In hoeverre slaagt Colombia erin het gat in de export van olie en steenkool te dichten door andere goederen te verkopen?

Na drie jaar van beslissingen tegen de sectoren die verantwoordelijk zijn voor Colombia's twee belangrijkste exportproducten, olie en steenkool , is het idee dat het verlies in deze sectoren gecompenseerd zal worden door andere producten, verre van realistisch. Dat blijkt uit een analyse van het lot van de totale verkoop van goederen aan het buitenland gedurende die periode.

De grootste exporteur van Colombia is aardolie en aardolieproducten, goed voor 30 procent van het totaal in 2024. Steenkool (alle soorten steenkool, cokes en halfcokes) staat op de tweede plaats, met een aandeel van 14 procent vorig jaar.

Hoewel er maatregelen worden genomen om deze activiteiten te verzwakken – met als doel hun afhankelijkheid van zowel buitenlandse handel als de economie in het algemeen te verminderen – is er in deze periode sprake geweest van een aanzienlijke daling van de export van olie en steenkool , terwijl andere exporten juist zijn toegenomen. Op het eerste gezicht is dit het verwachte effect voor een economie die groeit dankzij diversificatie en op weg is naar een schonere economie.

De realiteit laat echter zien dat de totale Colombiaanse export van goederen daalt . De vraag rijst dan of de groei van de export, met uitzondering van olie en steenkool, de leemte opvult die ontstaat door de daling van de vraag naar deze mineralen, zoals de regering voorstelt.

Het antwoord ligt in de resultaten van de Colombiaanse verkoop in het buitenland in de afgelopen jaren. Deze analyse laat het volgende zien:

Sinds de 12 maanden tot en met augustus 2022 is de jaarlijkse export van steenkool en olie gedaald van 53,4 procent van het totaal destijds naar slechts 41,1 procent in het jaar tot en met april vorig jaar. Dit is precies zoals de regering met haar overgangsbesluiten zou willen bereiken.

Volgens de regering zou, als dit beleid werkt en er een daling optreedt in de mijnbouw en energieproductie, de economische reconversie zich moeten vertalen in de versterking van andere activiteiten, zoals de extra productie die voortkomt uit het beloofde herindustrialisatieproces . Volgens Bruce Mac Master, voorzitter van de Nationale Ondernemersvereniging van Colombia (Andi), "hebben we de afgelopen jaren een aanzienlijk verlies aan dynamiek ervaren in de industriële sector, zoals in de meeste Colombiaanse productiesectoren."

Officiële cijfers van Dane laten dit zien: over het volledige jaar tot en met april vorig jaar daalde de productie in de industrie met 4,9 procent vergeleken met de twaalf maanden tot en met augustus 2022 , toen het herindustrialisatiebeleid van start ging.

Ondertussen daalde de jaarlijkse export van steenkool, olie en daarvan afgeleide producten van $ 29,349 miljard in het jaar eindigend in augustus 2022 naar $ 20,507 miljard in het jaar eindigend in april 2025. De daling bedraagt ​​$ 8,841 miljard, oftewel meer dan 30 procent.

Alleen al in de olie- en petroleumproductensector bedroeg de daling $ 4,387 miljard, een daling van 23 procent , terwijl die in de kolensector $ 4,455 miljard bedroeg, een daling van 42 procent. "Sectoren die toonaangevend waren geweest in het functioneren van onze economie," zegt Mac Master, "werden gekweld door een ideologisch discours."

Sergio Cabrales, hoogleraar, onderzoeker en adviseur in de mijnbouw- en energiesector, geeft aan dat zowel de export van olie als van steenkool is beïnvloed door prijsdalingen .

"De prijs van steenkool in Rotterdam", herinnert Cabrales zich, "was in 2022 hoger dan $ 450 per ton, met een jaarlijks gemiddelde van $ 350 per ton. Momenteel liggen de prijzen rond de $ 100."

Naast de daling van de dollarwaarde van deze buitenlandse verkopen, ligt het dagelijkse volume aan geëxporteerde olie en derivaten dit jaar tot nu toe 3,2 procent lager dan in 2022. Voor steenkool ligt dat volume 35,4 procent lager in tonnen per dag.

