Wat is de "Grote Firewall" en hoe werkt die? De digitale muur die China gebruikt om internettoegang te controleren.

In de afgelopen dertig jaar heeft China een digitale barrière opgetrokken die het wereldwijde internet scheidt van een gefilterde en gecontroleerde versie voor haar burgers.

Dit systeem, in het Westen bekend als de Grote Firewall , is een van de meest geavanceerde censuur- en informatiecontrolemiddelen ter wereld. Het definieert niet alleen hoe meer dan een miljard Chinese gebruikers op internet surfen: tegenwoordig is die muur ook een centrale rol gaan spelen in de handelsspanningen met de Verenigde Staten .

Een firewall Een firewall is een beveiligingssysteem dat fungeert als een barrière tussen een privénetwerk en de rest van het internet. Het filtert inkomend en uitgaand verkeer volgens vastgestelde regels om ongeautoriseerde toegang te blokkeren en veilige toegang mogelijk te maken. Het kan software, hardware of een combinatie van beide zijn en werkt door circulerende data te inspecteren om te bepalen of deze doorgelaten of geblokkeerd moet worden. Firewalls werden eind jaren 80 voor het eerst gebruikt, toen de groei van netwerken en de eerste computerbedreigingen de noodzaak van beveiliging van verbonden systemen duidelijk maakten.

De Grote Firewall, oorspronkelijk bedacht halverwege de jaren negentig, is het zichtbare gezicht van een groter project dat bekendstaat als het Gouden Schild Project. Onder leiding van het Chinese Ministerie van Openbare Veiligheid, en later de Cyberspace Administration of China, heeft dit mechanisme de taak om hele websites te blokkeren, content te filteren en ervoor te zorgen dat wat er in het land circuleert "verenigbaar" is met de belangen van de Communistische Partij. Volgens de autoriteiten is het doel ervan "het algemeen belang te beschermen".

In tegenstelling tot het open internet dat een groot deel van de wereld domineert, lijkt wat er binnen de Chinese grenzen gebeurt meer op een " splinternet ": een gefragmenteerde versie waar autoriteiten bepalen wat wel en niet zichtbaar is. Sociale netwerken zoals Facebook, Instagram en Twitter, zoekmachines zoals Google, internationale media zoals Reuters en The New York Times, en diensten zoals Dropbox, Netflix en YouTube zijn allemaal verboden terrein voor Chinese gebruikers en vervangen door lokale alternatieven zoals WeChat, Weibo en Bilibili.

De spanning tussen deze muur en de pogingen om hem af te breken is sinds de oprichting niet verdwenen. Terwijl autoriteiten hun blokkeringstechnieken verbeteren, zoeken gebruikers naar manieren om deze te omzeilen via VPN's, proxyservers of het Tor-netwerk. De huidige context van de handelsoorlog met de Verenigde Staten stelt de flexibiliteit en politieke intenties van deze digitale gigant echter opnieuw op de proef.

De Grote Firewall werkt door verschillende inspectie- en blokkeringstechnieken te combineren. Alle informatie die China binnenkomt en verlaat via landgebonden toegangspunten wordt geïnspecteerd, waardoor autoriteiten hele domeinen of IP-adresreeksen kunnen identificeren en uitschakelen. Dit vormt de eerste verdedigingslinie , aangevuld met geavanceerdere mechanismen om verboden trefwoorden of zinsdelen in zoekopdrachten en verkeer te detecteren.

Wanneer een gebruiker probeert toegang te krijgen tot een geblokkeerde term of site, kan het systeem op verschillende manieren ingrijpen. Een daarvan is DNS-manipulatie (Domain Name System), waarbij adressen worden omgeleid of "vergiftigd" om te voorkomen dat de pagina wordt geladen. Het kan ook IP-adressen direct blokkeren of zelfs netwerkverbindingen resetten via "reset"-aanvallen op het TCP-protocol. In sommige gevallen onderschept het versleutelde gegevens met behulp van man-in-the-middle- aanvallen om pakketten te inspecteren die privé zouden moeten zijn.

Maar de monitoring stopt daar niet. Autoriteiten volgen ook actief ontwijkingspogingen en detecteren verbindingen met proxyservers, virtuele privénetwerken (VPN's) of Tor-knooppunten. Hoewel deze methoden het met enige moeite nog steeds mogelijk maken om de muur te doorbreken, hebben ontwikkelingen in de surveillance hun effectiviteit verminderd en de risico's vergroot voor degenen die de beperkingen proberen te omzeilen.

Naast geblokkeerde buitenlandse diensten biedt het Chinese digitale ecosysteem robuuste lokale alternatieven. Bij gebrek aan Google vertrouwen gebruikers op de Chinese versie van Bing. In plaats van Uber hebben ze Didi. Sociale media draaien om WeChat en Weibo, terwijl platforms zoals Bilibili en iQiyi de videostreaming domineren. Zo beperkt de muur niet alleen de toegang tot externe informatie , maar creëert het ook een eigen markt voor lokale techgiganten.

Deze strategie heeft echter een prijs. Censuur beperkt de diversiteit aan meningen en kan nationalistischere opvattingen versterken, en bevordert bovendien de verspreiding van door de staat gecontroleerde desinformatie. In 2011, toen de VS de beperkingen voor Amerikaanse bedrijven in twijfel trokken, verdedigde Peking de muur met het argument dat het " een gezonde internetomgeving wilde behouden en het publieke belang wilde beschermen ", en beweerde dat dergelijke maatregelen in overeenstemming waren met de internationale praktijk.

