Helga Flatland: Familie, gemeenschap in miniatuur

Hoe lang voorspellen we al het einde van het gezin, praten we erover, geven we er een waarschijnlijke sterfdatum aan? Het is onmogelijk te tellen hoeveel gezinnen er zijn ontstaan ​​en ten onder zijn gegaan onder een reeds gevestigde mythe, een concept dat stervende is en weegt als een stenen plaat op een graf. Het tijdperk van opoffering is voorbij, en dat is logisch: waarom zouden we het 'ik' vervangen ten gunste van die miniatuurgemeenschap die 'familie' heet? 'Mijn tijd is kostbaar', horen we hier, en het wordt vaak gekoppeld aan termen als 'behoud'.

De lijdensweg van het gezin lijkt echter verdacht eindeloos, net zo lang als de lijdensweg van Francisco Franco of Lodewijk XIV. Deze mythe, die nog steeds een ongebruikelijke relevantie geniet, en de ontmanteling ervan voor een Noors gezin met drie volwassen kinderen, vormt het onderwerp van Een modern gezin van Helga Flatland . De plot is simpel: tijdens een reis naar Italië ter ere van de 70e verjaardag van de vader, kondigen een vader en moeder aan hun kinderen aan dat ze uit elkaar gaan.

Het is een beslissing die samen wordt genomen, zonder veel ophef ("we zijn in verschillende richtingen gegroeid"), maar het slaat in als een granaat in de geest van Liv, Ellen en Hakon, en doet de fundamenten schudden waarop ze beiden geloven de basis van hun leven te hebben gelegd. De soliditeit van hun eigen relaties, hun eigen families en hun overtuigingen worden in 300 pagina's in twijfel getrokken, waarbij de kinderen om de beurt aan het woord komen en de familiegeschiedenis en -standpunten als door een prisma reconstrueren.

"Waarheid bestaat niet" zou een van de uitgangspunten van de roman kunnen zijn. Maar het is niet het enige, want wat Flatland meesterlijk weet te presenteren, zonder te onderstrepen of er expliciet op te wijzen, is de infantilisering van een hele samenleving, een omverwerping van begrippen die paradoxaal genoeg verband houden met de verlenging van de levensverwachting: ouders die op hun zeventigste nog een heel leven voor zich hebben, kinderen met kinderen die zich diep hulpeloos voelen bij de gedachte aan de scheiding van hun ouders, vrouwen die het krijgen van kinderen uitstellen om vervolgens tot de onaangename verrassing te komen dat hun lichaam, ondanks alle wetenschappelijke vooruitgang, op hun veertigste niet anders is dan dat van hun overgrootmoeders en ze niet meer op natuurlijke wijze zwanger kunnen worden.

We leven langer, maar hoe leven we? Is het een opluchting of een vloek om helemaal opnieuw te kunnen beginnen, alleen, in een nieuw huis, net 70 geworden? Zoals Ellen, de dochter die zwanger wil worden maar het niet kan, opmerkt: "veertig is het nieuwe twintig", maar verder "had niemand meer het gevoel dat ze bij hun eigen leeftijd hoorden, tenminste niet in verhouding tot de traditionele ideeën over hoe een veertig- of zeventigjarige zou moeten zijn."

Is het zogenaamd eindeloze scala aan mogelijkheden waar de personages in dit boek voor staan ​​echt? Deze burgerij, comfortabel gesetteld in goed ingerichte huizen, met solide banen, een ziektekostenverzekering en reizen door Europa, gelukkig? Te veel mandaten blijven van kracht, en wanneer er pogingen worden gedaan om ze omver te werpen, verandert de gevangenis simpelweg van naam, zoals gebeurt met Hakon, de jongste zoon die vrije liefde predikt, maar uiteindelijk het mandaat van monogamie vervangt door een open relatie.

Je zou je, als laatste reflectie op dit "moderne gezin", kunnen afvragen hoe universeel de kwestie van afstamming is. Lezama Lima schreef: "De kindertijd van een man eindigt op de dag dat zijn moeder sterft." Hakon zegt: "Hoe attent en volwassen ik ook mag zijn tegenover mijn vrienden, vriendinnen of collega's, die onafhankelijkheid verdwijnt wanneer ik bij mijn familie ben. Plotseling bevind ik me gevangen in de rol van broer en jongste zoon, en elke poging om afstand te nemen van die rol wordt als kunstmatig en belachelijk ervaren." Zijn we diep van binnen altijd zonen en dochters die proberen onze ouders te plezieren, te confronteren en hun aandacht te trekken? Zo ja, dan heeft het concept familie waarschijnlijk nog vele eeuwen van bloedvergieten voor de boeg.

Een moderne familie , Helga Flatland. Trans. Ana Flecha Marco. Nórdica Libros, 294 pagina's.