Volgens Cabrales zijn de kolen- en olieproductie ook beïnvloed door interne factoren, zoals aanvallen op en blokkades van de infrastructuur voor kolentransport, "met name de Cerrejón-trein, de Caño Limón-Coveñas-pijpleiding en de Bicentenario-pijpleiding."

Door deze daling in de mijnbouw- en energieverkoop steeg de Colombiaanse export van alle overige goederen naar het buitenland van $ 25,657 miljard per jaar in augustus 2022 tot $ 29,357 miljard per jaar afgelopen april. Dit vertegenwoordigt een groei van $ 3,7 miljard, oftewel 14,4 procent, over die bijna drie jaar .

Javier Díaz, voorzitter van de Nationale Vereniging voor Buitenlandse Handel (Analdex), legt uit dat " de toename van onze export (niet-mijnbouwproducten en energieproducten) grotendeels te danken is aan wat er op de internationale markten is gebeurd : een grotere vraag, stijgende prijzen en de zoektocht naar nabije leveranciers. Dit alles heeft ons in staat gesteld te groeien, met name in landbouwproducten en agro-industriële producten."

Koffie speelt een belangrijke rol in dit resultaat, met een combinatie van aanzienlijke productievolumes en recordprijzen op internationaal niveau. Mac Master merkt hierover op dat, gezien de groei van deze sector, "die enorm afhankelijk is van internationale omstandigheden... de Federatie gelukkig heeft gereageerd en we hebben kunnen profiteren van de goede prijzen . Anders zou Colombia in nog grotere problemen zijn gekomen dan nu het geval is."

De stijging in de export van andere goederen dan olie en steenkool dekt echter nog niet eens de helft van het gat dat is ontstaan ​​door de prijsdaling van deze mineralen . Voor elke dollar die werd gewonnen met de export van andere goederen, ging er $ 2,40 verloren aan de verkoop van steenkool, olie en daarvan afgeleide producten.

Ook als we rekening houden met de export van diensten, zien we een groei van 1,367 miljard dollar per jaar van 2022 tot november 2024 (de meest recente gegevens van Dane die beschikbaar zijn). Als we dat optellen bij de groei van energiegoederen (niet afkomstig uit de mijnbouw) , is dat niet genoeg om het gat te dichten dat ontstaat door olie en steenkool .

Voor Cabrales gaat het "niet om het compenseren van verliezen door olie en kolen, maar om het herstellen van de inkomsten uit de mijnbouw- en energiesector door interne factoren aan te passen en de toegevoegde waarde van de export in alle sectoren te vergroten ."

Kortom, de groei die nodig is om de daling van de olie- en kolenprijzen te compenseren, blijft achter en zou 138 procent hoger moeten liggen dan tot nu toe is waargenomen. Dit is niet om de totale waarde van de export te laten groeien, maar om deze op zijn minst op peil te houden .

In totaal exporteert Colombia, na optellen en aftrekken, nu jaarlijks 5,141 miljard dollar minder (9,3 procent minder) van elk product dan drie jaar geleden, omdat de daling van olie en steenkool meer dan twee keer zo groot is als de groei van andere producten .

Gedurende de gehele onderzochte periode is er wat betreft de export dus geen sprake van transitie, geen substitutie, geen compensatie.

Dan rijst de vraag wat er gedaan kan worden om ervoor te zorgen dat de export van andere door Colombia geproduceerde goederen de situatie kan compenseren als het idee om de belangrijkste mijnbouw- en energieproducten te verlaten, blijft bestaan.

Volgens Díaz "moeten we een exportstrategie ontwikkelen die, door de logistiek te vereenvoudigen en de kosten te verlagen, nieuwe bedrijven de mogelijkheid biedt de exportmarkt te betreden en hun buitenlandse verkoop te vergroten."