Die episode uit 2011 schiep een precedent. De toenmalige woordvoerder van het ministerie van Buitenlandse Zaken, Jiang Yu, benadrukte dat China het principe van "internetvrijheid" niet zou accepteren als excuus om zich met binnenlandse aangelegenheden te bemoeien. Tegelijkertijd stelde ze dat buitenlandse bedrijven nog steeds welkom waren om zaken te doen in het land , zij het onder de regels van de Chinese digitale omgeving.

Tegenwoordig staat de Grote Firewall opnieuw centraal in het conflict tussen China en de Verenigde Staten , ditmaal als instrument om het binnenlandse discours te controleren in het licht van de stijgende tarieven. In april van dit jaar, na de invoering van Amerikaanse tarieven die opliepen tot 104% op Chinese producten , begonnen de autoriteiten gerelateerde content op sociale media te censureren.

Op Weibo leken zoekopdrachten en hashtags met de link "tarief" of "104" geblokkeerd en werden foutmeldingen weergegeven. Tegelijkertijd verspreidden berichten die de VS belachelijk maakten zich snel, zoals een hashtag van de staatstelevisie over een vermeend eierentekort in de Verenigde Staten, die gebruikt werd om de impact van de maatregelen te bagatelliseren. Deze manipulatie van de informatiestroom weerspiegelt hoe de muur niet alleen de bevolking beschermt tegen buitenlandse berichten , maar ook bijdraagt aan de vormgeving van het officiële discours tijdens economische conflicten.

Dit patroon herhaalde zich op WeChat, waar meerdere berichten van Chinese bedrijven die waarschuwden voor de negatieve gevolgen van Amerikaanse importheffingen, werden verwijderd. De verwijderde berichten werden bestempeld als een overtreding van wet- en regelgeving, wat het idee versterkte dat alle inhoud die als schadelijk voor de staat werd beschouwd, moest verdwijnen.

De censuur onderdrukte niet alleen binnenlandse kritiek: ze stond spottende opmerkingen over de VS toe, en moedigde ze zelfs aan, en schilderde de VS af als een onverantwoordelijke en agressieve handelspartner. Terwijl China in reactie daarop zijn eigen tarieven invoerde, versterkte het binnenlandse verhaal het verhaal dat Peking geen andere keuze had dan "tot het bittere einde te vechten".

Lokale experts en commentatoren droegen ook bij aan deze discursieve constructie. Advocaat Pang Jiulin beweerde dat andere landen, zoals Vietnam en India, China binnenkort zouden vervangen in de export naar de VS, en dat de tariefverhoging een noodzakelijk offer zou zijn. De bekende analist Hu Xijin noemde de Amerikaanse strategie "illusoir" en voorspelde dat de "oorlog tegen de wereld" zou mislukken.

In deze context filtert de Grote Firewall niet alleen gevoelige informatie , maar is het ook een belangrijk instrument om het binnenlandse moreel te handhaven en de publieke opinie voor te bereiden op de economische gevolgen van de handelsoorlog.

Hoewel de Grote Firewall altijd een nationaal beleid is geweest, blijkt uit recent onderzoek dat het zich op regionaal niveau verdiept en zelfs binnen China voor ongelijkheden zorgt. Uit een dit jaar gepubliceerd onderzoek bleek dat gebruikers in de provincie Henan tussen november 2023 en maart 2025 vijf keer meer websites niet konden gebruiken dan het landelijk gemiddelde.

De analyse, uitgevoerd door het Great Firewall Report-platform in samenwerking met onderzoekers van de Universiteit van Massachusetts in Amherst en Stanford, toonde aan dat Henan bijna 4,2 miljoen domeinen blokkeerde, vergeleken met de 741.500 die het gecentraliseerde systeem doorgaans censureert. Dit lijkt verband te houden met financiële protesten in de provincie en de angst van de overheid dat informatie over de economie aan haar controle zou kunnen ontsnappen.

Hoewel het onduidelijk is of de extra beperkingen in Henan door de lokale autoriteiten of door Peking zijn opgelegd, scheppen ze een zorgwekkend precedent: de mogelijkheid dat hele regio's te maken krijgen met strengere censuur dan het nationale gemiddelde. Dit doet denken aan wat er in Xinjiang en Tibet is gebeurd, waar de controles altijd strenger waren omdat deze als conflictgebieden werden beschouwd.

De technieken zijn ook geavanceerder geworden. Tools op basis van kunstmatige intelligentie maken het mogelijk om VPN-gebruik te monitoren en zelfs berichten te bespioneren die via Telegram worden verzonden, een app die als cruciaal wordt beschouwd door mensen die censuur proberen te omzeilen. Volgens het Ministerie van Openbare Veiligheid hebben deze tools al meer dan 30 miljard berichten verzameld, waardoor de surveillance tot ongekende hoogte is gestegen.

Deze combinatie van toegenomen regionale censuur, technologische controle en interne fragmentatie suggereert dat de toekomst van het Chinese internet nog restrictiever en ongelijker zal zijn. Was de muur ooit een nationale grens, nu lijkt deze zich te vermenigvuldigen in kleinere muren binnen het land zelf, afgestemd op de politieke en sociale behoeften van elke regio.

De Grote Firewall werd geboren als instrument om het narratief te controleren en de maatschappelijke stabiliteit te beschermen. Maar recent onderzoek toont aan dat deze missie ambitieuzer en omvangrijker is geworden. Naast de spanningen met de VS weerspiegelt de digitale muur ook de interne spanningen in China, en de behoefte om niet alleen te controleren wat het land binnenkomt, maar ook wat erbinnen circuleert.