Prof. Rafał Chwedoruk: Rafał Trzaskowski heeft nog steeds de grootste kans om de presidentsverkiezingen te winnen

Sławomir Mentzen en Grzegorz Braun. Hun steun, gerekend in absoluut aantal stemmen en als percentage, maakt hen cruciaal in de context van de tweede ronde en biedt een zeker politiek kapitaal voor de toekomst, vooral in het geval van de Confederatiekandidaat. De uitkomst van de uiteindelijke confrontatie hangt voor een groot deel af van het vermogen om degenen die op deze twee hebben gestemd, te mobiliseren en te demobiliseren.

Er bestaat geen twijfel over dat de basis van kandidaten die door de regeringscoalitiepartijen worden gesteund, naar Rafał Trzaskowski zal gaan . Bovendien zal de meerderheid van de kiezers van Adrian Zandberg de kant van de kandidaat van de regeringscoalitie kiezen. Het electoraat van de Confederatie is echter nog steeds eclectisch. Niet zo veel als een paar jaar geleden. Hij schoof iets naar rechts op, onder andere door een aantal voormalige aanhangers van PiS voor zich te winnen. In het geval van Grzegorz Braun hebben we te maken met protesten rondom heel specifieke kwesties, zoals de Pools-Oekraïense betrekkingen.

De vraag is of hij er belang bij heeft. PiS zal er alles aan doen om Grzegorz Braun en zijn kiezers te steunen, maar het land zal tot op zekere hoogte machteloos staan. Ten eerste zal het, vanwege de gecompliceerde relatie tussen Sławomir Mentzen en Grzegorz Braun, lastig zijn om van beiden tegelijkertijd steun te krijgen. Laten we niet vergeten dat het radicalisme van Grzegorz Braun, zowel qua inhoud als vorm, betrekking heeft op verschillende kwesties, waaronder wellicht de betrekkingen tussen Polen en Israël. Dat betekent dat de betrekkingen tussen de Verenigde Staten, Polen en Israël op de achtergrond zullen blijven.

De huidige Amerikaanse regering kiest duidelijk de kant van Tel Aviv. De PiS zal heel, heel voorzichtig moeten zijn. Het is echter in het belang van het heersende kamp om vóór de tweede ronde een ruimte van anti-systemisme te creëren voor Brauns kiezers en voor hemzelf als politicus, zodat hij de mogelijkheid voelt van een onafhankelijk bestaan ​​in de politiek en zich symmetrisch, gelijkelijk, tegen alles en iedereen keert.

Zeker omdat Grzegorz Braun voor een groot deel profiteert van het beleid van PiS ten aanzien van Oekraïne. Een beleid dat qua structuur niet verschilde van het beleid van de huidige regering. Voor Braun was deze weg dan ook niet erg winstgevend. Sterker nog, hij zou zich niet langer onderscheiden door zich anti-establishment te verklaren, omdat hij niet in staat is een duidelijke scheidslijn te trekken tussen het politieke establishment en zijn eigen functioneren.

Het gaat hierbij vooral om kiezers uit regio's in Polen die iets conservatiever zijn dan andere. Het is te verwachten dat een aanzienlijk aantal van hen ervaring had met stemmen op de Confederatie. Iets kleiner, maar nog steeds van belang voor PiS.

Het is opmerkelijk dat Grzegorz Braun zich zelden uitspreekt over sociaal-economische kwesties. Zelfs in de Confederatie was het niet de trend die de erfenis van Janusz Korwin-Mikke voortzette en een radicaal libertaire, enigszins darwinistische visie op het sociale leven presenteerde. Hij propageerde vooral post-Nationaal Democratisch gedachtegoed met betrekking tot cultureel traditionalisme en besteedde ook veel aandacht aan de Pools-Oekraïense betrekkingen, lang voordat de oorlog uitbrak. In die zin zijn de ruim 21 procent die op Mentzen en Braun vielen onderdeel van een bredere Europese trend van angst in veel Europese samenlevingen dat hun landen betrokken raken bij een actieve oorlog in Oekraïne. De PiS staat voor de uitdaging om te breken met haar eigen beleid in deze kwestie. Het regerende kamp zal haar geweten moeten onderzoeken. Wat was het nut van Donald Tusks reis naar Kiev vlak voor de verkiezingen, samen met Macron en Starmer, die in hun eigen land een slechte reputatie hebben en wier beleid er duidelijk op gericht is om het Poolse leger in Oekraïne rechtstreeks aan te vallen? Dit was een van de vreemdste gebeurtenissen van Rafał Trzaskowski's kant tijdens deze campagne. Hiermee werd gebroken met de tactiek om onderwerpen te vermijden die niet per se kiezers van andere kandidaten zouden demobiliseren.

Iedere belangrijke kandidaat bij de verkiezingen weet, als hij over voldoende organisatorisch vermogen beschikt, een politiek schouwspel op te voeren. Na de eerste ronde probeert Mentzen zo lang mogelijk in het publieke debat te blijven om zo de aandacht van het publiek te trekken met het oog op de toekomst van zijn formatie. Ik twijfel er niet aan dat de politici van de Confederatie, die al ervaring hebben, hetzelfde zullen doen. Mentzens inhoudelijke beoordeling van beide kandidaten zal de komende dagen een permanent politiek element vormen.

