Een nieuw boek zou kunnen verklaren waarom zoveel seriemoordenaars uit één deel van het land kwamen
Schrijfster Caroline Fraser groeide op in de jaren 60 en 70 op Mercer Island in de staat Washington en raakte eraan gewend mensen te horen piekeren over waarom de Pacific Northwest zo'n broeinest van beruchte seriemoordenaars was. Van Ted Bundy tot Gary Ridgway, alias de Green River Killer, deze criminelen leken een mysterieus product van een specifieke plaats en tijd, maar waarom? Fraser – die in 2018 de Pulitzerprijs won voor haar biografie van Laura Ingalls Wilder – had zo haar eigen redenen voor haar ontevredenheid over haar geboorteplaats, met name een dominante christenwetenschapper als vader, die ze zelf graag wilde elimineren. Toen ze zich tijdens de pandemie eindelijk toelegde op het onderzoeken van deze regionale anomalie – onderdeel van een verbazingwekkende toename van seriemoordenaars in het hele land tussen 1970 en 1990 – stuitte ze op een alternatieve verklaring, een die, zo ontdekte ze, vooral relevant was voor de regio Seattle en Tacoma. Frasers nieuwe boek, Murderland: Crime and Bloodlust in the Time of Serial Killers , onderzoekt deze theorie over waarom haar jeugd zo'n opvallende bron van vreemde en extravagante misdaden was. Ik sprak met haar over haar ontdekking. Dit interview is bewerkt en ingekort voor de duidelijkheid.
Laura Miller: Er speelt van alles mee in Murderland. Je hebt de geschiedenis van Tacoma, Seattle en de rest van de Pacific Northwest. Je hebt je eigen geschiedenis, en dan zijn er nog de verhalen van al die criminelen en moordenaars. Maar er zit ook een onderliggende redenering achter die ik niet kende: de loodcriminaliteitshypothese. Kun je die toelichten?
Caroline Fraser: Ik realiseerde me niet toen ik aan dit boek begon dat de criminaliteit in de Verenigde Staten het hoogst was in de periode waar ik het over heb – eind jaren 60, de jaren 70, de jaren 80. Gewelddadige criminaliteit bereikte ongekende hoogten. En toen was er die abrupte daling in de jaren 90.
Een van de theorieën die recentelijk is ontstaan om die daling te verklaren, is de loodcriminaliteitshypothese. Blootstelling aan lood, vooral in de kindertijd, heeft een grote invloed op de ontwikkeling van de hersenen, met name die van mannen. Wat er kan gebeuren, is dat als je als jong kind aan lood wordt blootgesteld, je later, in je jonge volwassenheid, meer kans hebt op impulsiviteit en agressie. Je bent dan ook meer geneigd om geweldsdelicten te plegen.
Hoe werden mensen blootgesteld aan lood, en hoe werd die blootstelling later verminderd?
In de jaren 70 werd lood uit verf verwijderd, maar de belangrijkste manier waarop de meeste mensen aan lood werden blootgesteld, was via loodhoudende benzine. Lood bestond al sinds de jaren 20, maar als je bedenkt, vooral in dit land, de toename van woon-werkverkeer en autobezit na de Tweede Wereldoorlog – er waren meer mensen die reden en langere afstanden aflegden. Ik bedoel, vrijwel iedereen van eind jaren 40 en begin jaren 50 tot en met de jaren 80 werd blootgesteld aan veel loodhoudende benzine.
Wanneer is het verwijderd?
Halverwege de jaren 70 werd er al over gesproken om het te verwijderen, met de oprichting van de EPA. Maar het werd pas rond 1986 helemaal verwijderd.
En dan waren er, naast het loodgas, in bepaalde delen van het land – als je je vooral op Tacoma concentreert – metaalsmelterijen die lood en allerlei andere chemicaliën uitstoten.
Dit worden primaire smelterijen genoemd. Dit waren in feite fabrieken of installaties voor de productie van metaal. Er waren er vroeger zoveel dat iemand ooit zei dat iedereen in het land binnen een straal van 16 kilometer van een smelterij woonde.
Ze kwamen veel voor in steden. Ze verwerkten metaalertsen, de producten van de mijnbouw, en verbrandden die. De smelterij in Tacoma was eerst een loodsmelterij, en veranderde al snel in een kopersmelterij. Het probleem met het verbranden van deze ertsen is dat ze allerlei verschillende soorten metaal bevatten, waarvan sommige gewild zijn, zoals zilver, goud en koper, en andere minder, zoals lood en arseen. De smelterij in Tacoma was een van de vuilste smelterijen van het land wat betreft de hoeveelheid arseen die hij produceerde. Hij produceerde ook veel lood en was tientallen jaren open en in bedrijf. In die decennia vervuilde hij 2500 vierkante kilometer van de Puget Sound-regio.
