De lange weg naar uitbreiding

Weinig projecten zoals de uitbreiding van de luchthaven van Barcelona gaan gepaard met zoveel economische, ecologische, technische en politieke beperkingen. Daarom hebben de onderhandelingen tussen de Generalitat (Catalaanse regering) en Aena (Spaans Nationaal Agentschap voor de Bevordering van Openbare Werken) over een voorstel voor de verlenging van de derde landingsbaan acht maanden geduurd, twee keer zo lang als president Salvador Illa bij zijn aantreden had beloofd.

De presentatie van het project deze week was niet eenvoudig. De technische commissie die belast was met het vinden van een oplossing, werd al vroeg in de wetgevende zitting opgericht met de opdracht om in januari een haalbare optie te presenteren. Om de zaken te versnellen, werden twee parallelle werkgroepen opgericht. De eerste bestond uit vertegenwoordigers van het Ministerie van Transport, Aena en de Catalaanse regering, met vertegenwoordigers van het Secretariaat voor Territorium en Volkshuisvesting, en had een meer strategische en institutionele rol.

De Generalitat probeerde de landingsbaan korter te maken, maar Aena wist de 500 meter tot het einde te verdedigen.

Maar het projectontwerp en de implementatie zijn uitgevoerd door een tweede technische groep. De leiding lag bij Jordi Candela en Cristina Calleja, beiden van Aeroports de Catalunya; Sergi Cantó, adjunct-directeur-generaal Milieueffectrapportage; en César Trapote, luchtvaartingenieur van de Universiteit van Catalonië (UPC), namens de Catalaanse overheid. Het team van Aena werd geleid door Elena Mayoral, directeur-generaal Luchthavens; Sonia Corrochano, directeur Luchthavenplanning en voormalig directeur van Luchthaven El Prat; en Eva Valenzuela, huidig ​​directeur van Luchthaven Barcelona, ​​allen luchtvaartingenieurs.

Leden van de onderhandelingsteams leggen uit dat de Catalaanse experts wijzigingen wilden aanbrengen in het oorspronkelijke voorstel van Aena, dat als basis diende, om de impact ervan op de natuurgebieden van het Natura 2000-netwerk te minimaliseren. Dit was het doel tijdens meer dan twintig persoonlijke bijeenkomsten in Barcelona.

De technische oplossing werd in maart afgerond, maar het milieuaspect moest nog worden uitgeklaard. Dat was van essentieel belang.

"La Ricarda is voor veel burgers een symbool van veerkracht, en dat mag niet worden onderschat", aldus een van de leden. Het eerste element dat de Catalaanse kant voorstelde om terrein te winnen, was het gebruik van de veiligheidszones van de zeebaan om de startlengte te vergroten zonder al te veel grond te hoeven verharden. Dit omvat het gedeeltelijk verharden van de zogenaamde Resas (Resas). Dit heeft de civiele werken met bijna 90 meter richting La Ricarda en 60 meter richting Remolar verkort. Aena accepteerde het idee en begon al snel met rekenen. Deze formule werd tijdens een vergadering op 3 december in de praktijk gebracht.

Nadat deze optie was overeengekomen, moest de exacte lengte van de landingsbaan nog worden bepaald. "Aena stond op 500 meter om een ​​totale lengte van 3160 meter te bereiken, en de Catalaanse technici drongen erop aan om deze terug te brengen tot 3100 meter", leggen de bronnen die bekend zijn met de zaak uit. Deze aanpak, zo geloofden zij, kon voorkomen dat de waterlijn van Ricarda zou worden geraakt. Dit debat begon in januari. Tijdens de beraadslagingen werd de benodigde landingsbaanlengte voor langeafstandsvliegtuigen berekend om met volle belading op te stijgen. Voor de luchthavenbeheerder was de 500 meter een essentiële voorwaarde. "Anders zou de verlenging niet rendabel zijn", zeggen geraadpleegde bronnen. Maar het debat werd voortgezet tijdens de technische vergaderingen. Tijdens één sessie werd zelfs een consultant uitgenodigd die had meegewerkt aan de eerdere uitbreiding van luchthaven El Prat om een ​​voorstel toe te lichten om de derde landingsbaan met 300 meter te verlengen. Hij was niet overtuigend vanuit het oogpunt van luchtveiligheid.

De regering is er nog niet in geslaagd de compenserende maatregelen voor de vorige uitbreiding van de luchthaven in 2002 uit te voeren.

De tijd begon te dringen en het geduld begon op te raken. Kort daarna kwamen de werkzaamheden in een stroomversnelling en in maart werd de 500-meteroptie geconsolideerd. Maar het moeilijkste bleef. Naast een ingewikkelde politieke planning waren de milieuvereisten voor de uitbreiding met Brussel nog niet rond.

