Rechters en aanklagers verzetten zich tegen Bolaños, die weigert zijn hervormingen in te trekken.

De uitdaging lijkt werkelijkheid te worden in de vorm van de zesde staking van rechters in deze democratie, waaraan ditmaal ook het Openbaar Ministerie deelneemt. Als voorbode van deze driedaagse staking verzamelen ze zich vandaag voor het Hooggerechtshof, symbool van de hoogste rechtspraak.

De organisatoren zijn vijf van de zeven verenigingen van rechters en officieren van justitie, alle behalve de twee progressieve. De reden voor de staking is hun verzet tegen de twee hervormingen van het rechtssysteem die minister van Justitie Félix Bolaños heeft aangekondigd. De organisatoren benadrukken dat het een staking is voor de waardigheid van het beroep en dat het niets met politiek te maken heeft.

Onderliggend aan de situatie is echter de groeiende vermoeidheid van de beschuldigingen van de regering en de partijen die de uitvoerende macht steunen over "lawfare" en de aanvallen, zoals zij die zien, op de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht. De president van het Hooggerechtshof en de Algemene Raad voor de Rechtspraak (CGPJ), Isabel Perelló, heeft al verschillende waarschuwingen moeten uitvaardigen om aanvallen op rechters die controversiële zaken behandelen, een halt toe te roepen.

De spanningen tussen de rechterlijke macht en de uitvoerende macht zijn de laatste tijd flink opgelopen. Ook de amnestiewet voor het onafhankelijkheidsproces heeft voor ophef gezorgd. Deze wet wordt gezien als een aanval op de scheiding der machten.

Lees ook

Rechters en officieren van justitie zijn in opstand gekomen omdat ze zien dat de uitvoerende macht, met behulp van de wetgevende macht, probeert de rechterlijke macht te controleren. Daarom staken ze ook voor een hervorming van het statuut van het Openbaar Ministerie, om de weg vrij te maken voor het toekennen van opsporingsbevoegdheden aan officieren van justitie. Ze zijn van mening dat dit niet kan zonder een scheiding van de benoeming van de procureur-generaal en de regering. Volgens hen is deze hervorming een gemiste kans om tegemoet te komen aan de Europese eisen voor meer onafhankelijkheid van het Openbaar Ministerie.

Bolaños pleitte voor een hervorming om de toegang tot de rechterlijke macht en het openbaar ministerie te vergemakkelijken, door beurzen uit te breiden, de soorten examens aan te passen, de vierde shift te verlengen, de inzet van coaches van de tegenpartij te beperken, de financiering voor verenigingen te beperken en bovenal de positie te consolideren van al die rechtenstudenten die als plaatsvervangende rechter optreden zonder dat ze het competitief examen hebben gehaald.

Het Opperwezen als symbool

Bolaños heeft al aangekondigd dat de hervormingen niet zullen worden stopgezet of ingetrokken. Hij zal waakzaam blijven tot de definitieve uitkomst. Hij zal proberen het imago dat morgen van de rechters bij het Hooggerechtshof wordt verwacht, te verbeteren. "Deze eerste publieke actie zal plaatsvinden op een zeer symbolische en institutionele locatie. Dit is geen protest tegen welke overheidsinstantie dan ook, maar eerder een burgerdemonstratie die bedoeld is om de essentiële rol van de rechterlijke macht te benadrukken bij het waarborgen van fundamentele rechten en de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht", aldus de organisatoren.

Zij kozen het Hooggerechtshof vanwege het institutionele belang ervan: "Het is de plek waar kandidaten hun weg naar de publieke dienst voltooien, na jaren van inspanning op basis van de principes van verdienste, bekwaamheid en gelijkheid."

De organisatoren – de Beroepsvereniging van de Rechtspraak (APM), de Vereniging van Rechtspraak Francisco de Vitoria (AJFV), het Onafhankelijk Gerechtelijk Forum (FJI), de Vereniging van Officieren van Justitie (AF) en de Beroeps- en Onafhankelijke Vereniging van Officieren van Justitie (APIF) – kondigden gisteren aan dat ze de staking zullen voortzetten, ondanks het feit dat zowel de Algemene Raad van de Rechtspraak als het Openbaar Ministerie rapporten hebben gepubliceerd waarin staat dat noch rechters noch officieren van justitie het recht hebben om te staken en dat er daarom geen minimumdienstverlening zal worden ingevoerd. Beide organisaties baseren zich op eerdere criteria, die sinds 2012 stellen dat een dergelijk recht in beide beroepsgroepen niet bestaat. Desondanks zijn er in de loop der jaren verschillende stakingen geweest.

Het stakingscomité kondigde aan dat zij, net als de vorige keren, de minimale dienstverlening zullen vaststellen om de rechtsbescherming van de burgers te garanderen.

Bovendien waarschuwde de commissie in een verklaring, in reactie op kritiek van de regering, die hen ervan beschuldigde te staken zonder enige financiële gevolgen, dat de staking gevolgen zal hebben voor hun loon, net als voor dat van elke andere werknemer. Als eerste stap in de richting van de stakingen vindt vandaag een manifestatie plaats bij het Hooggerechtshof om de intrekking van de hervormingen te eisen. Bolaños heeft al aangekondigd dat ze niet zullen toegeven, maar dat ze hun parlementaire procedure zullen voortzetten, omdat ze deze essentieel achten voor de modernisering en democratisering van het rechtssysteem.

Voor deze vijf verenigingen vormen deze wetswijzigingen "een ernstige bedreiging voor de beginselen van de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht, de scheiding der machten en de autonomie van het Openbaar Ministerie". Zij stellen dat "de staking een legitieme, evenredige en verantwoorde maatregel vormt ter verdediging van de fundamentele beginselen van de rechtsstaat, de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht en de professionele omstandigheden".

In dit verband benadrukken de organiserende verenigingen "stevig dat het stakingsrecht een fundamenteel recht is dat is vastgelegd in de Grondwet. Het mag niet restrictief worden geïnterpreteerd. Rechters en magistraten zijn niet uitgesloten van de erkenning ervan. De afwezigheid van specifieke uitvoeringsbepalingen betekent niet dat zij ook worden uitgesloten."

Zij stellen dat dit, zoals vastgesteld in een uitspraak van het Grondwettelijk Hof, een individueel recht is dat iedereen autonoom kan uitoefenen zonder voorafgaande toestemming of kennisgeving. Ze waarschuwen dat "elke poging van een werkgever om de beslissing van een werknemer met betrekking tot zijn of haar deelname aan een staking te conditioneren, te belemmeren of te dwingen, een zeer ernstige schending vormt en kan leiden tot financiële sancties en zelfs tot nietigverklaring van disciplinaire beslissingen."