Oude en nieuwe kibboetsbewoners in Zuid-Israël wonen weer naast Gaza: ‘Het antwoord op terreur is ons hier te vestigen’

De kibboets ligt in de woestijn in het uiterste zuiden van Israël, tegen de grens met Egypte en Gaza. Kerem Shalom lijkt – op de beveiligers bij het toegangshek na – uitgestorven. Toch wonen er sinds kort weer circa tweehonderd inwoners op het zanderige terrein, in witte huisjes die lijken op caravans.

Een van de geëvacueerde inwoners die is teruggekeerd, is basisschooldocent Roni Kissin (59). In een gemeenschappelijk zaaltje in de kibboets vertelt ze over de aanval door Hamas en andere militante Palestijnse groepen op Zuid-Israël, nu bijna twee jaar geleden, vanuit de door Israël bezette Gazastrook. Tegen de 1200 mensen, onder wie circa 800 burgers, werden die dag in Israël gedood.

Op een tafel in de zaal staan de portretten van twee gedode beveiligers van de kibboets. Ook kwamen er vier soldaten om. Kissin verbleef die dag aanvankelijk met haar man in hun schuilkelder, maar verliet deze om gewonde soldaten en een burger in de kibboets te verplegen.

Kort daarna werd de voltallige kibboetsgemeenschap geëvacueerd. Kissin verbleef achtereenvolgens in een hotel in de zuidelijke kustplaats Eilat, en later in het plaatsje Ashalim in de Negev-woestijn. „Het was daar snikheet door de velden met zonnepanelen.”

Uit het hele gebied rond de Gazastrook in Zuid-Israël – in het Hebreeuws de ‘Gaza-envelop’ genoemd – werden na 7 oktober circa 60.000 mensen geëvacueerd. Op enkele zwaar getroffen en beschadigde kibboetsen na is volgens de Israëlische overheid in de meeste plaatsen inmiddels ongeveer negentig procent van de inwoners teruggekeerd.

Betonnen muren

Kerem Shalom ligt op een steenworp afstand van Gaza, ter hoogte van de zuidelijke stad Rafah, die is verwoest door de Israëlische invasie. Een deel van de kibboets is omringd door grote betonnen muren. Op enige afstand daarvan ligt het zwaarbeveiligde grenshek dat Israël rond Gaza heeft gebouwd, en dat op 7 oktober 2023 op verschillende punten werd doorbroken.

Wat er aan de andere kant van die muren gebeurt, kan Kissin vooral horen. Ze is blij dat ze weer thuis is, sinds afgelopen juni. Maar er is geen moment stilte. „Ik voel me veel beter hier. Maar bijna iedere nacht schudt het huis door bombardementen. Ik ben een geluidsexpert geworden: inmiddels weet ik of ze een huis neerhalen of een tunnel opblazen. Ik hoop dat het hier opnieuw stil en vredig kan zijn, en niet voor een paar procent een hel.”

Ik geloofde in vrede, maar nu niet meer

Terwijl in Tel Aviv wekelijks wordt gedemonstreerd tegen de Israëlische regering en voor de in Gaza vastgehouden gijzelaars en – door een zeer kleine groep – tegen de genocide in Gaza, is van empathie met de Palestijnse bevolking onder inwoners van Zuid-Israël nauwelijks sprake.

„Ik geloofde in vrede, maar nu niet meer”, zegt Kissin. „Ik vertrouw de Palestijnen niet. Ik voelde aanvankelijk medelijden met hen vanwege het bestuur van Hamas, maar nu kan het me niet schelen wat er met hen gebeurt. Ik weet dat ze me allemaal willen doden.”

Nieuwkomers

Naast de teruggekeerde geëvacueerde bewoners hebben zich in de ‘Gaza-envelop’ recent ook circa vijftig nieuwe families gevestigd, deels uit ideologische overtuiging. „Na 7 oktober willen mensen dichtbij de grens wonen en de kibboetsen en moshavim [agrarische nederzettingen, red.] versterken”, zegt Kissin. „Het is een goede ontwikkeling dat er nieuwe aanwas is.”

Onder de nieuwkomers in Kerem Shalom is het religieuze gezin van Oriel Raisch (27), die met zijn vrouw Rachel en drie jonge kinderen sinds een maand in de kibboets woont. Raisch studeert Industrieel Technisch Management aan de Ben-Gurion Universiteit in Beer Sheva en klust bij voor de Israëlische wapenfabrikant Elbit Systems. De afgelopen twee jaar diende hij als reservist in het leger in Gaza en Libanon.

Lees ook

‘Ieder huis heeft een verhaal’: herdenken en zwijgen in het zuiden van Israël

Raisch verhuisde naar Kerem Shalom omdat hij een deel van zijn jeugd doorbracht in de ‘Gaza-envelop’, maar ook omdat hij en zijn vrouw zochten naar een plek waar zowel religieuzen als seculieren wonen, vertelt hij in de woonkamer van zijn nieuwe huis.