De loodcriminaliteithypothese legt een verband tussen de algemene toename van criminaliteit en blootstelling aan lood. Maar is dit ook gekoppeld aan de toename van de bizarre, ongewone misdaden waarover u in dit boek schrijft?
Ik denk niet dat iemand een algemeen boek heeft geschreven dat de link legt tussen seriemoordenaars en de loodcriminaliteitshypothese. Wat we wel beginnen te zien, zijn enkele wetenschappelijke artikelen die het verband tussen blootstelling aan lood en psychopathie onderzoeken. Maar hoewel het niet volledig onbekend is in de wetenschappelijke literatuur, wilde ik dit verband op een subjectieve manier leggen.
Ik kan bijvoorbeeld niet bewijzen dat Ted Bundy zijn misdaden heeft gepleegd door blootstelling aan lood. Maar wat ik wel kan, is laten zien hoeveel lood hij heeft opgelopen, want er is nu een buitengewone kaart, deze Geographic Information System-kaart, geproduceerd door het Washington State Department of Ecology, die de blootstelling aan lood in kaart brengt, met name in Tacoma, maar ook de hele pluim ervan die omhoog gaat naar Seattle en Mercer Island en ten zuiden van Tacoma. Nu kun je daadwerkelijk zien hoeveel lood er in Ted Bundy's voortuin en achtertuin zat, en hoeveel arseen er in zat.
Slate ontvangt commissie wanneer u artikelen koopt via de links op deze pagina. Bedankt voor uw steun.
Wanneer hoorde je over de blootstelling aan lood, zowel de link met criminaliteit als de hoeveelheid metaal die de smelterij in de buurt dumpte? Omdat je daar bent opgegroeid! Je bent zelf ook aan al dat lood blootgesteld.
Ja, en trek daar maar je eigen conclusie uit. Ik hoorde van de smelterij omdat we erover dachten om mogelijk terug te verhuizen naar het noordwesten en naar een stuk grond keken. Er was een stuk grond op Vashon Island, recht tegenover Tacoma, en de makelaar had gezegd dat arseensanering nodig was, of zoiets. Ik dacht: hoe kan er arseen op Vashon Island zitten? Het is een prachtig klein eilandje met veel landbouwgrond. Ze verbouwden er aardbeien. Maar door de ligging recht tegenover Tacoma werd het natuurlijk blootgesteld aan de uitstoot van de smelterij. Er is dus arseen en ook lood in terechtgekomen.
Je maakt in je boek heel duidelijk dat de industrie al lang het gevaar van blootstelling aan lood minimaliseert. ASARCO, het bedrijf dat de smelterij bezat en exploiteerde, had een vreselijk gecompromitteerde arts in dienst die bleef volhouden dat alles in orde was. De overheid leek destijds zo meegaand tegenover die beweringen. Het duurde gewoon een eeuwigheid voordat ze echt beseften wat een gevaar het was.
En tegen de tijd dat ze het beseften, gingen de meeste smelterijen toch al failliet, wat natuurlijk geen toevallige timing is. Ik denk dat er nu nog maar drie loodsmelterijen of primaire smelterijen in de VS actief zijn. Het is zoveel goedkoper om naar landen als Mexico of Peru te gaan, landen die niet dezelfde regelgeving hebben als wij. Dus nu zijn dat de plekken die vervuild raken.
Dit is zeer verontrustend. Je legt een verband tussen de hele vrouwenmoordepidemie in Ciudad Juárez en de uitstoot van de smelterijen daar.
Waar we hier nog steeds mee te maken hebben, zijn niet de primaire smelterijen zoals die in Tacoma, maar al die recycling. Je autoaccu zit vol met lood.
Laten we het eens hebben over de seriemoordenaars die je behandelt. Er staat veel detail over de misdaden in dit boek, en er is ook al veel geschreven over ten minste een paar van deze mensen. Ik zeg niet dat ik het niet wil lezen, want ik ben dol op true crime, maar veel mensen zouden kunnen klagen dat het al uitgebreid aan bod is gekomen. Hoe ben je tot de beslissing gekomen om de misdaden zelf uitgebreid te onderzoeken?
