De eeuwige terugkeer van Puigdemont

Soms, en dit is niet de eerste keer, lijkt Spanje, in plaats van een volwaardige democratie, te functioneren als een regime met handige scheiding der machten. Waar we hier dus onder lijden is geen geïmporteerde lawfare , maar de traditionele, geïnstitutionaliseerde en schaamteloze versie ervan. Wanneer het Hooggerechtshof (Hooggerechtshof) creatief wordt, kan geen enkele wetgever of regering hen weerstaan. Althans, dat hopen hun edelen.

Het geval van Carles Puigdemont is vandaag de dag het meest sprekende symbool van een fenomeen dat steeds moeilijker te verbergen is: dat van een rechterlijke macht die zichzelf in opstand presenteert en die steeds moeilijker te verdedigen is als garant voor de wet, omdat zij duidelijk wordt gezien als een politieke corrector van legitieme wetten.

De arrestatie van de president zou een triomf zijn voor de rechterlijke macht als autonome politieke speler.

De goedkeuring door het Hooggerechtshof van de amnestiewet, een directe uiting van volkssoevereiniteit, werd van meet af aan gezien als een provocatie tot verzet, niet als een wet die gehandhaafd moest worden. Maanden verstrijken en ze blijven geen geheim maken van hun intenties: ze laten ons zelfs weten dat ze in beroep zullen gaan bij het Hof van Justitie van de EU als het Constitutionele Hof de wet goedkeurt.

Sinds wanneer heeft een rechtbank op dit niveau gedreigd het orgaan dat de Grondwet interpreteert, aan te vechten? Sinds het Hooggerechtshof zijn rechtsprekende functie niet meer vervulde en in plaats daarvan, meer dan symbolisch, de rol van een derde wetgevende kamer op zich nam.

De kwestie is niet nieuw. In 2018 schreef Ignacio Cosidó, destijds woordvoerder van de PP in de Senaat, in een interne WhatsApp-chat dat de overeenkomst om de CGPJ te vernieuwen zijn partij in staat zou stellen "de Tweede Kamer van achteren te controleren", precies de partij die de pro-onafhankelijkheidsleiders had berecht. Het ging niet alleen om de installatie van Marchena. Het was letterlijk een poging om de instellingen te gebruiken om politieke vooringenomenheid bij de toepassing van de wet te garanderen. De gelekte bekentenis leidde niet tot zuiveringen. Integendeel, het bevestigde wat velen vermoedden: dat sommige rechtbanken in Spanje niet oordelen, maar juist militeren.

En zo is Puigdemonts beproeving om terug te keren naar Catalonië ook een kwestie van de rechtsstaat geworden. Want als het Hooggerechtshof, na de inwerkingtreding van de amnestie (en de grondwettelijke goedkeuring ervan), de voormalige president arresteert, in lijn met zijn eerdere daden, dan hebben we het niet langer over een juridisch conflict, maar eerder over een institutionele ineenstorting. Het zou de triomf zijn van de rechterlijke macht als autonome politieke actor, die bepaalt welke wetten worden nageleefd en welke beslissingen worden aangevochten.

Dit bestraffende gebruik van de wet, omgezet in exemplarische straf, roept de mythe van Prometheus op: de Titaan die geketend werd omdat hij de orde van de goden durfde te trotseren door de mensheid vuur te brengen. Net als Prometheus belichaamt Puigdemont voor sommigen niet alleen ongehoorzaamheid, maar een ketterij die in eeuwige herhaling bestraft moet worden, hoewel de ketenen dit keer legaal zijn.

Tegenwoordig handhaaft het Hooggerechtshof de rechtsstaat niet meer: ​​het interpreteert die volgens zijn politieke moraal. En als dat geen bedreiging voor de democratie is, wat dan wel?