galicische nationalisme. En om al het bovenstaande is een film als Before Us zo verrassend, en dat is maar goed ook, dat hij niet alleen de klassieke en meest rigide opvatting over het genre verstoort en zelfs weerlegt, maar, nog belangrijker, het genre tot leven wekt, het tot een gedeeld onderwerp maakt, tot het lijden van iedereen, tot het leven van het leven zelf.

De film neemt twee momenten uit Castelao's biografie en transformeert ze tot de gedaante van een man en een vrouw. Want in werkelijkheid gaat de film over een gedeelde liefde, over een stel, over Castelao en Virxinia Pereira. Voordat we vertellen wat er in 1918 gebeurde, toen de verteller, essayist, toneelschrijver, cartoonist, arts en politicus zijn ambtelijke baan in Pontevedra opzegde om als arts in Rianxo te gaan werken tijdens de Spaanse griep-epidemie. Het vertelt dit verhaal en wat er in 1929 gebeurde toen het echtpaar, na het verlies van hun zoon, naar Bretagne reisde. Het eerste verhaal is dat van een man die door iedereen als een held wordt beschouwd, maar die alleen door hem wordt gezien. Het tweede verhaal gaat over twee diepgewonde en eenzame mensen, die echter alleen staan ​​in een gedeelde blik en daardoor door elkaar worden bewoond. Net als de twee beschreven momenten.

Vervolgens slaagt Huerta erin om, in een afgemeten en bijna geluidloos schrift van Pepe Coira, met dezelfde minimalistische en precieze penseelstreek die Castelao in zijn tekeningen gebruikte, het moment van twijfel, dit mythische moment van een, als je het zo wilt noemen, intieme revolutie weer te geven. De film, die niets meer is dan een gebaar, legt in zijn noodzakelijkerwijs ingetogen manieren, in de nauwelijks aangegeven gesprekken, in een diepgaande en innerlijke cinema, de kracht van een verhaal af dat, in plaats van alleen maar de figuur van de hoofdpersoon dichterbij te brengen, hem verklaart in zijn meest voorkomende motieven, in zijn rechtvaardige daden, in zijn kalme manier van lopen.

In zijn eerste film, Olvida Monelos , vertelt Huerta over de vergeten herinnering aan een rivier die verborgen ligt onder de fundamenten van de stad A Coruña. De beschrijving van die stroom die van tijd tot tijd overstroomt, was het excuus om een ​​diepgaand, innerlijk verslag te construeren van alles wat vergeten en, ondanks alles, pijnlijk aanwezig was. Iets van die drang om het onbeschrijfelijke te beschrijven bleef intact in zijn volgende film, O corpo aberto. Zelfs al is de vorm veranderd. De eerste was een productie die aandacht besteedde aan de terugkerende cinema die het midden houdt tussen fabel en document (of, meer klassiek, documentair). In het volgende deel was alles van tevoren opgebouwd en gezegd in de veronderstelde rigiditeit van een script. En toch hadden we allemaal hetzelfde: een verborgen kanaal dat alles verstoort, alles verandert en alles in twijfel trekt. Als we nog een stap verder gaan, is het relevant om naar die andere wereld te kijken, die verborgen en zelfs verduisterd wordt door clichés, grootse eerbetonen, institutionele jubilea en biopics. En die wereld heeft te maken met de waarheid van een geleefd leven. Het tegenovergestelde van een biopic is een man gezien door de lens van een eenvoudig potlood.

—

Regie : Ángeles Huerta. Uitvoerders : Xóan Fórneas, Cristina Iglesias, Nancho Novo, Aldám Santos Vilela. Duur: 84 minuten. Nationaliteit : Spanje.