Guimet Museum beschuldigd van het willen 'uitwissen van het bestaan' van Tibet

Heeft het Guimet Museum toegegeven aan de druk vanuit Peking ? De Parijse instelling is woensdag 2 juli het doelwit van een rechtszaak aangespannen door vier verenigingen. Zij beschuldigen het museum ervan het woord "Tibet" uit haar collecties te willen verwijderen.

"Sinds februari 2024 is de naam 'Tibet' (...) vervangen door de naam 'Himalaya Wereld' of 'Tibetaanse Kunst'", stellen ze in hun oproep. Het museum wordt er dan ook van verdacht "verwarring te willen zaaien over de culturele bijzonderheid van Tibet met het – politieke – doel het bestaan ​​van Tibet uit te wissen."

Het Guimet Nationaal Museum, een walhalla voor Aziatische kunst, wijst deze beschuldigingen volledig van de hand en ontkent in een verklaring aan AFP elke poging om "een cultuur onzichtbaar te maken, laat staan ​​de Tibetaanse identiteit te ontkennen."

De controverse raakt een uiterst gevoelig onderwerp voor Tibetanen in ballingschap. Zij beschuldigen Peking ervan de cultuur van deze eeuwenoude boeddhistische theocratie te willen uitroeien. Deze regio werd in 1965 een van China's 'autonome regio's' nadat er opstanden hadden plaatsgevonden.

Al enkele jaren gebruikt Peking in zijn officiële communicatie in andere talen dan het Chinees de term 'Tibetaanse Autonome Regio' niet meer, maar 'Xizang Autonome Regio'.

In Frankrijk ontstond de controverse in de zomer van 2024 naar aanleiding van een column van een dertigtal onderzoekers, waarin zij het Guimet Museum en het Quai Branly Museum, gewijd aan primitieve kunsten, ervan beschuldigden "zich neer te buigen" voor China door het woord Tibet te schrappen en te voldoen aan de "desiderata (...) van China door de geschiedenis te herschrijven."

Vier Franse verenigingen voor de verdediging van Tibetanen hebben de macht overgenomen, verdedigd door de heren Lily Ravon en William Bourdon. Het Guimet Museum is hierdoor genoodzaakt zijn standpunt te wijzigen alvorens de zaak woensdag voor te leggen aan de administratieve rechtbank.

In hun beroepschrift wordt specifiek gepleit voor een ‘overmacht’, die wordt gekenmerkt door een brief van 5 mei 2025, waarin het museum hun verzoek afwijst om de uitdrukkingen ‘Himalayawereld’ en ‘Tibetaanse kunst’ van de etiketten of de website te verwijderen.

Volgens hen beantwoorden deze voorwaarden aan "geen enkele wetenschappelijke of historische logica" en "schenden" ze de statutaire missie van dit museum, namelijk "de kennis van (zijn) collecties te bevorderen" en bij te dragen "aan onderwijs, opleiding en onderzoek".

"Hoewel vier van de vijf leden van de raad van bestuur van het museum notoir nauwe banden met de Chinese overheid hebben, is het moeilijk om geen politieke ondertoon te zien en geen bewuste keuze van het Guimet Museum om te voldoen aan de eisen van de Chinese lobby die in Frankrijk achteloos wordt doorgegeven", aldus de heren Ravon en Bourdon in een verklaring aan AFP.

De eisers vorderen nu bij de bestuursrechter dat het museum het woord ‘Tibet’ opnieuw opneemt in de collecties ter presentatie van de tentoonstellingsruimten, op de etiketten bij de kunstvoorwerpen en in brochures.

Het museum verzekert in reactie daarop dat "Tibet zeer aanwezig is en wordt benadrukt (daarin, noot van de redacteur) door de aanwezigheid van borden waarop de termen 'Tibet' en 'Tibetaans' voorkomen." De term Tibet komt dus "23 keer" voor in de nieuwe collectiegids van april 2025, zo wijst het museum AFP erop.

De instelling zegt te begrijpen dat deze terminologische wijzigingen "reacties kunnen oproepen", maar rechtvaardigt ze met de wens om "de historische en culturele realiteit" van haar collecties en van een regio die "de huidige of vroegere politieke grenzen ver overschrijdt, beter te weerspiegelen."

"Dit is op geen enkele manier een reactie op externe druk", benadrukt het museum, terwijl Peking in het verleden al eerder werd beschuldigd van het uitoefenen van druk op culturele instellingen.

Eind 2020 stelde het Historisch Museum van Nantes (west) een tentoonstelling over de geschiedenis van Dzjengis Khan en het Mongoolse Rijk uit vanwege de toenemende Chinese houding ten opzichte van de Mongoolse minderheid.

Het museum beweerde onder meer dat het onderworpen was aan een "bevel van de Chinese centrale autoriteiten om bepaalde woorden (de woorden Genghis Khan, keizerrijk en Mongools) uit de tentoonstelling te verwijderen."

De tentoonstelling werd uiteindelijk eind 2023 gehouden.