Gemengde kibboets

Kerem Shalom, opgericht in 1967, veranderde pas enkele jaren geleden in een gemengde kibboets met seculiere en religieuze inwoners. „De gemeenschap kampte jarenlang met te weinig leden, en de regering dreigde de kibboets te sluiten”, legt Roni Kissin uit. Daarop werd de kibboets opengesteld voor religieuze leden, een derde van de inwoners.

„Sommige bewoners eten kosher en er zijn zowel seculiere als religieuze scholen. Als ik op zaterdag [tijdens de sabbat, red.] wil barbecueën dan is dat geen probleem, of ik kan de auto pakken en zwaaien naar mensen die naar de synagoge gaan,” vertelt Kissin.

Oriel Raisch koos er bewust voor om pal naast Gaza te wonen: „Uiteindelijk is het antwoord op terreur om ons hier te vestigen. Waar terroristen ons willen lastigvallen, moeten we het land bevolken en onze aantallen doen toenemen.”

Raisch werd geboren in de buitenpost Kerem Atzmona in ‘Gush Katif’, de benaming voor een twintigtal voormalige illegale Israëlische nederzettingen in Gaza, waar hij tot zijn achtste woonde. Nadat deze nederzettingen in 2005 door het Israëlische leger werden ontmanteld, kwam Raisch in Shomria te wonen, een religieuze kibboets in het zuiden van Israël.

Raisch noemt de evacuatie van kolonisten uit Gaza in 2005 door het Israëlische leger een „verdrijving” (gerush). De afgelopen twee jaar is die ontmanteling door ultrarechtse Israëliërs bestempeld als oorzaak van het ‘falen’ op 7 oktober 2023.

Bovendien streven rechtse Israëlische politici en kolonisten naar een terugkeer van Gush Katif, het nederzettingenblok in Gaza. Bij de grens met Gaza bivakkeerden recentelijk nog kolonisten. „Natuurlijk zou ik willen terugkeren naar waar ik ben opgegroeid. Ik denk dat het belangrijk is dat Gush Katif terugkeert”, zegt Raisch over die ambities.

Foto Kobi Wolf

In het noorden van de ‘Gaza-envelop’ ligt, eveneens vlakbij de grens met Gaza, Netiv Ha-Asara, een agrarische nederzetting (moshav) van circa negenhonderd inwoners. Vanaf een uitkijkpunt in de moshav zijn de zee en de stad Ashkelon te zien, en Noord-Gaza.

Een wegwijsbord toont de afstanden tot de – inmiddels verwoeste – Palestijnse plaatsen Beit Lahia (3,6 kilometer) en Beit Hanoun (3 kilometer). Twee oranje pijlen wijzen naar een grijze horizon van puin en rookpluimen. In de lucht klinkt het gezoem van drones.

Netiv Ha-Asara werd in 1982 opgericht door families die eerder een nederzetting in de Egyptische Sinaï-woestijn hadden bewoond. Nadat de door Israël sinds 1967 bezette Sinaï werd teruggegeven aan Egypte als onderdeel van de Camp David-akkoorden van 1978, werden de bewoners geëvacueerd.

Ook de vader van Shahar Nabat (46) woonde tot de ontmanteling in de nederzetting in de Sinaï, vertelt hij bij een ijskoffie op het terras van een door kassen omringd café in de moshav. Samen met zijn vrouw Chen (41), hun baby en zijn twee kinderen uit een eerder huwelijk besloot hij hier naartoe te verhuizen tijdens het bestand tussen Israël en Hamas afgelopen januari. Het stel kent de gemeenschap goed: ze werkten er al met hun bedrijf in het vriesdrogen van voedingsmiddelen.

„Het is een herstellende gemeenschap”, zegt Chen over de teruggekeerde moshav-bewoners. Op 7 oktober 2023 landden er middels gemotoriseerde paragliders Palestijnse militanten in de moshav. Zeventien inwoners werden gedood. „De trauma’s zijn nog steeds groot”, zegt Chen. „Maar ik voel me heel veilig hier. Er is overal beveiliging.”

De trauma’s zijn nog steeds groot

Net als in kibboets Kerem Shalom is ook in Netiv Ha-Asara onder teruggekeerde inwoners weinig plaats voor medeleven met de Palestijnen in Gaza. „Na 7 oktober wil ik op geen enkele manier verbinding met hen”, zegt Shahar. „En het laatste wat er nu moet gebeuren, is het erkennen van een Palestijnse staat.”

Verderop in het café zitten Gal en Yuval (beiden 30) Dimri met hun twee kinderen. Hij werkt in de kassen van de moshav, zij heeft een baan in de verderop gelegen kibboets Beeri. Eind juni keerden ze hier terug.

„In het begin waren we wat angstig. De onzekerheid is altijd aanwezig. Nu heeft het leger de controle, maar we weten niet wat er gebeurt als dat niet meer zo is”, zegt Gal. „Toen Trump met zijn voorstel voor een Gaza-Riviera kwam [na verdrijving van de Palestijnse bevolking, red.], was dat in mijn optiek een droom: niets aan de andere kant, behalve stilte.”