Het grootste obstakel voor het project is de inbreukprocedure die de EU heeft ingeleid wegens onvoldoende bescherming van de Llobregatdelta na de vorige uitbreiding van de luchthaven (2002). De vertragingen in het voorstel houden verband met "deze doorn in het oog" die de Generalitat (Catalaanse regering) niet kan overwinnen. Naar aanleiding van een klacht van Depana stuurde de Europese Commissie in februari 2021 een aanmaningsbrief naar de Spaanse autoriteiten, waarin zij hen beschuldigde van overtreding van verschillende Europese richtlijnen door de in de milieueffectrapportage van 2002 vastgelegde compenserende maatregelen voor het milieu niet te implementeren. De Generalitat (Catalaanse regering) ondervindt moeilijkheden bij het afsluiten van deze Europese zaak: zij heeft nog niet aan alle door de EU gestelde eisen voldaan.

De overeenkomst met de landbouwsector om de nieuwe vogelzones te accepteren, is essentieel voor het afsluiten van de EU-zaak.

Er zijn stappen in die richting gezet, maar de weg is nog niet voltooid. Naar aanleiding van het verzoek van de Commissie heeft de regering in juli 2024 (met het waarnemend bestuur van de ERC) een uitbreiding van de speciale beschermingszones voor vogels (SBZ's) goedgekeurd van 935 tot 2407 hectare.

Maar er moeten ook aan andere eisen worden voldaan, zoals de (in een zeer vergevorderd stadium verkerende) hernaturalisatie van vier parkeerterreinen, die door Aena op oneigenlijke wijze zijn aangelegd in het natuurgebied Can Sabadell (een biologische corridor die de enclaves Els Reguerons en El Remolar in Viladecans met elkaar verbindt). Bovendien moet het plan voor de bescherming van het natuurlijke milieu en het landschap van de delta van Llobregat worden goedgekeurd om het grondgebruik in deze beschermde gebieden te bepalen (een taak die al twintig jaar wacht!). Geconfronteerd met de ecologische achteruitgang van de delta eist Europa betrouwbaar bewijs dat hieraan een einde komt. En hier, aan Catalaanse zijde, ontstaan ​​meningsverschillen, omdat er zeer uiteenlopende opvattingen bestaan ​​over hoe landbouwgebruik te verenigen is met de aanwezigheid van beschermde vogels. De gemeenschap van landbouwgrondbezitters (het Landbouwinstituut van Sant Isidre) en de Unió de Pagesos (Unie van Pagesos) wijzen de uitbreiding van deze SPA's af, omdat veel eigenaren ernaar streven kassen of loodsen te bouwen om de logistiek van een agrovoedingsindustrie te stimuleren. Daarom hebben ze een rechtszaak aangespannen bij de rechtbank om nietigverklaring van de SPAs te eisen.

Lees ook El Prat breekt opnieuw een passagiersrecord en test de capaciteitsgrenzen. Maite Gutiérrez

Het gevolg is dat de angst voor conflicten met boeren dit beschermingsplan al jaren lamlegt, terwijl dit juist cruciaal is om de geschillen met Brussel op te lossen en de zaak te sluiten.

Minister Sílvia Paneque heeft de boeren beloofd dat ze voor het einde van het jaar een beheersplan zullen hebben om duidelijk te maken waar deze mogelijke toepassingen voor zijn. De regering streeft naar een buitengerechtelijke schikking met deze organisaties. Maar een gedevalueerde overeenkomst zou voor de Europese Unie waardeloos kunnen zijn.

Om dit probleem aan te pakken, omvat het uitbreidingsvoorstel van Illa een milieufonds om het beheer van landbouwgebieden en wetlands te verbeteren. "Het zou een interessante ervaring kunnen zijn; we zullen boeren stimuleren om betaald te worden voor het produceren van biodiversiteit", voegt Jordi Sargatal, secretaris van Ecologische Transitie, eraan toe.

Als strategie om geloofwaardigheid bij de EU te verwerven, steunt Sargatal "het nu al implementeren van milieumaatregelen", zoals het verstrekken van middelen aan het Consortium voor de Bescherming en het Beheer van Natuurlijke Ruimten in de Llobregatdelta. Dit consortium, de instantie die verantwoordelijk is voor dit alles, beschikt echter over zeer beperkte middelen. De laatste obstakels voor de uitbreiding van de luchthaven moeten nog worden overwonnen. De weg die nog moet worden afgelegd, is lang.