Volgens de president van Analdex staat Colombia niet bekend als een exportland en zijn er maar weinig bedrijven die zich hiermee bezighouden. " Ondanks het feit dat er 9.000 bedrijven als exporteur geregistreerd staan, zijn er slechts 411 goed voor 90 procent van de totale export . Bovendien is onze export per hoofd van de bevolking erg laag. Colombia zou ongeveer $ 100 miljard moeten exporteren, maar wij halen amper $ 50 miljard."

De vakbondsleider stelt daarom voor dat de exportstrategie de verkoop in het buitenland winstgevender moet maken dan de verkoop op de binnenlandse markt. Dit zou bereikt kunnen worden, zegt hij, "door de logistieke kosten te verlagen, die momenteel 17,9 procent van de productprijs bedragen, terwijl onze concurrenten gemiddeld 9,5 procent betalen . Deregulering, vereenvoudiging en facilitering zouden de sleutel moeten zijn. Het hebben van elektronische processen en procedures, met digitale documenten, controles aangestuurd door technologie en kunstmatige intelligentie, behoren tot de taken."

Hij voegt eraan toe dat inlichtingendiensten en commerciële en gezondheidsdiplomatie nodig zijn om de kansen die de huidige situatie biedt te benutten.

Hoewel de stopzetting van de mijnbouw- en energieactiviteiten een merkbaar effect op de export heeft, zijn er ook zorgen geuit over de gevolgen voor de werkgelegenheid, lagere belasting- en royaltybijdragen en lagere aankopen van goederen en diensten in de regio's en gemeenschappen.

De afname van activiteiten gerelateerd aan de twee belangrijkste exportproducten, steenkool en olie, creëert een domino-effect, omdat ze altijd al de daarmee verbonden productieketens hebben bevorderd . Er zijn ook zorgen over het lot van sociale en milieu-investeringen.

Volgens Frank Pearl, voorzitter van de Colombiaanse Olie- en Gasvereniging (ACP), bedroegen de bijdragen van de olie- en gaswinnings- en productie-industrie in Colombia 25,7 miljard pesos in 2023, rekening houdend met inkomstenbelasting, royalty's, economische rechten en andere belastingen, en worden ze geschat op 24,1 miljard pesos in 2024.

Volgens de manager is "de daling het gevolg van een lagere productie, lagere prijzen en hogere productiekosten ."

Wat betreft werkgelegenheid merkt de ACP op dat de olie-industrie in 2024 360.000 directe en indirecte banen zal behouden. Maar nu " voorspelt de dalende trend in investeringen een negatieve impact op de werkgelegenheid, met name op de werving van lokale arbeidskrachten ", aldus Pearl.

Er is ook een aanzienlijke impact op de buitenlandse directe investeringen die Colombia ontvangt. Volgens de betalingsbalans van de Bank van de Republiek daalden deze investeringen in totaal van $ 17,182 miljard in 2022 naar $ 14,269 miljard in 2024, een jaarlijks verlies van $ 2,913 miljard, oftewel 17%. Het is echter opvallend dat een vijfde van dit verlies door de oliesector werd gedragen , hoewel het vermeldenswaard is dat de overige vier vijfde van de daling van de buitenlandse investeringen te wijten is aan andere sectoren van de economie.

De regering heeft al berekend welke daling de olieprijs zal doormaken, en het begrotingskader op middellange termijn bevestigt het pad dat de regering voorziet van steeds minder productie : van een berekende winning van gemiddeld 764.000 vaten per dag voor dit jaar, zal dat volgend jaar slechts 757.000 vaten zijn en in 2037 naar verwachting 736.000, zonder dat er significante vooruitgang wordt geboekt wat betreft de vermindering van de binnenlandse vraag.

Dezezelfde doelstelling om erosie tegen te gaan, wordt weerspiegeld in het feit dat tussen 2023 en maart van dit jaar het aantal nieuwe contracten in Colombia nul bedroeg, vergeleken met 185 in Brazilië en 13 in Peru , volgens een overzicht van de ACP voor dezelfde periode. Volgens de analyse van deze vereniging herstellen de investeringen in exploratie en productie zich wereldwijd, met een nadruk op offshoreprojecten en het gebruik van fracking , maar ook met Latijns-Amerika in een leidende rol.