Arthur, die op zijn 14e op het werk stierf, Lorenzo, die op zijn 15e... Waarom zijn jongeren de eerste slachtoffers?

Zo was er Arthur, die in 2017 op 14-jarige leeftijd overleed aan de gevolgen van een mechanische arm in Hauts-de-France. Of Tom, een 18-jarige leerling die in 2021 overleed in een slachthuis in Côtes-d'Armor. De risico's die mijnwerkers op hun werkplek lopen, zijn reëel, met cirkelzagen, instortende daken en zware machines. Hoewel hun leertijd onder toezicht staat, moet deze extra beschermd worden, eist de CGT.

Op bouwplaatsen heerst een ‘oude arbeiderscultuur’. "Iedereen die niet gewond is geraakt, is geen echte werknemer", zegt Gérald Le Corre van de vakbond CGT-TEFP (werk, werkgelegenheid, beroepsopleiding). Deze regel geldt voor jongeren. De bouw, timmerindustrie en landbouw behoren tot de sectoren met het hoogste aantal claims, zowel bij leerlingen als bij werknemers.

Volgens het Directoraat-generaal van de Arbeid zijn jonge werknemers tussen 15 en 24 jaar het slachtoffer van een groter aantal arbeidsongevallen dan andere categorieën werknemers. De reden is gebrek aan ervaring, aldus het ministerie: "Arbeidsongevallen onder mensen onder de 25 jaar komen vaker voor in de twaalf maanden na indiensttreding, vergeleken met de algemene beroepsbevolking. Meer dan de helft van de werknemers onder de 25 die op het werk om het leven kwamen, had minder dan een jaar anciënniteit."

Het INRS (Nationaal Instituut voor Onderzoek en Veiligheid) is daarentegen categorisch: de frequentie van arbeidsongevallen bij jongeren onder de 25 jaar bedroeg in 2018 10% per jaar. Dit is 2,5 keer hoger dan het aantal ongevallen bij alle werknemers (ongeveer 4%). In 2023 stierven 38 jongeren op hun werk, vergeleken met 43 in 2022.

Gérald Le Corre is van mening dat jongeren zelfs vandaag de dag "worden beschouwd als goedkope arbeidskrachten, met een zeer precaire situatie, omdat ze hun herroepingsrecht niet durven uit te oefenen. Deze ongevallen hadden vermeden kunnen worden ." Een opmerking die Virginie Caron, federaal secretaris bij de FNSCBA-CGT, deelt. "Er worden in bedrijven wel kwartiersessies georganiseerd over veiligheid, maar die vinden slechts één keer per week plaats, en dat is alles. »

Zij pleit voor betere veiligheidstrainingen in CFA's (leerlingopleidingscentra) en voor strenger toezicht op jongeren op de arbeidsmarkt. Preventie-inspanningen lonen: bijna 878.900 jongeren hebben een leerlingcontract, van de 4,2 miljoen adolescenten in Frankrijk (2024).

In 2023 heeft het Franse ziekenfonds € 72 miljoen aan financiële hulp toegezegd om micro- en kleine bedrijven te ondersteunen bij hun investeringen in risicopreventie voor al hun werknemers. Onvoldoende voor Gérald Le Corre, die gelooft dat "het niet naleven van veiligheidsinstructies geen kwestie is van financiële beperkingen. Frequente controles ontbreken. In sommige gevallen controleert één arbeidsinspecteur 1200 bedrijven." Ook de sancties voor werkgevers vormen een reëel probleem. "Er is geen politieke prioriteit" op dit gebied, betreurt hij.

De Arbeidswet is echter duidelijk: "Jonge werknemers mogen worden ingezet voor licht werk. Het is verboden hen in te zetten voor gevaarlijk werk." (sloopwerkzaamheden, vellen, snoeien, enz.). Maar in 2015 heeft de regering van Valls de situatie met betrekking tot de veiligheidsvoorschriften gewijzigd. Sinds het Rebsamen-decreet van 17 april 2015 zijn de arbeidsvoorschriften versoepeld.

Voor "de behoeften van hun beroepsopleiding" kunnen leerlingen "via een vrijstellingsprocedure" worden ingezet voor gevaarlijke handelingen, zoals het monteren en demonteren van steigers, besloten werkzaamheden in putten, gasleidingen of zelfs riolen... Virginie Caron verduidelijkt: "Deze vrijstellingen bestaan. Maar de werkgever moet ervoor zorgen dat ze worden toegewezen onder geldige veiligheidsvoorwaarden, met name voor machines. Maar dat is niet het geval." De CGT wil deze besluiten terugdraaien.

Bij kankerverwekkende stoffen is het nog erger. "De afgelopen tien jaar zijn de verplichtingen van werkgevers ten opzichte van deze jonge werknemers aanzienlijk versoepeld door een reeks decreten", legt Anne Marchand, socioloog aan de Universiteit van Paris-Saclay, uit. Bedrijven hoeven geen ontheffing meer aan te vragen bij de arbeidsinspectie om leerlingen bloot te stellen aan kankerverwekkende stoffen. "Nu is het voldoende om een ​​eenvoudige aangifte in te dienen. De werkgever blijft verantwoordelijk voor de veiligheid van zijn team", herinnert Virginie Caron zich.

De Directie-Generaal van de Arbeid (DGT) was zich bewust van deze tekortkomingen en lanceerde in 2023 een plan ter voorkoming van ernstige en dodelijke arbeidsongevallen (PATGM). Het Ministerie van Arbeid stelt dat "meer dan een miljoen studenten en leerlingen met een beroepsbekwaamheidscertificaat (CAP) / beroepsbaccalaureaat in 2024 dankzij dit systeem een ​​speciale opleiding in gezondheid en veiligheid op het werk hebben gekregen ".

De PATGM wil vooral het bewustzijn vergroten over blootstelling aan extreme hitte en ziektes die tot de dood kunnen leiden. Volgens officiële cijfers raken in Frankrijk dagelijks meer dan 100 werknemers ernstig gewond en sterven er twee.

Het eerste element van de reactie is dat bijna 180 arbeidsinspecteurs "hun post zullen aanvangen in de zomer van 2025 en dat 159 inspecteurs in opleiding momenteel worden opgeleid om hun post te kunnen aanvangen in de zomer van 2026", aldus de DGT. Het doel is om volgend jaar arbeidsinspectiemedewerkers in te zetten bij leerlingen van beroepsonderwijsinstellingen, "om hen bewust te maken van beroepsrisico's en hen te informeren over hun rechten."