Maar gezien het percentage stemmen dat de Confederatie heeft behaald, zal er geen ruimte meer zijn om te manoeuvreren. Terwijl iets meer dan de helft van de kiezers van deze formatie zichzelf rechts noemt, heeft de rest daar moeite mee. Ze beschouwen zichzelf niet als rechts, of ze identificeren zich niet met de traditionele stromingen en zijn minder geïnteresseerd in politiek. Sławomir Mentzen zal zich in een zekere understatement blijven uitdrukken en alleen de programmatische kwesties aankaarten.

Het gaat om twee parallelle entiteiten: de kandidaat en de politieke formatie. Ik denk niet dat de kandidaat zichzelf dit soort steun zou toestaan. Waarom zou hij Karol Nawrocki na de tweede ronde steunen? Toch zullen sommige politici van de Confederatie, wellicht onafhankelijk van de partijleiding, of wellicht in overleg met de autoriteiten van de gehele formatie, deze of gene steun betuigen. Dit is een absolute norm in de politiek. De Confederatie zal moeten overwegen of het in haar belang is dat PiS de hegemonie rechts behoudt. En ik twijfel er niet aan dat de meningen hierover binnen deze formatie verdeeld zullen zijn.

De verdeling zal nog steeds plaatsvinden, maar in een verhouding die gunstiger is voor de PiS-kandidaat. De afgelopen jaren heeft de Confederatie, zoals de electorale geografie duidelijk laat zien, in verschillende delen van het land een relatief symmetrische steun genoten. Deze symmetrie begint echter steeds meer te kantelen in het voordeel van regio's die standaardondersteuning voor PiS hebben. Het begon de kiezersgroepen van de PiS te bereiken. Dit betekent dat een groter percentage van de kiezers van deze formatie bereid zal zijn om op Karol Nawrocki te stemmen dan in 2020. Maar lang niet iedereen. Als de kwestie van de studioappartementen een toepassing moet vinden in de Poolse politiek, dan is het duidelijk dat dit niet in de eerste ronde zal zijn, maar misschien wel een van de vele factoren die mensen ervan weerhouden om in de tweede ronde op Karol Nawrocki te stemmen.

Laten we één ding niet vergeten: voor zover het de Confederatie betreft, zijn deze kiezers nog steeds, bovengemiddeld, jonge kiezers die pas net beginnen met politiek socialiseren of die onlangs de politieke doop hebben ondergaan en voor het eerst aan verkiezingen deelnemen. En het is allemaal vloeibaar, net zoals het ooit was met Korwin-Mikke.

Adrian Zandberg heeft het als kandidaat bij de parlementsverkiezingen in zijn kiesdistrict altijd erg goed gedaan. Zijn kiezerskring bestaat voor het overgrote deel uit jongeren uit grote steden, een kiezerskring die in sommige opzichten structureel dichter bij het liberale kamp staat.

Hij is zo ver gegaan in zijn pogingen om zich af te scheiden van de regering en ook van de rest van links, dat hij moeilijk kan uitleggen waarom hij zich eerst van hen afkeerde en nu dichter bij hen komt. Hij zal dus proberen om in een soort grijze zone te blijven. En dan rijst de vraag in hoeverre hij het gedrag van zijn kiezers zou kunnen beïnvloeden. Laten we niet vergeten dat zijn resultaat iets hoger ligt dan de meeste kijkcijfers van de Razem-partij. Nou ja, misschien wel vergelijkbaar met de meest optimistische voorspellingen over deze formatie van de afgelopen maanden. Het zijn echter ook zeer jonge kiezers, enigszins anders dan de jonge kiezers van Konfederacja, maar als generatie staan ​​ze ook nog maar aan het begin van de grote politiek.

Het woord rebellie heeft zijn waarde enigszins verloren. Er was vroeger niets grappiger in de Poolse politiek dan Paweł Kukiz, die werd afgeschilderd als een rebel met hetzelfde hoofddoel als de ideeën van de PO, namelijk kiesdistricten met één vertegenwoordiger. Het linkse electoraat in Polen is, om vele historische redenen, tamelijk onverzettelijk en in veel opzichten tamelijk statisch, ook al heeft er een generatiewisseling plaatsgevonden. Het zijn echter vooral mensen die in grote steden wonen en aan de universiteit studeren. De kans dat een van hen op de PiS-kandidaat stemt, is vrijwel nul.

Ook al was de eerste ronde moeilijk voor Rafał Trzaskowski, veel moeilijker dan hij had kunnen verwachten, toch blijft de burgemeester van Warschau de favoriet bij deze verkiezingen. Dit komt doordat de kiezers van linkse kandidaten en Szymon Hołownia voor een groot deel afkomstig zijn uit sociale groepen die vaker dan normaal naar de stembus gaan. Het heeft bewezen kanalen voor sociale mobilisatie te hebben en we kunnen er zeker van zijn dat het effect heeft.

Er zijn echter nog veel meer vraagtekens rechts, omdat deze kiezersgroep zeer divers is en velen van hen wonen op plekken waar stemmen niet zo gebruikelijk is als in grote steden. Dat wil natuurlijk niet zeggen dat de eerste ronde de kijkcijfers van Rafał Trzaskowski als favoriet van de verkiezingen niet heeft verlaagd, zonder zijn status als favoriet uiteindelijk te elimineren.