González de Echávarri, neuroloog: "Fibromyalgie is niet iets dat mensen verzinnen, noch iets psychologisch; er is sprake van een verandering"

Ter gelegenheid van Wereldfibromyalgiedag, die op 12 mei wordt gevierd, publiceerde neuroloog en wetenschapsdocent Chema González de Echávarri een video op sociale media waarin hij enkele van de stigma's ontkracht die nog steeds rond deze ziekte hangen. Door middel van een grondige analyse presenteert de specialist verschillende soorten afwijkingen die de wetenschap heeft vastgesteld bij patiënten met deze diagnose. Zijn doel is duidelijk: licht werpen op de biologische dimensie van een aandoening die vaak wordt gebagatelliseerd of zelfs in twijfel wordt getrokken vanwege de schijnbare onzichtbaarheid ervan.

Een van de meest opvallende aspecten, zoals de neuroloog zelf uitlegde, is de rol van het centrale zenuwstelsel. Volgens González de Echávarri ervaren mensen met fibromyalgie een overprikkeling in de pijnverwerking. Dit betekent dat, zelfs als de pijnprikkels mild zijn, "de hersenen overreageren". Hij voegt eraan toe dat er een verandering is in de remmende mechanismen van pijn, waardoor het lichaam deze schadelijke signalen niet goed kan reguleren.

Een ander punt dat de neuroloog aankaart, is de disbalans in de hersenchemie. Hij legt uit: "Er zijn veranderingen gevonden in de secretie van glutamaat, substantie P, dopamine, serotonine en noradrenaline", allemaal stoffen die direct betrokken zijn bij pijnmodulatie. Juist deze disbalansen helpen ons te begrijpen waarom het ongemak dat patiënten ervaren niet subjectief of denkbeeldig is, maar eerder een meetbare neurochemische weerspiegeling heeft.

De expert wijst er ook op dat onderzoek genetische en epigenetische variaties heeft aangetoond bij mensen met fibromyalgie. Deze veranderingen beïnvloeden genen die betrokken zijn bij het transport van neurotransmitters zoals dopamine en serotonine, evenals andere genen die betrokken zijn bij de reactie op stress, ontstekingen en pijn. Dit versterkt de hypothese dat de ziekte niet reageert op één enkele factor, maar eerder op een combinatie van genetische aanleg en externe triggers.

Een van deze triggers zou verband kunnen houden met de hypothalamus-hypofyse-bijnieras, een van de belangrijkste hormonale regulatieroutes van het lichaam. Bij patiënten met fibromyalgie is er sprake van een abnormale reactie in de secretie van cortisol, het stresshormoon. Deze disfunctie kan bijdragen aan chronische pijn en het optreden van andere symptomen, zoals extreme vermoeidheid of een constant gevoel van alertheid.

González de Echávarri vermeldt ook tekenen van lichte ontsteking in het lichaam van de patiënten. Sommige studies hebben verhoogde niveaus van pro-inflammatoire cytokines in zowel plasma als hersenvocht aangetoond, wat wijst op aanhoudende immuunactivatie. Bovendien zijn er eiwitten geïdentificeerd die verband houden met neuronale schade, zoals neurofilamenten, wat het idee van een organische basis voor de ziekte verder versterkt.

Het autonome zenuwstelsel, verantwoordelijk voor onwillekeurige functies zoals hartslag en slaap, lijkt ook veranderd te zijn bij mensen met fibromyalgie. Dit zou volgens de neuroloog de verscheidenheid aan symptomen kunnen verklaren die patiënten ervaren. Deze omvatten slaapproblemen, vermoeidheid en cognitieve problemen. In dit laatste deel noemt González de Echávarri de bekende "hersenmist", een gevoel van verwarring of mentale traagheid dat het geheugen, de aandacht en de snelheid van informatieverwerking beïnvloedt.

De uiteindelijke boodschap van de communicator is duidelijk. "Er is een verandering in de centrale verwerking van pijn, en dat is niet iets puur psychologisch of iets wat mensen verzinnen." Fibromyalgie is, in zijn woorden, "een zeer complexe neurobiologische entiteit, waarvan ik zeker weet dat we nog niet eens de helft weten van wat er gaande is."