Congres keurt militaire controle over de Nationale Garde goed; angst groeit

Na een marathon en verhitte sessie van bijna 10 uur heeft de Kamer van Afgevaardigden de controversiële hervorming goedgekeurd die de operationele en administratieve controle over de Nationale Garde (GN) overdraagt ​​aan het Ministerie van Nationale Defensie (SEDENA). Daarmee wordt een militaire verschuiving in het openbare veiligheidssysteem van het land geconsolideerd.

In een van de meest gewichtige veiligheidsbesluiten van de afgelopen jaren heeft de volledige Kamer van Afgevaardigden het presidentiële initiatief tot hervorming van de Nationale Gardewet goedgekeurd. Met 351 stemmen vóór en 124 stemmen tegen rondde de meerderheid van de regeringspartij de overdracht van het commando over de corporatie aan het leger af, een maatregel die de oppositie omschrijft als ongrondwettelijke "militarisering" en een ernstig risico voor de mensenrechten.

De goedkeuring, die plaatsvond in de context van de verjaardag van president Claudia Sheinbaum, leidde tot een verhitte confrontatie in de Kamer van Koophandel van San Lázaro en gaat nu naar de Senaat voor definitieve bekrachtiging, terwijl het Hooggerechtshof wacht op een uitspraak in een grondwettelijke zaak over de kwestie.

Het Hervormingsfonds: wat verandert er voor de Nationale Garde?

De hervorming wijzigt een reeks wetten, zodat de Nationale Garde, die in 2019 werd opgericht met een grondwettelijk mandaat om een ​​civiele instelling te zijn die verbonden is aan het Secretariaat voor Veiligheid en Bescherming van Burgers (SSPC), nu onder het sectorale, operationele en administratieve toezicht van SEDENA valt.

Naast de commando-overdracht geeft de nieuwe wetgeving de Nationale Garde bevoegdheden die tot grote onrust hebben geleid bij de oppositie en maatschappelijke organisaties. Deze bevoegdheden omvatten de mogelijkheid om geheime operaties uit te voeren, massaal internettoezicht te houden, nepgebruikers van sociale media in te zetten en privécommunicatie te onderscheppen. Deze bevoegdheden vormen de basis voor de beschuldiging dat er een "#SpyLaw" in het leven wordt geroepen die de privacy van burgers zou kunnen schenden zonder adequaat juridisch toezicht.

Botsing in San Lázaro: "Hypocrisie" versus "Militarisering"

Het plenaire debat weerspiegelde de diepe polarisatie rond de kwestie. De oppositie, bestaande uit de PAN, PRI en Movimiento Ciudadano (Burgerbeweging), betoogde dat de hervorming een flagrante schending vormt van artikel 21 van de Grondwet, waarin de Nationale Garde haar burgerkarakter heeft vastgelegd. Zij beschuldigden de meerderheid ervan de in 2019 bereikte consensus te ondermijnen en de openbare veiligheid over te dragen aan de strijdkrachten.

De regeringspartij verdedigde de maatregel van haar kant als noodzakelijk om de strijd tegen de georganiseerde misdaad te versterken. Tijdens een van de meest gespannen momenten daagde PT-afgevaardigde Ricardo Mejía Berdeja de oppositie uit.

"Overdag bekritiseren ze de Nationale Garde en 's nachts smeken ze hen om hun gemeenten en staten te beschermen. Pure hypocrisie." – Ricardo Mejía Berdeja, afgevaardigde van de PT.

PT-vertegenwoordiger Lilia Aguilar ging nog een stap verder en daagde de gouverneurs van de oppositie uit om af te zien van de aanwezigheid van de Nationale Garde op hun grondgebied als zij het niet eens waren met de structuur ervan.

De schaduw van mensenrechten: wat zeggen de cijfers?

Naast het politieke debat ligt de kern van de publieke bezorgdheid in de prestaties van de strijdkrachten op het gebied van openbare veiligheid. Officiële gegevens en gegevens van autonome organisaties schetsen een verontrustend beeld, dat de oppositie gebruikte om haar angsten te staven.

Uit een analyse van klachten die zijn ingediend bij de Nationale Commissie voor de Rechten van de Mens (CNDH) blijkt dat SEDENA en de Nationale Garde tot de tien autoriteiten behoren die het vaakst worden beschuldigd van mensenrechtenschendingen.

Uit een vergelijkend onderzoek op basis van de Nationale Enquête onder Vrijheidsberoofden (ENPOL) van INEGI blijkt een alarmerend verschil:

* Incommunicado-detentie: 59% van de personen die door het leger worden vastgehouden, geeft aan incommunicado vastgehouden te worden, vergeleken met 47,5% van degenen die door de burgerpolitie worden vastgehouden.

* Fysiek geweld: 54,8% van de personen die door militairen werden vastgehouden, gaf aan dat ze werden geslagen of geschopt, vergeleken met 39,5% van degenen die door de burgerpolitie werden vastgehouden.

Deze gegevens suggereren dat het risico op geweldsmisbruik en procedurele schendingen statistisch gezien hoger is wanneer er militairen bij betrokken zijn, een centraal punt in het argument tegen hervormingen.

Nationale Garde – Een verschuiving in macht en perceptie

| Metrisch / Aspect | Civiel model (Grondwettelijk mandaat 2019) | Militaire controle (Realiteit na de hervorming 2025) |

|—|—|—|

| Commandostructuur | Onderdeel van het Secretariaat voor Veiligheid en Burgerbescherming (SSPC), civiel commando. | Operationele en administratieve controle van het Secretariaat voor Nationale Defensie (SEDENA). |

| Juridisch kader en doctrine | Civiel karakter en politionele doctrine, overeenkomstig artikel 21 van de Grondwet. | Militaire regulering en hiërarchie, met personeel voornamelijk van SEDENA en SEMAR. |

| Klachten over mensenrechten (CNDH 2024) | Het doel is om een ​​gemeenschapspolitie te zijn die de mensenrechten respecteert. | SEDENA en de Nationale Garde behoren tot de top 10 autoriteiten met de meeste klachten. |

| Publiek vertrouwen (INEGI) | Vertrouwen opbouwen via een burgerpolitiemodel. | Hoog vertrouwen (77,2% voor de Nationale Garde, 84,3% voor het Ministerie van Onderwijs), maar met veel meldingen van misstanden bij arrestaties. |

| Politiek standpunt | Multipartijenconsensus voor een burgermacht. | Goedgekeurd door een meerderheid van de regeringspartij; ronduit verworpen door de oppositie als "ongrondwettelijk". |

De weg naar de Senaat en het Hof: de juridische strijd is nog maar net begonnen

Met goedkeuring van de Kamer van Afgevaardigden zal de hervorming nu worden besproken in de Senaat, waar een even intensief debat wordt verwacht. Het laatste woord over de grondwettelijkheid van deze machtsoverdracht zal echter niet bij de wetgevende macht liggen.

Momenteel is bij het Hooggerechtshof van de Republiek een grondwettelijk beroep (AI 137/2022) aanhangig, aangespannen door de oppositie tegen een eerder decreet met hetzelfde doel. De argumenten in dit beroep zijn gebaseerd op het feit dat een secundaire wet niet in strijd mag zijn met het expliciete mandaat van de grondwet met betrekking tot het civiele karakter van de Nationale Garde. De toekomst van de veiligheid in Mexico zal daarom zowel in de Senaat als in de rechtbanken worden beslist.