Een van de dingen die ik hoopte te doen door naar een aantal van deze overbekende personages te kijken, zoals bijvoorbeeld Ted Bundy, is hem in een historische context te plaatsen. Want ik denk dat dat echt de manier verandert waarop we zien wie hij is en wat hij heeft gedaan. Ik ben ook dol op true crime, en Ann Rule's The Stranger Beside Me was een echte instapdrug voor mij, maar wat de meeste true crime-films doen, is slechts één van deze moordenaars – Ted Bundy, Richard Ramirez, de BTK-moordenaar – nemen en die ene persoon bekijken. Ik wilde iets anders doen, een selectie van hen door de tijd heen bekijken en hoe dat ons laat zien wat ze historisch gezien anders doen. Het begint meer op een sociaal fenomeen te lijken.
Het valt in Murderland echt op hoezeer de cultuur van true crime, en dan met name lugubere tijdschriften als True Detective, moordenaars als Bundy fascineerde. Latere moordenaars raakten geobsedeerd door Bundy. Het waren eigenlijk fans die net als hij wilden zijn, nadat ze over hem hadden gelezen in boeken.
En ze leren allemaal dingen door te lezen over wat andere seriemoordenaars hebben gedaan. Ze leren technieken om te verbergen wat ze doen en hoe ze detectie kunnen ontlopen, en hoe ze hun slachtoffers kunnen verbergen zodat ze pas gevonden worden als er nog maar heel weinig forensisch bewijs over is.
Heeft iets u tijdens het onderzoek voor dit boek ontdekt dat u echt heeft verrast?
De connectie met Tacoma verraste me allereerst, omdat ik Ted Bundy altijd al associeerde met Seattle, waar hij enkele van zijn meest opvallende misdaden pleegde. En de connectie tussen Bundy en Gary Ridgway, de Green River Killer, die niet zo ver van Tacoma woont. En toen ik ontdekte dat Charles Manson in de jaren 60 in de buurt was geweest...
Ik was echt verrast toen ik hoorde dat het eerste slachtoffer van het DC-sluipschuttersduo in Tacoma was! Maar ben je dan bang dat je in een bepaalde mate van bevestigingsbias terechtkomt? Je bent toch zeker wel eens seriemoordenaars tegengekomen zonder een belangrijke link?
Zeker. Ik hoop dat ik genoeg van de kwaliteit van de poging hier presenteer, zodat mensen een eigen oordeel kunnen vormen. Er zijn zeker andere seriemoordenaars. Ik heb Son of Sam goed bekeken en geprobeerd een verklaring voor zijn gedrag te vinden, maar ik kon het niet echt vinden. Aan de andere kant, het hele probleem met dit tijdperk is dat iedereen werd blootgesteld aan loodgas.
Iedereen werd blootgesteld. Het is opvallend dat je je eigen, nogal koelbloedige gedachten over het scheiden van je vader als kind erin verwerkt.
Ik denk dat we allemaal momenten hebben van... niet van de wens om iemand te vermoorden, maar gewoon van frustratie, woede en razernij, mogelijk. Deze gevoelens zijn vooral sterk aanwezig als je een kind bent, wanneer je het gevoel hebt dat je geen autonomie hebt, wanneer je je machteloos voelt.
Het gedrag van seriemoordenaars is zo afschuwelijk dat je altijd de neiging hebt te denken dat er niets aan hen is dat normaal kan zijn.
Ze lijken, denk ik – vooral als je deze hele reeks ervan ziet, en de herhaling van hun gedrag – op automaten. Bijna als robots die in zo'n soort cyclus zitten, en die ze niet echt kunnen beheersen. Maar ik probeer ze niet vrij te laten of zo.
Een van de meest opvallende passages in het boek is wanneer je een krantenartikel citeert over de sloop van de smelterij. Een vrouw zegt zelfs: "Zelfs als het mijn dood wordt, zal ik het nog steeds missen." Dat heeft iets zo treffends, nu veel mensen vreselijk gevaarlijke industrieën zoals de mijnbouw, die de gezondheid van de mensen die erin werken, willen "herstellen".
De gemeenschap van Ruston, die vlak bij de schoorsteen lag, had het gevoel ontwikkeld: " Oh, dit is fantastisch, en de banen zijn zo goed betaald ." En de functionarissen van de smelterij hadden zo goed werk geleverd om elk onderzoek te stoppen dat aan het licht zou hebben gebracht hoe dodelijk het was. Mensen werden gedwongen te kiezen tussen werk en gezondheid. Ze hadden gewoon niet in die positie moeten komen.
